In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Foto genomen voor de kampboerderij van Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto genomen voor de kampboerderij van Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto van Marianne Huisman op een paard bij de kampboerderij

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Brief Van: Asscher, Bram Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-29 Onderwerp: Bram ligt in het ziekenhuis met difterie. Hij had last van koorts en keelpijn en voelde zich beter dankzij een inspuiting met serum. Hij moet nog minstens zes weken blijven liggen tot zijn bloed weer goed is. Hij ligt op het ogenblik op een kamer met twee mensen: een jongetje van negen jaar, met wie hij monopoly speelt, en een een Turk van 37 (Isak Jerusalmi), met wie hij Frans spreekt. Verder leest hij veel kranten en boeken uit de bibliotheek. De komende dagen gaat hij ook weer werken. Jeannot komt iedere dag langs en verzorgt hem uitstekend. Hij heeft genoeg te eten dankzij de prachtpakjes.&nbsp;

Brief Van: Asscher, Bram Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-29 Onderwerp: Bram ligt in het ziekenhuis met difterie. Hij had last van koorts en keelpijn en voelde zich beter dankzij een inspuiting met serum. Hij moet nog minstens zes weken blijven liggen tot zijn bloed weer goed is. Hij ligt op het ogenblik op een kamer met twee mensen: een jongetje van negen jaar, met wie hij monopoly speelt, en een een Turk van 37 (Isak Jerusalmi), met wie hij Frans spreekt. Verder leest hij veel kranten en boeken uit de bibliotheek. De komende dagen gaat hij ook weer werken. Jeannot komt iedere dag langs en verzorgt hem uitstekend. Hij heeft genoeg te eten dankzij de prachtpakjes.&nbsp;

Brief van Bram Asscher aan D.L. Tollenaar vanuit kamp Westerbork

Buitenlandse Joden kamp Westerbork

Turkse Joden kamp Westerbork

Brief Van: Asscher, Jacob en Asscher, Bram Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-20 Onderwerp: Bram was erg onder de indruk van het vertrek van zijn schoonouders. Hij vraagt of zijn moeder nog pakjes stuurt aan Trees en haar zusjes.

Brief Van: Asscher, Jacob en Asscher, Bram Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-20 Onderwerp: Bram was erg onder de indruk van het vertrek van zijn schoonouders. Hij vraagt of zijn moeder nog pakjes stuurt aan Trees en haar zusjes.

Brief van Bram en Jacob Asscher aan D.L. Tollenaar vanuit kamp Westerbork

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-05 Onderwerp: Trees is vanuit Vught gedeporteerd naar het oosten en Bram hoopt haar spoedig terug te zien. Zelf werkt hij hele dagen en krijgt genoeg te eten: gekookte aardappelen en pudding. De stemming in het kamp is momenteel uitgelaten, zo schrijft hij.

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-05 Onderwerp: Trees is vanuit Vught gedeporteerd naar het oosten en Bram hoopt haar spoedig terug te zien. Zelf werkt hij hele dagen en krijgt genoeg te eten: gekookte aardappelen en pudding. De stemming in het kamp is momenteel uitgelaten, zo schrijft hij.

Kampleven Westerbork

Nieuwsvergaring en verspreiding kamp Westerbork

Transporten buiten kamp Westerbork

Transporten vanuit kamp Vught naar het buitenland

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-22 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder deze brief aan Trees wil doorsturen. Hij schrijft dat er jonge mensen vanuit Westerbork naar Vught vertrekken. Bram blijft liever in Westerbork, hoe graag hij Trees ook wil zien. Bram hoopt dat Trees niet naar Westerbork komt, want het is heel moeilijk hier te blijven, ondanks certificaten.&nbsp;

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-22 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder deze brief aan Trees wil doorsturen. Hij schrijft dat er jonge mensen vanuit Westerbork naar Vught vertrekken. Bram blijft liever in Westerbork, hoe graag hij Trees ook wil zien. Bram hoopt dat Trees niet naar Westerbork komt, want het is heel moeilijk hier te blijven, ondanks certificaten.&nbsp;

Van: ? en Miep Aan: Piet (Boas, Salomon) en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-31 Onderwerp: de schrijver is verheugd te hebben vernomen dat Piet, Seraphina en moeder Judith een plaatsje op Barneveld hebben gevonden. Veel beterschap voor moeder, die in het ziekenhuis ligt. &nbsp;

