In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Eerstaanwezend ingenieur der genie Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg. Ingang contract 26 juli.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Eerstaanwezend ingenieur der genie Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg. Ingang contract 26 juli.

Brief Houtvester Assen aan de Ingenieur der Genie

Van: Huisman, J.H. Aan: Plaats:&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: Ontwerptekening van een ververij in de wasserij.

Van: Huisman, J.H. Aan: Plaats:&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: Ontwerptekening van een ververij in de wasserij.

Ontwerptekening van de ververij in de wasserij van Interneringskamp Westerbork

Arbeitskarte Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-10 Gerzon is ingedeeld bij DB 2 Gruppe 8 Garage, barak 76.

Arbeitskarte Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-10 Gerzon is ingedeeld bij DB 2 Gruppe 8 Garage, barak 76.

Arbeitskarte van Sigbert Gerzon in kamp Westerbork

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Foto van J.J.Thörig in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-18 Onderwerp: binnenkomst van de familie Bino; Werner zal hun zoveel mogelijk proberen te helpen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-18 Onderwerp: binnenkomst van de familie Bino; Werner zal hun zoveel mogelijk proberen te helpen.

Briefkaart van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Afkomstig van het registratiebureau Lager Westerbork&nbsp; Van: Slager, Jochem&nbsp; Datum: 1942-10-29&nbsp; Betreft: vrijstelling van transport van 2-11-1942. Met stempel van ondercommandant 'de Haan'.

Afkomstig van het registratiebureau Lager Westerbork&nbsp; Van: Slager, Jochem&nbsp; Datum: 1942-10-29&nbsp; Betreft: vrijstelling van transport van 2-11-1942. Met stempel van ondercommandant 'de Haan'.

Bewijs van vrijstelling van transport voor Jochem Slager

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Gijsselte

Foto's van militairen Plaats: Westerbork, kamp, militair Datum: 1949-03/09

Foto's van militairen Plaats: Westerbork, kamp, militair Datum: 1949-03/09

Foto's van militairen in voormalig kamp Westerbork

Aan: Gassmann, Heinrich&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: onbekende kaart, blanco (B3 Gr FK/?1).

Aan: Gassmann, Heinrich&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: onbekende kaart, blanco (B3 Gr FK/?1).

Document met daarop de naam van Heinrich Gassmann

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbrork, Interneringskamp Datum: 1946-03-15 Onderwerp: Kampvoorschrift II-6 betreffende werkopdrachten.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbrork, Interneringskamp Datum: 1946-03-15 Onderwerp: Kampvoorschrift II-6 betreffende werkopdrachten.

Voorschrift van J.G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork

Van: Magnus, Leon Geboren: 1926-05-30 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Repatriëring met als wens Amsterdam te kunnen wonen.&nbsp;

Van: Magnus, Leon Geboren: 1926-05-30 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Repatriëring met als wens Amsterdam te kunnen wonen.&nbsp;

Registratiekaart van Leon Magnus in verband met zijn repatriëring

Ingang van het interneringskamp.&nbsp; De eerste ingang met de slagboom en het huis van de portier&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946.&nbsp; Dhr. Weidijk was werkzaam als bewaker in het Interneringskamp Westerbork.

Ingang van het interneringskamp.&nbsp; De eerste ingang met de slagboom en het huis van de portier&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946.&nbsp; Dhr. Weidijk was werkzaam als bewaker in het Interneringskamp Westerbork.

Foto van de eerste ingang van het Interneringskamp Westerbork

Verklaring dat Constance de Vries sinds verblijf in een concentratiekamp aan doorgezakte voeten en zweren op de benen, alsmede aan spierzwakte lijdt en daardoor moeilijk loopt. Vervoer per auto of autobus is gewenst.&nbsp; Afgegeven 1945-07-31 te Amsterdam door Dr. Fr. Grewel, zenuwarts.

Verklaring dat Constance de Vries sinds verblijf in een concentratiekamp aan doorgezakte voeten en zweren op de benen, alsmede aan spierzwakte lijdt en daardoor moeilijk loopt. Vervoer per auto of autobus is gewenst.&nbsp; Afgegeven 1945-07-31 te Amsterdam door Dr. Fr. Grewel, zenuwarts.

Geneeskundige verklaring betreffende Constance de Vries

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging hoedje met bloem 'Hobo'.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging hoedje met bloem 'Hobo'.

Calculatie voor het vervaardigen van een hoedje met een bloem in Interneringskamp Westerbork onder de naam 'Hobo'

Van: Levi, Egon Aan: van As, kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-01 Onderwerp: verklaring dat in de lijst beschreven gereedschappen eigendom zijn van dhr. Levi.

Van: Levi, Egon Aan: van As, kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-01 Onderwerp: verklaring dat in de lijst beschreven gereedschappen eigendom zijn van dhr. Levi.

