In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: het Bureau voor Oorlogspleegkinderen&nbsp; Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-11-15 Onderwerp: verzorging van een oorlogspleegkind, ingediend dat Nora als voogd optreed.

Van: het Bureau voor Oorlogspleegkinderen&nbsp; Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-11-15 Onderwerp: verzorging van een oorlogspleegkind, ingediend dat Nora als voogd optreed.

Brief van het Bureau voor Oorlogspleegkinderen aan Nora van Bergen-Diamant vanuit Amsterdam

SocketError

ConnectTimeoutError

Van: Rijksinspectie van de bevolkingsregisters&nbsp; Aan: Burgemeester Gem. Slochteren&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1943-10-14&nbsp; Onderwerp: Vrijstelling voor dragen van de Jodenster aan Roosje Blauw-Bollegraaf.

Van: Rijksinspectie van de bevolkingsregisters&nbsp; Aan: Burgemeester Gem. Slochteren&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1943-10-14&nbsp; Onderwerp: Vrijstelling voor dragen van de Jodenster aan Roosje Blauw-Bollegraaf.

Brief van de Rijksinspectie van de bevolkingsregisters aan de Burgemeester van de gemeente Slochteren

Groep jongemannen bij de vrijgezellenbarak, barak 4. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941.&nbsp; Wolfgang Wiener ligt rechts.

Groep jongemannen bij de vrijgezellenbarak, barak 4. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941.&nbsp; Wolfgang Wiener ligt rechts.

Jonge vluchtelingen bij de vrijgezellenbarak in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Heilbut, Rob Aan: Besanger, L., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-14 Onderwerp: bedankje voor pakket; muziek; omstandigheden; censuur

Van: Heilbut, Rob Aan: Besanger, L., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-14 Onderwerp: bedankje voor pakket; muziek; omstandigheden; censuur

Briefkaart van Rob Heilbut aan mej. L. Besanger vanuit kamp Westerbork

Van: Dr. de Jong, M. (Marcus) Aan: Willems, D. Plaats: Barneveld Datum: 1942-12-29 Onderwerp: bedankt voor het pakketje met baksel, tijdens het ontbijt met het gezin ervan gesmuld; bedankt voor het Portugese boek (over avonturier Fradique Mendes), voor het eerst in zeven weken weer een boek in handen; De schrijver zal een lezing over Portugal gaan houden; vrouw en kinderen schikken zich; een gelukkig 1943 toewenst.

Van: Dr. de Jong, M. (Marcus) Aan: Willems, D. Plaats: Barneveld Datum: 1942-12-29 Onderwerp: bedankt voor het pakketje met baksel, tijdens het ontbijt met het gezin ervan gesmuld; bedankt voor het Portugese boek (over avonturier Fradique Mendes), voor het eerst in zeven weken weer een boek in handen; De schrijver zal een lezing over Portugal gaan houden; vrouw en kinderen schikken zich; een gelukkig 1943 toewenst.

Brief van Dr. M. de Jong aan D. Willems vanuit De Schaffelaar in Barneveld

Blanco document met het transportnummer 4096.&nbsp; Verdere details, specifieke- en achtergrond informatie ontbreken.

Blanco document met het transportnummer 4096.&nbsp; Verdere details, specifieke- en achtergrond informatie ontbreken.

Transportnummer uit Theresienstadt

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Lijnbaansgracht Aan: Kortoef, J. Datum: 1942-12-05 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht vanuit kamp Westerbork van Sara Kortoef van Amstel, barak 81 (ziekenhuis) met het verzoek dekens en een kussen toe te sturen. Het beddengoed moet zondag 6-12 uiterlijk voor 3 uur worden bezorgt.&nbsp;

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Lijnbaansgracht Aan: Kortoef, J. Datum: 1942-12-05 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht vanuit kamp Westerbork van Sara Kortoef van Amstel, barak 81 (ziekenhuis) met het verzoek dekens en een kussen toe te sturen. Het beddengoed moet zondag 6-12 uiterlijk voor 3 uur worden bezorgt.&nbsp;

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan J. Kortoef met het verzoek een pakket te sturen

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-03 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-03 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Bewijs van verzending van een pakket aan Willem Kortoef in kamp Westerbork

Van: Nico Aan: Lakrooy, Mientje Datum: 1944-02-28 Plaats: Basel (Zwitserland) Onderwerp: brief van 16-2 ontvangen. Geen verdere kaarten ontvangen. Hij hoopt dat moeder snel komt…

Van: Nico Aan: Lakrooy, Mientje Datum: 1944-02-28 Plaats: Basel (Zwitserland) Onderwerp: brief van 16-2 ontvangen. Geen verdere kaarten ontvangen. Hij hoopt dat moeder snel komt…

Briefkaart van Nico aan Mientje Lakrooy vanuit Basel

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: Mogelijk in oktober of november naar een nieuwe bestemming, vader zou graag elke week wat boter willen hebben, 20 gulden met vader verrekend. Martin (?) is vertrokken. Hij was gisteren heel somber.

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: Mogelijk in oktober of november naar een nieuwe bestemming, vader zou graag elke week wat boter willen hebben, 20 gulden met vader verrekend. Martin (?) is vertrokken. Hij was gisteren heel somber.

Briefkaart van Hermann en Erna Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, informatiebureau Datum: 1949-02-23 Onderwerp: het vertrek van Erna Heymann-Heymans (1904) naar Auschwitz vanuit Theresienstadt en haar overlijden. Vertrekdatum van Westerbork naar Theresienstadt 18 januari 1944.

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, informatiebureau Datum: 1949-02-23 Onderwerp: het vertrek van Erna Heymann-Heymans (1904) naar Auschwitz vanuit Theresienstadt en haar overlijden. Vertrekdatum van Westerbork naar Theresienstadt 18 januari 1944.

Verklaring van het Rode Kruis over Erna Heymann-Heymans

Van: Schol, Jac Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Heinrich kan als bagagedrager van de Fliegende Kolonne de wacht vrij passeren en een armband dragen. &nbsp;

Van: Schol, Jac Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Heinrich kan als bagagedrager van de Fliegende Kolonne de wacht vrij passeren en een armband dragen. &nbsp;

Ausweis voor Heinrich Gassmann ondertekend door commandant Jacques Schol

1944

April 1944

Van: Commissie voor oorlogspleegkinderen Aan: Grewel, F. Plaats: Amsterdam Datum: 1947-12-23 Onderwerp: verzoekschrift bij Arrondisementsrechtbank ivm voogdij en toeziend voogdij over het oorlogspleegkind C.A.M. de Vries

Van: Commissie voor oorlogspleegkinderen Aan: Grewel, F. Plaats: Amsterdam Datum: 1947-12-23 Onderwerp: verzoekschrift bij Arrondisementsrechtbank ivm voogdij en toeziend voogdij over het oorlogspleegkind C.A.M. de Vries

Jules EdmundKahn

Jules Edmund
Kahn