In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Boerma, A.P.A., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-25 Onderwerp: Het verzoek tot plaatsing van wastafels in plaats van gootstenen. De gootstenen zijn al in barak 82 geplaatst. Dat is niet conform de afspraak. Een verzoek om in ieder geval in barak 81 wastafels te plaatsen. Bl.2 t/m 8: correspondentie van het Dir-Gen. v. Bijz. Rechtspleging over overplaatsing van tbc-patiënten van Schoorl naar kamp Westerbork.

Van: Boerma, A.P.A., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-25 Onderwerp: Het verzoek tot plaatsing van wastafels in plaats van gootstenen. De gootstenen zijn al in barak 82 geplaatst. Dat is niet conform de afspraak. Een verzoek om in ieder geval in barak 81 wastafels te plaatsen. Bl.2 t/m 8: correspondentie van het Dir-Gen. v. Bijz. Rechtspleging over overplaatsing van tbc-patiënten van Schoorl naar kamp Westerbork.

Verzoek tot het plaatsen van wastafels in barak 81 en het overbrengen van tbc-patiënten van Schoorl naar kamp Westerbork

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Peg Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1942-12-26 Onderwerp: omstandigheden in de gevangenis waar ze sinds 16 december in een cel zitten. Ze hopen niet doorgestuurd te worden naar Westerbork.

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Peg Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1942-12-26 Onderwerp: omstandigheden in de gevangenis waar ze sinds 16 december in een cel zitten. Ze hopen niet doorgestuurd te worden naar Westerbork.

Brief van Florence Gezang-Goudeket aan Peg vanuit de gevangenis aan de Amstelveenseweg

Persoonsbewijs Van: Schrijver, Samuel Amsterdam, 1941-08-29 Met stempel J

Persoonsbewijs Van: Schrijver, Samuel Amsterdam, 1941-08-29 Met stempel J

Persoonsbewijs

Bekendmaking Door: Joodsche Raad voor Amsterdam Datum: 1942-01-13 Onderwerp: alle mannelijke joden in Amsterdam tussen 18 en 65 jaar die geen arbeid of vaste bezigheid hebben, worden opgeroepen hiervan mededeling te doen bij de Joodsche Raad te Amsterdam

Bekendmaking Door: Joodsche Raad voor Amsterdam Datum: 1942-01-13 Onderwerp: alle mannelijke joden in Amsterdam tussen 18 en 65 jaar die geen arbeid of vaste bezigheid hebben, worden opgeroepen hiervan mededeling te doen bij de Joodsche Raad te Amsterdam

Bekendmaking van Joodsche Raad voor Amsterdam

Verklaring Plaats: Tröbitz Datum: 1945-06-07 Dr. Ziekenoppasser verklaard dat hij zijn collega den arts Dr. Siegfried Emmering van 6 - 20 mei 1945 in Tröbitz met zeker vastgestelden vlektyphus heeft behandeld.

Verklaring Plaats: Tröbitz Datum: 1945-06-07 Dr. Ziekenoppasser verklaard dat hij zijn collega den arts Dr. Siegfried Emmering van 6 - 20 mei 1945 in Tröbitz met zeker vastgestelden vlektyphus heeft behandeld.

Verklaring van dr. Ziekenoppasser betreffende dr. Siegfried Emmering

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 07-06-1943 Nr. 331 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Rosianski, Joseph geb. 02-04-78 overleden te Westerbork op 31-05-1943 op 04-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 07-06-1943 Nr. 331 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Rosianski, Joseph geb. 02-04-78 overleden te Westerbork op 31-05-1943 op 04-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Joseph Rosianski

Sonder-Ausweis&nbsp; Visser, Barend, 18-10-12, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Visser, Barend, 18-10-12, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Barend Visser

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Secretarie der gemeente Westerbork Plaats: Amsterdam Datum: 1945-08-12 Onderwerp: verzoek aan de gemeente Westerbork bevestiging van Werners verblijf in kamp Westerbork. Commandant Buijvoets van het Interneringskamp verwees Werner door naar de gemeente, met achtergrondinformatie over het verblijf van Werner in kamp Westerbork, zijn verzetsactiviteiten en eigen ontvluchting. &nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Secretarie der gemeente Westerbork Plaats: Amsterdam Datum: 1945-08-12 Onderwerp: verzoek aan de gemeente Westerbork bevestiging van Werners verblijf in kamp Westerbork. Commandant Buijvoets van het Interneringskamp verwees Werner door naar de gemeente, met achtergrondinformatie over het verblijf van Werner in kamp Westerbork, zijn verzetsactiviteiten en eigen ontvluchting. &nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan de gemeente Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-01&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichting tot baden.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-01&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichting tot baden.

