In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: matrassen

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: matrassen

Mededeling dat matrassen niet meer gerepareerd zullen worden

Van: de Zentrallstelle für Jüdische Auswanderung Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-19 Onderwerp: de betreffende persoon dient zich op 21 september te melden om 17.00 uur.

Van: de Zentrallstelle für Jüdische Auswanderung Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-19 Onderwerp: de betreffende persoon dient zich op 21 september te melden om 17.00 uur.

Oproep zich te melden op de Zentralstelle te Amsterdam

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag (Mr. H.G. Kaufmann) Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-15 Onderwerp: brief over instructies in verband met de registratie van de Joodse inwoners.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag (Mr. H.G. Kaufmann) Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-15 Onderwerp: brief over instructies in verband met de registratie van de Joodse inwoners.

Brief aan de Voorlichtingsbureaus van de Joodse Raad in Den Haag in verband met de registratie van Joodse inwoners

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag&nbsp; Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-15 Onderwerp: instructies in verband met de registratie van de Joodse inwoners.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag&nbsp; Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-15 Onderwerp: instructies in verband met de registratie van de Joodse inwoners.

Instructies voor de Voorlichtingsbureaus van de Joodse Raad in Den Haag in verband met de registratie van de Joodse inwoners

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau de Haag&nbsp;(M.J. Keyzer)&nbsp; Aan: de voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-21 Onderwerp: voorkeur om voor te lichten tijdens een persoonlijk bezoek en niet via een brief.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau de Haag&nbsp;(M.J. Keyzer)&nbsp; Aan: de voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-21 Onderwerp: voorkeur om voor te lichten tijdens een persoonlijk bezoek en niet via een brief.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag aan de voorlichtingsbureaus

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag&nbsp; Aan: het Voorlichtingsbureau Molenstraat 47 Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-22 Onderwerp: betreft vestiging afdeling postverkeer buitenland.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag&nbsp; Aan: het Voorlichtingsbureau Molenstraat 47 Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-22 Onderwerp: betreft vestiging afdeling postverkeer buitenland.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag aan het Voorlichtingsbureau Molenstraat 47

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: van der Horst, A. Plaats: Den Haag Datum: 1942-06-02 Onderwerp: antwoord dat de naam van A. van der Horst op de lijst staat van de Joodse Raad voor het invullen van een vacature.&nbsp;

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: van der Horst, A. Plaats: Den Haag Datum: 1942-06-02 Onderwerp: antwoord dat de naam van A. van der Horst op de lijst staat van de Joodse Raad voor het invullen van een vacature.&nbsp;

Brief over een sollicitatie voor een baan bij de Joodse Raad in Den Haag

Van: &nbsp;de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-16 Onderwerp: stopzetten nachtdienst. Er komt een bericht wanneer deze nachtdienst weer wordt hervat.&nbsp;

Van: &nbsp;de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-16 Onderwerp: stopzetten nachtdienst. Er komt een bericht wanneer deze nachtdienst weer wordt hervat.&nbsp;

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag over het stopzetten van een nachtdienst

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag (Mr. H. Edersheim) Aan: de Voorlichtingsbureaus van de Joodse Raad in Den Haag Plaats: Den Haag Datum: 1942 Onderwerp: handleiding verzending post naar het buitenland.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag (Mr. H. Edersheim) Aan: de Voorlichtingsbureaus van de Joodse Raad in Den Haag Plaats: Den Haag Datum: 1942 Onderwerp: handleiding verzending post naar het buitenland.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam Bureau Den Haag aan de Voorlichtingbureaus

Van: Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: van der Horst A. Plaats: Den Haag Datum: 1942-12 Onderwerp: overgang van het Joodse onderwijs van de gemeente Den haag naar de Joodse Raad voor Amsterdam, betalen schoolgeld.&nbsp;

Van: Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: van der Horst A. Plaats: Den Haag Datum: 1942-12 Onderwerp: overgang van het Joodse onderwijs van de gemeente Den haag naar de Joodse Raad voor Amsterdam, betalen schoolgeld.&nbsp;

