We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Enveloppe van het departement van Justitie Leon Querido was verwikkeld in een echtscheidingszaak.

Enveloppe van het departement van Justitie Leon Querido was verwikkeld in een echtscheidingszaak.

Enveloppe van het Departement van Justitie gericht aan Leon Querido

Kampbewoners Westerbork naar sekse en leeftijd

Ouderen kamp Westerbork (65+ jaar)

Foto van Jules Cohen met een groep medebewoners van een Joods werkkamp het Wijde Gat tijdens werkzaamheden op het land, tussen mei- en oktober 1942

Foto van Jules Cohen met een groep medebewoners van een Joods werkkamp het Wijde Gat tijdens werkzaamheden op het land, tussen mei- en oktober 1942

Bewoners Joods werkkamp "Het Wijde Gat"

Joodse werkkampen

Joods werkkamp het Wijde Gat

Groepsfoto. Aantal mannen voor een barak, op een zondag in het Joodse werkkamp Mantinge, 1942. Voorste rij, 3de van links: Daniel Egger, geb. 1923-06-23.

Groepsfoto. Aantal mannen voor een barak, op een zondag in het Joodse werkkamp Mantinge, 1942. Voorste rij, 3de van links: Daniel Egger, geb. 1923-06-23.

Een groep mannen voor hun barak in het Joodse werkkamp Mantinge

Van: Simon, pappe, mamme en tante Aan: Van Leer, fam. Plaats: Buitenpost Datum: 18 sept. 1943 (poststempel) Onderwerp: groeten aan Johannes Geertje Bloemendaals en fam. Dijkstra; erg warm maar vol goede moed.

Van: Simon, pappe, mamme en tante Aan: Van Leer, fam. Plaats: Buitenpost Datum: 18 sept. 1943 (poststempel) Onderwerp: groeten aan Johannes Geertje Bloemendaals en fam. Dijkstra; erg warm maar vol goede moed.

Briefkaart van Simon (Turksma), pappe, mamme en tante aan familie van Leer vanuit de trein

Joodse gemeenten in Friesland

Joodse gemeente Drachten

Van: Viool, J.&nbsp; Aan: Familie J. v.d. Tak&nbsp; Plaats: Veenendaal&nbsp;(De Bruynhorst)&nbsp; Datum: 1942-09-16&nbsp; Onderwerp: Beschrijving situatie in het Joodse werkkamp De Bruynhorst. Het werken is zwaar, zandscheppen van vijf tot vijf. Pakketten sturen heeft geen zin, ze worden in beslag genomen.

Van: Viool, J.&nbsp; Aan: Familie J. v.d. Tak&nbsp; Plaats: Veenendaal&nbsp;(De Bruynhorst)&nbsp; Datum: 1942-09-16&nbsp; Onderwerp: Beschrijving situatie in het Joodse werkkamp De Bruynhorst. Het werken is zwaar, zandscheppen van vijf tot vijf. Pakketten sturen heeft geen zin, ze worden in beslag genomen.

Brief van J. Viool aan familie J. v.d. Tak vanuit het Joodse werkkamp De Bruijnhorst

Joods werkkamp de Bruynhorst

Van: Jacobs, H.&nbsp; Aan: Alie en Hendrik&nbsp; Plaats: Rijkswerkkamp Vledder&nbsp; Datum: juli 1942&nbsp; Onderwerp: ontvangst van pakket en foto, omstandigheden waar hij zich niet verder over wil uitweiden.

Van: Jacobs, H.&nbsp; Aan: Alie en Hendrik&nbsp; Plaats: Rijkswerkkamp Vledder&nbsp; Datum: juli 1942&nbsp; Onderwerp: ontvangst van pakket en foto, omstandigheden waar hij zich niet verder over wil uitweiden.

