In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Ontspanning kamp Westerbork

Jeugdorganisaties kamp Westerbork

Bibliotheek kamp Westerbork

Sport kamp Westerbork

Religieus leven kamp Westerbork

Filmvertoningen kamp Westerbork

Schrijven kamp Westerbork

Theater kamp Westerbork

Muziek kamp Westerbork

Cursussen kamp Westerbork

Fotografie kamp Westerbork

Kunst kamp Westerbork

Van: De Dienstleider van de OD, &nbsp;Pisk, A. Aan: Gassmann-Baumann, Inge Datum: 1944-05-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: bij alarm vrije doorgang naar zijn werkplek, DB 10.

Van: De Dienstleider van de OD, &nbsp;Pisk, A. Aan: Gassmann-Baumann, Inge Datum: 1944-05-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: bij alarm vrije doorgang naar zijn werkplek, DB 10.

Ausweis van Inge Gassmann voor vrije doorgang tijdens alarm

Van: de kampcommandant (Th. Kockx) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-29 Onderwerp: nachtdienst. Aantal wachturen per nacht moet verstrekt worden.

Van: de kampcommandant (Th. Kockx) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-29 Onderwerp: nachtdienst. Aantal wachturen per nacht moet verstrekt worden.

Verzoek van commandant Kockx aan commandant J.G. Buijvoets

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Houtvester Assen Plaats: Westerbork Datum: 1946-05-26 Onderwerp: schietoefening voor het personeel. De vraag aan Staatsbosbeheer of er geen bezwaar is tegen het gebruik van de twee schietbanen ten oosten van het kamp.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Houtvester Assen Plaats: Westerbork Datum: 1946-05-26 Onderwerp: schietoefening voor het personeel. De vraag aan Staatsbosbeheer of er geen bezwaar is tegen het gebruik van de twee schietbanen ten oosten van het kamp.

Brief van J.G. Buijvoets aan Houtvester Assen

Van: Prins, E. Aan: Gassmann, Heinrich, barak 48 Datum: 1944 Plaats: Bergen-Belsen, Block 11 Onderwerp: teken van leven uit Bergen-Belsen, ondertekend door Mutti. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid om een bericht van de moeder van Heinrich, Hedwig Gassmann-Ginsberg, die samen met haar man Otto Gassmann op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen werd doorgestuurd en in juli 1944 werd uitgewisseld naar Palestina.

Van: Prins, E. Aan: Gassmann, Heinrich, barak 48 Datum: 1944 Plaats: Bergen-Belsen, Block 11 Onderwerp: teken van leven uit Bergen-Belsen, ondertekend door Mutti. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid om een bericht van de moeder van Heinrich, Hedwig Gassmann-Ginsberg, die samen met haar man Otto Gassmann op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen werd doorgestuurd en in juli 1944 werd uitgewisseld naar Palestina.

Briefkaart van Heinrich Gassmann zijn moeder uit Bergen-Belsen via E. Prins

Ingang De ingang van het kamp. Een grote groep mensen staat bij de ingang van het kamp. Mogelijk gaat het om een vertrekkend transport. Kamp Westerbork, 1942

Ingang De ingang van het kamp. Een grote groep mensen staat bij de ingang van het kamp. Mogelijk gaat het om een vertrekkend transport. Kamp Westerbork, 1942

Een grote groep kampgevangenen staat te wachten op de toegangsweg naar het kamp

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19 Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944.

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19 Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944.

Kampgevangenen op weg naar de trein

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19.&nbsp; Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944. De man met de baard op de voorgrond is Elias Spitz. Hij stapte in het gedeelte van de trein dat naar Bergen-Belsen ging.

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19.&nbsp; Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944. De man met de baard op de voorgrond is Elias Spitz. Hij stapte in het gedeelte van de trein dat naar Bergen-Belsen ging.

Mensen Mensen bij de trein Kamp Westerbork, 1943-1944 Er worden goederen in een wagon geladen. Rechts op de foto staat een man met een armband waarop staat: OD.

Mensen Mensen bij de trein Kamp Westerbork, 1943-1944 Er worden goederen in een wagon geladen. Rechts op de foto staat een man met een armband waarop staat: OD.

Kampgevangenen stappen een deportatietrein in

Van: Jewish Agency Jerusalem Aan: Snoek, Hermine Plaats: Palestina Datum: 1944-06-30 Onderwerp: registratie op de Palestinalijst

Van: Jewish Agency Jerusalem Aan: Snoek, Hermine Plaats: Palestina Datum: 1944-06-30 Onderwerp: registratie op de Palestinalijst

Brief van Jewish Agency Jerusalem aan Hermine Snoek

Militair Kampement Westerbork&nbsp; Datum: 1949 Tien militairen poseren voor de foto.&nbsp; Op de achtergrond een privaatgebouw (latrine). ‘Rijwielgroep gevechtsklaar’ Tweede rij, rechts met de fiets, is Harm Klaas Broeils

Militair Kampement Westerbork&nbsp; Datum: 1949 Tien militairen poseren voor de foto.&nbsp; Op de achtergrond een privaatgebouw (latrine). ‘Rijwielgroep gevechtsklaar’ Tweede rij, rechts met de fiets, is Harm Klaas Broeils

EmanuelPront

Emanuel
Pront