Mededeling over de verplichting tot baden

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kinderen en volwassenen van het (kinder-)koor tijdens een kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Begeleiding met muziek.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kinderen en volwassenen van het (kinder-)koor tijdens een kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Begeleiding met muziek.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Op de achtergrond staat een (kinder-) koor.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Op de achtergrond staat een (kinder-) koor.

Groep bewoners tussen de barakken, hurkend links Jacob van der Woude (1916) Joodse werkkamp, 1942-06-24.&nbsp;

Groep bewoners tussen de barakken, hurkend links Jacob van der Woude (1916) Joodse werkkamp, 1942-06-24.&nbsp;

Dwangarbeiders in een Joods werkkamp

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-26 Onderwerp: familieomstandigheden thuis; verzorging van de kinderen

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-26 Onderwerp: familieomstandigheden thuis; verzorging van de kinderen

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 245 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Heilbron, Heintje geb. 27-05-71 overleden te Westerbork op 29-04-1943 op: 30-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 245 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Heilbron, Heintje geb. 27-05-71 overleden te Westerbork op 29-04-1943 op: 30-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Heintje Heilbron

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 253 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wolf, Helene geb. 08-02-62 overleden te Westerbork op 04-05-1943 op: 07-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 253 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wolf, Helene geb. 08-02-62 overleden te Westerbork op 04-05-1943 op: 07-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Helene Wolf

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 247 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Roos, Roosje geb. 26-03-84 overleden te Westerbork op 03-05-1943 op: 06-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 247 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Roos, Roosje geb. 26-03-84 overleden te Westerbork op 03-05-1943 op: 06-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Roosje Roos

Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Een treinlading met houten barakdelen bestemd voor de bouw van barakken in kamp Westerbork. Het inladen vond plaats bij Ommen. Op de foto poseren o.a. boven 4e van l.: Kurt Nathan; 5e vl: Werner Kalb; 6e vl: Werner Hirsch; 8e vl: Robbie Engel (met soldatenpet op); 12e vl: Heinz Pfifferling

Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Een treinlading met houten barakdelen bestemd voor de bouw van barakken in kamp Westerbork. Het inladen vond plaats bij Ommen. Op de foto poseren o.a. boven 4e van l.: Kurt Nathan; 5e vl: Werner Kalb; 6e vl: Werner Hirsch; 8e vl: Robbie Engel (met soldatenpet op); 12e vl: Heinz Pfifferling

Houten barakdelen bestemd voor kamp Westerbork

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-18 Onderwerp: ontslag uit het ziek, werken, de bouw van een stenen barak van 10 x 50 meter, lezen van boeken

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-18 Onderwerp: ontslag uit het ziek, werken, de bouw van een stenen barak van 10 x 50 meter, lezen van boeken

Brief van E.B. Heijmans van Amstel aan C. de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-23 Onderwerp: correspondentie regels, invoering van het briefpapier, vrienden moeten op transport, weersomstandigheden, werken, riolering.

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-23 Onderwerp: correspondentie regels, invoering van het briefpapier, vrienden moeten op transport, weersomstandigheden, werken, riolering.

Brief van E.B. Heymans van Amstel aan C. de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Mededeling door de dienstleider van DB2 Aan: Loew, Samuel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-14 Betreft het bij een luchtalarm melden op de werkplaats.

Mededeling door de dienstleider van DB2 Aan: Loew, Samuel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-14 Betreft het bij een luchtalarm melden op de werkplaats.

Frederik DavidDavids

Frederik David
Davids