In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Naziconcentratiekampen

Kamp Kratzau

Bericht Comité International de la Croix-Rouge (Rode Kruis) Van: Frank, Meyer Aan: Boas-Snuijff, Julie (Judith) Plaats: Jeruzalem, Palestina Datum: 1943-11-29 Onderwerp: officiële regeringsnummers van immigratiecertificaat Judith Boas-Snuyff en haar familie voor Palestina.

Bericht Comité International de la Croix-Rouge (Rode Kruis) Van: Frank, Meyer Aan: Boas-Snuijff, Julie (Judith) Plaats: Jeruzalem, Palestina Datum: 1943-11-29 Onderwerp: officiële regeringsnummers van immigratiecertificaat Judith Boas-Snuyff en haar familie voor Palestina.

Bericht van Frank Meyer aan Julie Boas-Snuijf vanuit Jeruzalem

Portretfoto van Lion Salomonson. Plaats en jaartal onbekend. &nbsp;

Portretfoto van Lion Salomonson. Plaats en jaartal onbekend. &nbsp;

Portret van Lion Salomonson

Kamp Krenau

Kamp Lübben

Foto van het originele treinbord: Westerbork - Auschwitz Auschwitz - Westerbork Het bord is in het kamp van tekst voorzien. Hooghalen, 1997.

Foto van het originele treinbord: Westerbork - Auschwitz Auschwitz - Westerbork Het bord is in het kamp van tekst voorzien. Hooghalen, 1997.

Het treinbord Westerbork-Auschwitz

Kamp Lüneburg

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-12-30 Onderwerp: brieven ontvangen; nieuwjaarswensen; feestdagen in het kamp goed doorgekomen; hoop dat het nieuwe jaar wat goeds brengt.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-12-30 Onderwerp: brieven ontvangen; nieuwjaarswensen; feestdagen in het kamp goed doorgekomen; hoop dat het nieuwe jaar wat goeds brengt.

Briefkaart van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Pasfoto van Betto Johan Knorringa Uithuizen, 1942.&nbsp; Zie anekdote in het dagboek van Philip Mechanicus op 26 juni 1943, geschreven vanuit een ziekenbarak. De in het verhaal genoemde kleinzoon is Betto. &nbsp;

Pasfoto van Betto Johan Knorringa Uithuizen, 1942.&nbsp; Zie anekdote in het dagboek van Philip Mechanicus op 26 juni 1943, geschreven vanuit een ziekenbarak. De in het verhaal genoemde kleinzoon is Betto. &nbsp;

Pasfoto van Betto Johan Knorringa

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-25&nbsp; Onderwerp Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, subsidie, kosten; ontginning van meer gebied voor productie, 35 hectaren, kampboerderij; leiding geven aan vluchtelingen.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-25&nbsp; Onderwerp Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, subsidie, kosten; ontginning van meer gebied voor productie, 35 hectaren, kampboerderij; leiding geven aan vluchtelingen.

Brief van Houtvester Assen aan de directie

Van: Piet (Eliazer Duizend) Aan: Trien&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-22 Onderwerp: Eliazer is van barak 61, waar hij is flauwgevallen met een brancard naar barak 67 overgebracht. De oorzaak van het flauwvallen is ondervoeding en uitputting. De dokter herkend hem als een bekend jeugdleider. Misschien levert dat nog wat op. Drie dokters bepalen dat hij &nbsp;van de strafbarak naar het ziekenhuis moet gaan. Eliazer simuleert wel enigszins, wetend dat dit voorlopig uitstel van transport kan opleveren. Een plek op de 12.000-lijst is nog altijd te koop. Eliazer ligt in een ziekenzaal met 90 patiënten. Hij krijgt een goede behandeling en een dieet. Er wordt sabbat gevierd. Op de zaal wordt hij verpleegd door een broeder die hij nog uit het Joodse werkkamp Conrad kent. Hij zal een goed woordje voor Eliazer doen.

Van: Piet (Eliazer Duizend) Aan: Trien&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-22 Onderwerp: Eliazer is van barak 61, waar hij is flauwgevallen met een brancard naar barak 67 overgebracht. De oorzaak van het flauwvallen is ondervoeding en uitputting. De dokter herkend hem als een bekend jeugdleider. Misschien levert dat nog wat op. Drie dokters bepalen dat hij &nbsp;van de strafbarak naar het ziekenhuis moet gaan. Eliazer simuleert wel enigszins, wetend dat dit voorlopig uitstel van transport kan opleveren. Een plek op de 12.000-lijst is nog altijd te koop. Eliazer ligt in een ziekenzaal met 90 patiënten. Hij krijgt een goede behandeling en een dieet. Er wordt sabbat gevierd. Op de zaal wordt hij verpleegd door een broeder die hij nog uit het Joodse werkkamp Conrad kent. Hij zal een goed woordje voor Eliazer doen.

Brief van Eliazer Duizend aan Trien vanuit kamp Westerbork

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 1 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01 Onderwerp: slagzin; een jaar voorbij; gedicht, ‘Zullen wij u vinden’; het menselijke lichaam; wetenschappelijke vraag van de week; love-song; de tijd snelt voort; oude wijsheid in een nieuw kleed….

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 1 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01 Onderwerp: slagzin; een jaar voorbij; gedicht, ‘Zullen wij u vinden’; het menselijke lichaam; wetenschappelijke vraag van de week; love-song; de tijd snelt voort; oude wijsheid in een nieuw kleed….

Evelyn LydiaPhilipsborn

Evelyn Lydia
Philipsborn