Van: ? en Miep Aan: Piet (Boas, Salomon) en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-31 Onderwerp: de schrijver is verheugd te hebben vernomen dat Piet, Seraphina en moeder Judith een plaatsje op Barneveld hebben gevonden. Veel beterschap voor moeder, die in het ziekenhuis ligt. &nbsp;

Brief van Miep aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Rüstungs Sperre kamp Westerbork

Diamant Sperre kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Industrie Sperre kamp Westerbork

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-10 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder de brief aan Treesje wil doorsturen. Hij is zojuist bij de revue geweest. Er spelen bekende spelers mee, zoals Frans Engel, Max Ehrlich, Jetty Cantor, Willy Rosen, Erich Ziegler en Johnny &amp; Jones. Bram heeft Jeannot ook mee kunnen krijgen. Voor hem was het goede afleiding na de narigheid van Netty's vertrek. Voor het volgende pakket vraagt hij om pyjama's, stropdassen en zomerpakken.

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-10 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder de brief aan Treesje wil doorsturen. Hij is zojuist bij de revue geweest. Er spelen bekende spelers mee, zoals Frans Engel, Max Ehrlich, Jetty Cantor, Willy Rosen, Erich Ziegler en Johnny &amp; Jones. Bram heeft Jeannot ook mee kunnen krijgen. Voor hem was het goede afleiding na de narigheid van Netty's vertrek. Voor het volgende pakket vraagt hij om pyjama's, stropdassen en zomerpakken.

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-03 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder voortaan de brieven voor Trees (die in Kamp Vught verblijft) wil doorsturen. Hij en Jeannot werken nu in het magazijn voor metalen. Vervelend werk, maar het geeft afleiding en ze zijn veel buiten omdat ze met lorries moeten rijden. De etenspositie is beroerd, dus ze moeten veel sparren en lenen. Bram heeft zojuist de aardappels uit de pan laten vallen. Hij heeft een dagje dienstvrij en gaat vanmiddag in het huisje van de baas werken (schoolwerk). Tot slot vraagt hij om een pond boter.&nbsp;

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-03 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder voortaan de brieven voor Trees (die in Kamp Vught verblijft) wil doorsturen. Hij en Jeannot werken nu in het magazijn voor metalen. Vervelend werk, maar het geeft afleiding en ze zijn veel buiten omdat ze met lorries moeten rijden. De etenspositie is beroerd, dus ze moeten veel sparren en lenen. Bram heeft zojuist de aardappels uit de pan laten vallen. Hij heeft een dagje dienstvrij en gaat vanmiddag in het huisje van de baas werken (schoolwerk). Tot slot vraagt hij om een pond boter.&nbsp;

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. en Lek, Trees Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de heerlijke pakketten met o.a. fris zomergoed. Hij vraagt haar een krant op te sturen om iets te vernemen van de spannende en goede berichten. Aan Trees schrijft hij dat hij en Jeannot werken in een sloperij van onderdelen die afkomstig zijn uit Kamp Vught (waar Trees op dat moment verblijft). De werktijden zijn ‘s morgens van 7 tot kwart over 12 en ‘s middags van kwart voor 2 tot 7. Ze krijgen iedere dag samen een liter melk waar ze pap van maken. Van Trees’ ouders heeft Bram niets vernomen, maar hij heeft hen wel twee brieven gestuurd. Gisteravond was er een voetbalwedstrijd en iedere avond is er café met muziek (Johnny en Jones). Op vrijdag, zaterdag en zondagavond is er revue, die om de 4 weken veranderd.&nbsp;

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. en Lek, Trees Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de heerlijke pakketten met o.a. fris zomergoed. Hij vraagt haar een krant op te sturen om iets te vernemen van de spannende en goede berichten. Aan Trees schrijft hij dat hij en Jeannot werken in een sloperij van onderdelen die afkomstig zijn uit Kamp Vught (waar Trees op dat moment verblijft). De werktijden zijn ‘s morgens van 7 tot kwart over 12 en ‘s middags van kwart voor 2 tot 7. Ze krijgen iedere dag samen een liter melk waar ze pap van maken. Van Trees’ ouders heeft Bram niets vernomen, maar hij heeft hen wel twee brieven gestuurd. Gisteravond was er een voetbalwedstrijd en iedere avond is er café met muziek (Johnny en Jones). Op vrijdag, zaterdag en zondagavond is er revue, die om de 4 weken veranderd.&nbsp;

Claravan Es-Veerman

Clara
van Es-Veerman