In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Enveloppe geadresseerd aan: Meijer-Verduin, R. Transvaalstraat 7 Amsterdam&nbsp; Op achterzijde stempel: Jüdische Unterstützungsstelle Amsterdam.

Enveloppe geadresseerd aan: Meijer-Verduin, R. Transvaalstraat 7 Amsterdam&nbsp; Op achterzijde stempel: Jüdische Unterstützungsstelle Amsterdam.

Enveloppe geadresseerd aan R. Meijer-Verduin van de Jüdische Unterstützungsstelle Amsterdam.

Van: Secr. Generaal Dep. Justitie&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Landbouw en Visserij&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-11-24&nbsp; Onderwerp: verandering van beheer van het Kamp Westerbork.

Van: Secr. Generaal Dep. Justitie&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Landbouw en Visserij&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-11-24&nbsp; Onderwerp: verandering van beheer van het Kamp Westerbork.

Brief van het Departement van Justitie aan het Departement Landbouw en Visserij

Van: Secretaris-Generaal Departement Justitie&nbsp; Aan: Secretaris-Generaal Departement Landbouw&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-05-04&nbsp; Onderwerp: uitbreiding kamp en geen bemoeienis ermee hebben. De verantwoordelijkheid van de uitbreiding ligt bij Duitse instanties.&nbsp;

Van: Secretaris-Generaal Departement Justitie&nbsp; Aan: Secretaris-Generaal Departement Landbouw&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-05-04&nbsp; Onderwerp: uitbreiding kamp en geen bemoeienis ermee hebben. De verantwoordelijkheid van de uitbreiding ligt bij Duitse instanties.&nbsp;

Brief van de Secretaris-Generaal Departement Justitie aan de Secretaris-Generaal Departement Landbouw

Van: van Boeyen, Minister Aan: Minister van Justitie Plaats: Den Haag Datum: 1939-10-26 Onderwerp: Oprichting Vluchtelingenkamp, aantallen vluchtelingen, bewegingsvrijheid van de vluchtelingen; bewaking.

Van: van Boeyen, Minister Aan: Minister van Justitie Plaats: Den Haag Datum: 1939-10-26 Onderwerp: Oprichting Vluchtelingenkamp, aantallen vluchtelingen, bewegingsvrijheid van de vluchtelingen; bewaking.

Brief van minister van Boeyen aan de minister van Justitie

Van: Armand, F.&nbsp; Aan: Min. Goseling, C.&nbsp; Plaats: Heemstede&nbsp; Datum: 1939-06-18&nbsp; Onderwerp: Schrijven van Ridders van Christus betreffende overheidsbeleid vluchtelingen.

Van: Armand, F.&nbsp; Aan: Min. Goseling, C.&nbsp; Plaats: Heemstede&nbsp; Datum: 1939-06-18&nbsp; Onderwerp: Schrijven van Ridders van Christus betreffende overheidsbeleid vluchtelingen.

Brief van F. Armand aan minister C. Goseling

Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Comité voor Joodsche Vluchtelingen

Van: Inspecteur Kon. Marechaussee&nbsp; Aan: Min. van Justitie&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1938-11-24&nbsp; Onderwerp: Reactie op persbericht in Alg. Handelsblad&nbsp; betreffende weigering toelating Joodse vluchtelingen uit Duitsland en het rechtzetten van wat er in de krant werd vermeld, hoe de verschillende zaken zijn verlopen.

Van: Inspecteur Kon. Marechaussee&nbsp; Aan: Min. van Justitie&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1938-11-24&nbsp; Onderwerp: Reactie op persbericht in Alg. Handelsblad&nbsp; betreffende weigering toelating Joodse vluchtelingen uit Duitsland en het rechtzetten van wat er in de krant werd vermeld, hoe de verschillende zaken zijn verlopen.

Brief van Inspecteur Kon. Marechaussee aan het Ministerie van Justitie

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Secretaris-Generaal Departement Justitie&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-04-11&nbsp; Onderwerp: uitbreiding kamp. Bezwaar tegen hoe het een en andere verloopt. barakdelen worden aangevoerd en er wordt langs de verharde weg gebouw op reeds beplant terrein.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Secretaris-Generaal Departement Justitie&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-04-11&nbsp; Onderwerp: uitbreiding kamp. Bezwaar tegen hoe het een en andere verloopt. barakdelen worden aangevoerd en er wordt langs de verharde weg gebouw op reeds beplant terrein.

Brief van de Directeur Staatsbosbeheer aan de Secretaris-Generaal Departement Justitie

Van: Secr. Generaal Dep. Justitie&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Landbouw en Visserij&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-12-12&nbsp; Onderwerp: contracten betreffende gebruik van grond ten behoeve van Kamp Westerbork.

Van: Secr. Generaal Dep. Justitie&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Landbouw en Visserij&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-12-12&nbsp; Onderwerp: contracten betreffende gebruik van grond ten behoeve van Kamp Westerbork.

Elisabeth Elte-Speijer