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag aan A. van der Horst

Van: van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag (H. Edersheim) Aan: de Voorlichtingsbureaus in Den Haag, Rijswijk, Scheveningen en Voorburg Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-16 Onderwerp: opgeven medewerkers (en gezinsgegevens) werkzaam bij de verschillende Voorlichtingsbureaus en voor de Joodse Raad in Den Haag…

Van: van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag (H. Edersheim) Aan: de Voorlichtingsbureaus in Den Haag, Rijswijk, Scheveningen en Voorburg Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-16 Onderwerp: opgeven medewerkers (en gezinsgegevens) werkzaam bij de verschillende Voorlichtingsbureaus en voor de Joodse Raad in Den Haag…

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad in Den Haag Aan: een medewerker van de Joodse Raad in Den Haag Plaats: Den Haag Datum: 1942 Onderwerp: afwikkeling bagageberichten

Van: de Joodse Raad in Den Haag Aan: een medewerker van de Joodse Raad in Den Haag Plaats: Den Haag Datum: 1942 Onderwerp: afwikkeling bagageberichten

Mededeling over bagageberichten voor de Joodse Raad in Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-11-12 Onderwerp: registratie van de Joodse inwoners bij de Voorlichtingsbureaus in Den Haag op 16 en 17 november 1942.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-11-12 Onderwerp: registratie van de Joodse inwoners bij de Voorlichtingsbureaus in Den Haag op 16 en 17 november 1942.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag aan de Voorlichtingsbureaus in verband met registratie van de Joodse inwoners

Van: de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam Aan: van der Horst, Alfred Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-02 Onderwerp: verschijnen op het bureau aan het Adema van Scheltemaplein nummer 1 op 6 oktober 1942.

Van: de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam Aan: van der Horst, Alfred Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-02 Onderwerp: verschijnen op het bureau aan het Adema van Scheltemaplein nummer 1 op 6 oktober 1942.

Oproep aan Alfred van der Horst te verschijnen op het bureau van de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam

Van: de Zentrallstelle für Jüdische Auswanderung Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-29 Onderwerp: de betreffende persoon dient zich op 2 oktober te melden tussen 8- en 13 uur.

Van: de Zentrallstelle für Jüdische Auswanderung Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-29 Onderwerp: de betreffende persoon dient zich op 2 oktober te melden tussen 8- en 13 uur.

Oproep om op 2 oktober 1942 bij de Zentralstelle te verschijnen

Van: de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam Aan: een niet ingevuld persoon Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-29 Onderwerp: verschijnen op het bureau aan het Adema van Scheltemaplein nummer 1&nbsp;

Van: de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam Aan: een niet ingevuld persoon Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-29 Onderwerp: verschijnen op het bureau aan het Adema van Scheltemaplein nummer 1&nbsp;

Oproep van de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam om te verschijnen op 2 oktober 1942

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag&nbsp; Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Den Haag Datum: 1942-11 Onderwerp: mededeling dat ook op 20 november 1942 nog een aantal bureaus open zijn voor de registratie van Joodse inwoners.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag&nbsp; Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Den Haag Datum: 1942-11 Onderwerp: mededeling dat ook op 20 november 1942 nog een aantal bureaus open zijn voor de registratie van Joodse inwoners.

Mededeling van de Joodse Raad in Den Haag over Voorlichtingsbureaus die op 20 november 1942 open zijn voor de registratie van Joodse inwoners

A-4, typepapier met daarop de tekst: 'Hier zit het jong getrouwde paar ontkomen aan transportgevaar.' Datum: 1943-04-30 Plaats: kamp Westerbork Op de achterkant van het papier vele handtekeningen van het jonge echtpaar. Kennelijk oefent de bruid haar nieuwe handtekening.

A-4, typepapier met daarop de tekst: 'Hier zit het jong getrouwde paar ontkomen aan transportgevaar.' Datum: 1943-04-30 Plaats: kamp Westerbork Op de achterkant van het papier vele handtekeningen van het jonge echtpaar. Kennelijk oefent de bruid haar nieuwe handtekening.

Betje van Gelderen-Cats