In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Sonder-Ausweis Jacobs, Elkan, 11-1-17, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis Jacobs, Elkan, 11-1-17, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Elkan Jacobs

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau de Haag&nbsp;(M.J. Keyzer)&nbsp; Aan: de voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-21 Onderwerp: voorkeur om voor te lichten tijdens een persoonlijk bezoek en niet via een brief.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau de Haag&nbsp;(M.J. Keyzer)&nbsp; Aan: de voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-21 Onderwerp: voorkeur om voor te lichten tijdens een persoonlijk bezoek en niet via een brief.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag aan de voorlichtingsbureaus

Betreft: Type woningen Kamp Schattenberg met twee, drie en vier slaapkamers. Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1958-07-26 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een indeling van verschillende woningen in het woonoord.

Betreft: Type woningen Kamp Schattenberg met twee, drie en vier slaapkamers. Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1958-07-26 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een indeling van verschillende woningen in het woonoord.

Plattegrond van woningen met twee, drie en vier slaapkamers

Betreft: plattegrond keukens Schattenberg Na de invoering van de zelfzorg in 1956 werd de centrale keuken opgeheven en werden er bij de woonbarakken keukenbarakken geplaatst.&nbsp;

Betreft: plattegrond keukens Schattenberg Na de invoering van de zelfzorg in 1956 werd de centrale keuken opgeheven en werden er bij de woonbarakken keukenbarakken geplaatst.&nbsp;

Plattegrond van de keukenbarakken in woonoord Schattenberg

Verklaring Johannes Kuipers verklaard dat het echtpaar Fritz en Helena Tauber vanaf 6 januari 1943 tot 6 juni 1944 in zijn vroegere boerderij te Rotsterhaule ondergedoken hebben gezeten. Op 6 juni 1944 moesten ze het huis verlaten omdat verraad dreigde.&nbsp; Datum: 1964-11-05 Plaats: Wolvega

Verklaring Johannes Kuipers verklaard dat het echtpaar Fritz en Helena Tauber vanaf 6 januari 1943 tot 6 juni 1944 in zijn vroegere boerderij te Rotsterhaule ondergedoken hebben gezeten. Op 6 juni 1944 moesten ze het huis verlaten omdat verraad dreigde.&nbsp; Datum: 1964-11-05 Plaats: Wolvega

Verklaring van Johannes Kuipers dat het echtpaar Tauber bij hem in onderduik was

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: &nbsp;Gosschalk, J. Datum: 1943-01-16 Plaats: Westerbork, kamp (Lager), barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.&nbsp;

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: &nbsp;Gosschalk, J. Datum: 1943-01-16 Plaats: Westerbork, kamp (Lager), barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.&nbsp;

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Polak, Sal Aan: Lieve vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Werken, de hele nacht. als Vera klaar is zal ze naar de (werk)barak 1 van Sal gaan om hem op te halen, zodat ze beiden naar hun eigen barak kunnen gaan, pakketten; organisatie; over vrijgestelden en niet vrijgestelden, over het benaderen van de ‘top’ van de Joodse Raad voor Amsterdam om een sperre te regelen. Mogelijkheid ingezet te worden bij bouw- en graafwerkzaamheden.

Van: Polak, Sal Aan: Lieve vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Werken, de hele nacht. als Vera klaar is zal ze naar de (werk)barak 1 van Sal gaan om hem op te halen, zodat ze beiden naar hun eigen barak kunnen gaan, pakketten; organisatie; over vrijgestelden en niet vrijgestelden, over het benaderen van de ‘top’ van de Joodse Raad voor Amsterdam om een sperre te regelen. Mogelijkheid ingezet te worden bij bouw- en graafwerkzaamheden.

Israel Zeehandelaar