Lijst met gereedschappen van Egon Levi naar kamp Westerbork meegenomen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-05 Onderwerp: Werner hoorde tijdens zijn werk op het station van Hooghalen (lossen van kolen) van het jongentje van de familie Boonstra het volgende: ‘Wij hebben een brief van juffrouw Pach ontvangen. Haar vader is uit het werkkamp ontslagen’. een dag later ontving Werner een brief van Stella met dezelfde mededeling; over wat verloven inhoudt.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-05 Onderwerp: Werner hoorde tijdens zijn werk op het station van Hooghalen (lossen van kolen) van het jongentje van de familie Boonstra het volgende: ‘Wij hebben een brief van juffrouw Pach ontvangen. Haar vader is uit het werkkamp ontslagen’. een dag later ontving Werner een brief van Stella met dezelfde mededeling; over wat verloven inhoudt.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Commandant Bewakingsdienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: benodigd bewakingspersoneel van 200 personen, waaronder 5 pelotons van 33 man sterk en ondersteuning.

Van: Commandant Bewakingsdienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: benodigd bewakingspersoneel van 200 personen, waaronder 5 pelotons van 33 man sterk en ondersteuning.

Lijst met benodigd bewakingspersoneel en ondersteuning

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 2, 1945-05-15

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 2, 1945-05-15

Kampkrant

Van: Cahen, Bob&nbsp; Aan: Nan en Joop&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945&nbsp; Onderwerp: transport naar het westen en zijn gezondheid. Bob is goed hersteld. Mariette komt elke dag langs. De terugreis zal met een bus naar Zwolle gaan en vervolgens met een vrachtboot naar Amsterdam.

Van: Cahen, Bob&nbsp; Aan: Nan en Joop&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945&nbsp; Onderwerp: transport naar het westen en zijn gezondheid. Bob is goed hersteld. Mariette komt elke dag langs. De terugreis zal met een bus naar Zwolle gaan en vervolgens met een vrachtboot naar Amsterdam.

Brief van Bob Cahen aan zijn zus en zwager

Van: Inspectie der Gerepatrieerden Amsterdam Aan: Kolthoff, Hanna Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-14 Onderwerp: terug naar Nederland na een verblijf in Theresienstadt.

Van: Inspectie der Gerepatrieerden Amsterdam Aan: Kolthoff, Hanna Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-14 Onderwerp: terug naar Nederland na een verblijf in Theresienstadt.

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden van Hanna Kolthoff

De begraafplaats van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: omgeving Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946 Begraafplaats op de weg naar de kampboerderij, waar gedetineerden werden begraven die na hun overlijden door de familie 'geweigerd' werden. Oorspronkelijk werden de doden in Assen begraven.

De begraafplaats van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: omgeving Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946 Begraafplaats op de weg naar de kampboerderij, waar gedetineerden werden begraven die na hun overlijden door de familie 'geweigerd' werden. Oorspronkelijk werden de doden in Assen begraven.

Foto van de begraafplaats van het Interneringskamp

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Pim (Loeb, Wim) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-30 Onderwerp: Meta schrijft dat paps de volgende keer een verjaardagsbrief hoopt te kunnen schrijven. Verder vertelt ze dat het koel herfstweer is geworden en dat ze 's ochtends om half acht, voor het werk, naar paps gaat om te horen hoe de nacht is verlopen. Na het avondbezoek moet ze al verduisteren. Ze hoopt de personen aan wie ze schrijft snel weer te zien en paps in betere gezondheidstoestand mee te nemen. Zijn koorts is verminderd en zijn eetlust toegenomen. Door de sterke vermagering is het liggen echter pijnlijk. Meta is dankbaar voor de pakjes: ze kan haar gasten nu wat aanbieden. Ook dankt ze Bep voor de schattige foto's van Robje. Pim dankt Dien en Truus voor hun gelukwensen en de sigaretten.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Pim (Loeb, Wim) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-30 Onderwerp: Meta schrijft dat paps de volgende keer een verjaardagsbrief hoopt te kunnen schrijven. Verder vertelt ze dat het koel herfstweer is geworden en dat ze 's ochtends om half acht, voor het werk, naar paps gaat om te horen hoe de nacht is verlopen. Na het avondbezoek moet ze al verduisteren. Ze hoopt de personen aan wie ze schrijft snel weer te zien en paps in betere gezondheidstoestand mee te nemen. Zijn koorts is verminderd en zijn eetlust toegenomen. Door de sterke vermagering is het liggen echter pijnlijk. Meta is dankbaar voor de pakjes: ze kan haar gasten nu wat aanbieden. Ook dankt ze Bep voor de schattige foto's van Robje. Pim dankt Dien en Truus voor hun gelukwensen en de sigaretten.&nbsp;

Louise HenriëtteHoepelman (Lous)

Louise Henriëtte
Hoepelman (Lous)