Brief van H. Jacobs aan Alie en Hendrik vanuit het Joodse werkkamp Vledder

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Vledder graven een sloot

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder.&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, geheel links Sallie van Brakel.&nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder.&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, geheel links Sallie van Brakel.&nbsp;

Van: Vader&nbsp; Aan: Kinderen en kleindochter&nbsp; Plaats: De Bruynhorst Datum: 1942 (juli-september) Onderwerp: Beschrijving situatie in kamp Bruynhorst. Josua heeft via de post wat geld ontvangen en in de kantine verschillende dingen ervoor gekocht. Er is weinig vrije tijd. s' Morgens vroeg op, vijf kwartier lopen na de werkplek en terug in het kamp moet er worden geëxerceerd, schoongemaakt en aardappelen worden geschild…&nbsp;

Van: Vader&nbsp; Aan: Kinderen en kleindochter&nbsp; Plaats: De Bruynhorst Datum: 1942 (juli-september) Onderwerp: Beschrijving situatie in kamp Bruynhorst. Josua heeft via de post wat geld ontvangen en in de kantine verschillende dingen ervoor gekocht. Er is weinig vrije tijd. s' Morgens vroeg op, vijf kwartier lopen na de werkplek en terug in het kamp moet er worden geëxerceerd, schoongemaakt en aardappelen worden geschild…&nbsp;

Brief van J. Viool aan zijn kinderen en kleinkinderen vanuit het Joodse werkkamp De Bruynhorst

Foto van Jules Cohen met een groep medebewoners voor de poort van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat", aug. 1942.&nbsp; Op de achterkant van de foto worden verschillende namen genoemd.

Foto van Jules Cohen met een groep medebewoners voor de poort van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat", aug. 1942.&nbsp; Op de achterkant van de foto worden verschillende namen genoemd.

Bewoners van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat"

Werken.&nbsp; Werken op het land.&nbsp; Pauze tijdens het aardappelrooien.&nbsp; Plaats: Orvelte, Joods werkkamp&nbsp; Datum: 1942-09 De zeven heren waren alle inwoners van Hoogeveen.&nbsp; Van links. naar rechts.: Barend van Zuiden, I. ter Berg, Samuel Meyer, E. Barend Stern, Roelof Jacob van Zuiden, Israel Wijnberg, F. Simons.&nbsp; &nbsp;

Werken.&nbsp; Werken op het land.&nbsp; Pauze tijdens het aardappelrooien.&nbsp; Plaats: Orvelte, Joods werkkamp&nbsp; Datum: 1942-09 De zeven heren waren alle inwoners van Hoogeveen.&nbsp; Van links. naar rechts.: Barend van Zuiden, I. ter Berg, Samuel Meyer, E. Barend Stern, Roelof Jacob van Zuiden, Israel Wijnberg, F. Simons.&nbsp; &nbsp;

Dwangarbeider aan het werk op een akker in de buurt van het Joodse werkkamp Orvelte

Van: Barend, Leonard Aan: Fam. Ankringa (schoonouders) Datum: poststempel 1942-01-13&nbsp; Betreft ansichtkaart door de heer Barend aan zijn schoonouders gestuurd. Hij deelt ze mede dat hij in werkkamp Orvelte zit en één keer in de drie weken naar huis mag. Hij hoopt rond de bevalling van zijn vrouw verlof te kunnen krijgen.

Van: Barend, Leonard Aan: Fam. Ankringa (schoonouders) Datum: poststempel 1942-01-13&nbsp; Betreft ansichtkaart door de heer Barend aan zijn schoonouders gestuurd. Hij deelt ze mede dat hij in werkkamp Orvelte zit en één keer in de drie weken naar huis mag. Hij hoopt rond de bevalling van zijn vrouw verlof te kunnen krijgen.

Ansichtkaart van Leonard Barend aan zijn vrouw vanuit het Joodse werkkamp Orvelte

Dwangarbeiders voor een barak in het Joodse werkkamp Conrad Conrad, 1942 Links onderaan met mok Freerk (Frits) Cohen (1884-1942). Tweede van links staand Ben Levie, derde van links staand Siem van Oosten, rechts boven Heiman Elshof. &nbsp;

Dwangarbeiders voor een barak in het Joodse werkkamp Conrad Conrad, 1942 Links onderaan met mok Freerk (Frits) Cohen (1884-1942). Tweede van links staand Ben Levie, derde van links staand Siem van Oosten, rechts boven Heiman Elshof. &nbsp;

Een groep mannen in het Joodse werkkamp Conrad

Van: Polak, A. (geschreven door Gerard Polak en…) Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Apeldoorn&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie. De schrijver was twee keer bij de vertrekkende trein, maar heeft Salomon gemist. (Mogelijk gaat het om het vertrek uit het werkkamp 't Schut naar kamp Westerbork). Veel Joden zijn vertrokken uit Apeldoorn. Het is stil geworden. De schrijver verwacht zelf ook elk moment te moeten vertrekken.

