In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Organisatie van de Endlösung

Medische experimenten

1942

Juli 1942

Van: Abas, L.R. Aan: Haan, de, H.C. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-10 Onderwerp: beschrijving situatie, bedankje voor pakketten en vraag om div. goederen, ze werkt buiten, ze woont in een barak voor 700 vrouwen, zondags is de groep van de tuinkwekerij vrij, ze mogen 3x in de week naar het badhuis, een tante heeft in het ziekenhuis gelegen. het eten is te weinig voor de werkende groep gevangenen.

Van: Abas, L.R. Aan: Haan, de, H.C. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-10 Onderwerp: beschrijving situatie, bedankje voor pakketten en vraag om div. goederen, ze werkt buiten, ze woont in een barak voor 700 vrouwen, zondags is de groep van de tuinkwekerij vrij, ze mogen 3x in de week naar het badhuis, een tante heeft in het ziekenhuis gelegen. het eten is te weinig voor de werkende groep gevangenen.

Briefkaart van L. R. Abas aan H.C. de Haan vanuit kamp Westerbork

Joodse gemeenten in Drenthe

Joodse gemeente Drouwen

Abraham Emanuel Sachs was één van de twintig gevangenen uit Leeuwarden en Groningen die op 22 januari 1945 aan de Woudweg te Dokkum door de bezetter als represaillemaatregel werden gefusilleerd. &nbsp;Op 13 januari 1945 ontdekte de bezetter wapens op een boerderij in de buurt van het afwerpterrein onder Aalsum bij Dokkum. In de omgeving volgde een reeks arrestaties. Op 19 januari zouden drie arrestanten worden overgebracht naar Leeuwarden. Een van hen was de apotheker dr. Pieter Engelbertus Gunster. In zijn apotheek was het hoofdkantoor van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten gevestigd. Hier werden geregeld vergaderingen gehouden. Om Gunster te bevrijden hebben verzetsstrijders de arrestantenwagen bij het dorp Valom gedwongen te stoppen. Een lid van het Sonderkommando Albrecht uit Leeuwarden werd bij deze overval gedood, evenals de Belgische chauffeur. De Duitse Grundmann wist te ontkomen. De gearresteerde Gunster, die een schotwond in zijn knie had, kon worden bevrijd. De wraak van Kommando Albrecht was meedogenloos. Aan de Woudweg werden twintig gevangenen, zonder enige vorm van proces, neergeschoten. Deze massaexecutie was de grootste die in de provincie Friesland heeft plaatsgevonden. De naam van Abraham Emanuel Sachs staat op een monument in Dokkum (zie https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/1969/dokkum-verzetsmonument)

Calendarium kamp Westerbork

1960

Van: Chaja,&nbsp; Aan: Jaap (Menachem Pinkhof) en Marietje (Mirjam Waterman),&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: Dagelijks leven in kamp, volle barakken. De schrijfster probeert de barak te ontvluchten; vriendin Eef Levin heeft rondvonk gekregen. Het lukte Chaja niet het ook te krijgen. Het zou zomaar zes weken uitstel van transport kunnen betekenen. Ze heeft nu ze alleen buiten moet wandelen, ondertussen geleerd met wie ze wel en niet moet praten. De schrijfster heeft problemen met het niets kunnen doen. In het kamp is het suf en eentonig. Voor haar broer Mau is het nog erger, misschien krijgt hij werk; Chaja is blij dat ze langer kunnen blijven, de rest interesseert haar niet…; aardige OD' er die je naar buiten laat gaan om te wandelen…

Van: Chaja,&nbsp; Aan: Jaap (Menachem Pinkhof) en Marietje (Mirjam Waterman),&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: Dagelijks leven in kamp, volle barakken. De schrijfster probeert de barak te ontvluchten; vriendin Eef Levin heeft rondvonk gekregen. Het lukte Chaja niet het ook te krijgen. Het zou zomaar zes weken uitstel van transport kunnen betekenen. Ze heeft nu ze alleen buiten moet wandelen, ondertussen geleerd met wie ze wel en niet moet praten. De schrijfster heeft problemen met het niets kunnen doen. In het kamp is het suf en eentonig. Voor haar broer Mau is het nog erger, misschien krijgt hij werk; Chaja is blij dat ze langer kunnen blijven, de rest interesseert haar niet…; aardige OD' er die je naar buiten laat gaan om te wandelen…

SchoontjeWinnik

Schoontje
Winnik