Van: Polak, A. (geschreven door Gerard Polak en…) Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Apeldoorn&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie. De schrijver was twee keer bij de vertrekkende trein, maar heeft Salomon gemist. (Mogelijk gaat het om het vertrek uit het werkkamp 't Schut naar kamp Westerbork). Veel Joden zijn vertrokken uit Apeldoorn. Het is stil geworden. De schrijver verwacht zelf ook elk moment te moeten vertrekken.

Briefkaart van Abraham Polak aan zijn zoon Salomon vanuit Apeldoorn

Van: David (Swaab) Aan: beste Kee en Suus Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-08-18 Onderwerp: omstandigheden, familie informatie, post, zakgeld

Van: David (Swaab) Aan: beste Kee en Suus Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-08-18 Onderwerp: omstandigheden, familie informatie, post, zakgeld

Brief van David Swaab aan Kee en Suus vanuit werkkamp Diever B

Van: Stad, S.J.&nbsp; Aan: Schermer, F.&nbsp; Plaats: Rijkswerkkamp Gijsselte (Gijzelte)&nbsp; Datum: 1942 Onderwerp: (werk) omstandigheden&nbsp; Bijzonderheden: op achterzijde is een tekening gemaakt van het ‘putten’. Met bijbehorende enveloppe

Van: Stad, S.J.&nbsp; Aan: Schermer, F.&nbsp; Plaats: Rijkswerkkamp Gijsselte (Gijzelte)&nbsp; Datum: 1942 Onderwerp: (werk) omstandigheden&nbsp; Bijzonderheden: op achterzijde is een tekening gemaakt van het ‘putten’. Met bijbehorende enveloppe

Brief van S. J. Stad aan F. Schermer vanuit het Joodse werkkamp Gijsselte

Van: Vader (Philips, E.) Aan: Philips, A. Plaats: Gijsselte Datum: 1942 Onderwerp: hartelijk gefeliciteerd. Arthur bevindt zich in Herstelllingsoord Kareol in Aerdenhout.

Van: Vader (Philips, E.) Aan: Philips, A. Plaats: Gijsselte Datum: 1942 Onderwerp: hartelijk gefeliciteerd. Arthur bevindt zich in Herstelllingsoord Kareol in Aerdenhout.

van Eduard Philips aan Arthur Philips vanuit Werkkamp Gijjsselte

Van: Gobits, Jaap Aan: beste familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 Datum: 1942-10-08 Onderwerp: vraag of er klompen en sokken en levensmiddelen kunnen worden opgestuurd. De schrijver zit samen met zijn vader in Westerbork. Zijn moeder en zusje zijn nog in Amsterdam. Beide mannen zijn via een Joods werkkamp in kamp Westerbork terecht gekomen. Jacob via De Landweer en Hartog via Kremboong.

Van: Gobits, Jaap Aan: beste familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 Datum: 1942-10-08 Onderwerp: vraag of er klompen en sokken en levensmiddelen kunnen worden opgestuurd. De schrijver zit samen met zijn vader in Westerbork. Zijn moeder en zusje zijn nog in Amsterdam. Beide mannen zijn via een Joods werkkamp in kamp Westerbork terecht gekomen. Jacob via De Landweer en Hartog via Kremboong.

Brief van Jaap Gobits aan familie vanuit kamp Westerbork

Foto van Jules Cohen en zijn medebewoners in hun barak van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat", kamer 10, aug. 1942. Op de achterkant van de foto worden namen van mede-dwangarbeiders genoemd.

Foto van Jules Cohen en zijn medebewoners in hun barak van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat", kamer 10, aug. 1942. Op de achterkant van de foto worden namen van mede-dwangarbeiders genoemd.

Van: Plaatselijke Toewijzingscommissie voor Vee en Vlees Aan: Gudema, gebr. (Aron en Abraham) Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: 1942-03-24&nbsp; Onderwerp: Toewijzing voor vee en vlees is vervallen. De voorraad die in het bedrijf nog aanwezig is moet binnen een week zijn opgeruimd.

Van: Plaatselijke Toewijzingscommissie voor Vee en Vlees Aan: Gudema, gebr. (Aron en Abraham) Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: 1942-03-24&nbsp; Onderwerp: Toewijzing voor vee en vlees is vervallen. De voorraad die in het bedrijf nog aanwezig is moet binnen een week zijn opgeruimd.

Jeannette SusanneBeurze-de Vries

Jeannette Susanne
Beurze-de Vries