In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heijman-Levie, N.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-02&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen, omstandigheden.

Van: Heijman-Levie, N.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-02&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen, omstandigheden.

Briefkaart van Naatje Heijman-Levie aan de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Wessel, B Aan: Cardozo, I.P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-23 Onderwerp: bericht over eten in het kamp en beschrijving situatie, een feestje dat anders verloopt. De beloofde taart ontbreekt. De genodigden zijn aangewezen op de kookkunsten van de koks in kamp Westerbork. Weinig hoop op een langer verblijf in het kamp. Deze brief kan het laatste levensteken zijn. Bernard woont nu tegenover de vroegere barak van I.P. Cardozo, die uit kamp Westerbork was ontslagen.

Van: Wessel, B Aan: Cardozo, I.P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-23 Onderwerp: bericht over eten in het kamp en beschrijving situatie, een feestje dat anders verloopt. De beloofde taart ontbreekt. De genodigden zijn aangewezen op de kookkunsten van de koks in kamp Westerbork. Weinig hoop op een langer verblijf in het kamp. Deze brief kan het laatste levensteken zijn. Bernard woont nu tegenover de vroegere barak van I.P. Cardozo, die uit kamp Westerbork was ontslagen.

Briefkaart van Bernard Wessel aan I.P. Cardozo vanuit kamp Westerbork

Van: Walg, M. Aan: Kaspers, J. Datum: 1944-01-14 Plaats: Bergen-Belsen, blok 11 Onderwerp: het gaat goed met ons, de familie M. Walg.&nbsp;

Van: Walg, M. Aan: Kaspers, J. Datum: 1944-01-14 Plaats: Bergen-Belsen, blok 11 Onderwerp: het gaat goed met ons, de familie M. Walg.&nbsp;

Briefkaart van M. Walg aan J. Kaspers vanuit Bergen-Belsen

Van: Schlessinger, K. Aan: alle kampingezetenen Datum: 1945-04-11&nbsp; Onderwerp: Kamp Westerbork bevindt zich in het frontgebied; de Jodensterren mogen worden afgenomen; Duitse paratroepen bevinden zich in de nabijheid van het kamp; de kampingezetenen worden verzocht zich zoveel mogelijk in de barakken op te houden.

Van: Schlessinger, K. Aan: alle kampingezetenen Datum: 1945-04-11&nbsp; Onderwerp: Kamp Westerbork bevindt zich in het frontgebied; de Jodensterren mogen worden afgenomen; Duitse paratroepen bevinden zich in de nabijheid van het kamp; de kampingezetenen worden verzocht zich zoveel mogelijk in de barakken op te houden.

Bekendmaking dat kamp Westerbork deel uitmaakt van het frontgebied

Van: het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: Friedheim, Hans Datum: 1947-08-14 Plaats: 's-Gravenhage Onderwerp: overlijden moeder van Hans Friedheim, Johanne Friedheim-Maass, geboren 1891-05-04. Zij is op 27 april 1943 naar Sobibor doorgestuurd. Hetzelfde lot betreft ook de vader van Hans, Franz Theodor Friedheim, 1882-06-29.

Van: het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: Friedheim, Hans Datum: 1947-08-14 Plaats: 's-Gravenhage Onderwerp: overlijden moeder van Hans Friedheim, Johanne Friedheim-Maass, geboren 1891-05-04. Zij is op 27 april 1943 naar Sobibor doorgestuurd. Hetzelfde lot betreft ook de vader van Hans, Franz Theodor Friedheim, 1882-06-29.

Verklaring van het Rode Kruis over de ouders van Hans Friedheim

Van: onbekend Aan: Coster' Levy Plaats: onbekend Datum: onbekend Onderwerp: liedjes die in de smaak vielen ondanks de korte voorbereidingstijd.

Van: onbekend Aan: Coster' Levy Plaats: onbekend Datum: onbekend Onderwerp: liedjes die in de smaak vielen ondanks de korte voorbereidingstijd.

Brief (onderdeel) aan Levy Coster over zijn liedjes die in de smaal vielen

Van:&nbsp;(Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Waterman, Nathan Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-28 Onderwerp: dagelijks leven in kamp, een pakketje is welkom, de kinderen werken erg hard bij boeren buiten het kamp, rogge binden, Voor Mautje is het een uur lopen vanaf het kamp. Hij werkt bij de boer met twee anderen. Chaja werkt nog verderop in een ploeg van acht personen. De beide kinderen komen roetzwart thuis en zijn haast niet schoon te krijgen. Henriettes man Barend is verhuisd en woont nu in dezelfde barak (mannenafdeling).

Van:&nbsp;(Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Waterman, Nathan Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-28 Onderwerp: dagelijks leven in kamp, een pakketje is welkom, de kinderen werken erg hard bij boeren buiten het kamp, rogge binden, Voor Mautje is het een uur lopen vanaf het kamp. Hij werkt bij de boer met twee anderen. Chaja werkt nog verderop in een ploeg van acht personen. De beide kinderen komen roetzwart thuis en zijn haast niet schoon te krijgen. Henriettes man Barend is verhuisd en woont nu in dezelfde barak (mannenafdeling).

Briefkaart van Henriette Waterman-Lopes-Cardozo aan Nathan Waterman vanuit kamp Westerbork

Van: Joodsche vluchtelingenkamp quarantainestation Rotterdam (Beneden Heyplaat) Aan: Plaats: Rotterdam Datum: 1939-11-10 Onderwerp: verklaring t.b.v. Geismar, J m.b.t. zijn goed gedrag tijdens zijn verblijf in het kamp te Rotterdam

Van: Joodsche vluchtelingenkamp quarantainestation Rotterdam (Beneden Heyplaat) Aan: Plaats: Rotterdam Datum: 1939-11-10 Onderwerp: verklaring t.b.v. Geismar, J m.b.t. zijn goed gedrag tijdens zijn verblijf in het kamp te Rotterdam

Brief over goed gedrag van Josef Geismar in Beneden Heyplaat

Van: Moes, D. (assistent personeelszaken) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948 Onderwerp: vrij personeel in het kamp gefotografeerd op hun werk- en woonlocaties.&nbsp;

Van: Moes, D. (assistent personeelszaken) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948 Onderwerp: vrij personeel in het kamp gefotografeerd op hun werk- en woonlocaties.&nbsp;

Fotoalbum van D. Moes gemaakt tijdens zijn werkperiode in het Interneringskamp Westerbork

Foto van Marie Hammelburg

Van: van Koppelen-Bannet, M. Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-05-27 Onderwerp: over het overlijden van Nathan; geen seconde is hij uit haar gedachte; verzwegen om haar dochter zo lang mogelijk te sparen, maar het ging niet langer…&nbsp;

Van: van Koppelen-Bannet, M. Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-05-27 Onderwerp: over het overlijden van Nathan; geen seconde is hij uit haar gedachte; verzwegen om haar dochter zo lang mogelijk te sparen, maar het ging niet langer…&nbsp;

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan de familie Smit vanuit Rotterdam

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-27 Onderwerp: pellen en sorteren van bloembollen vanaf begin oktober.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-27 Onderwerp: pellen en sorteren van bloembollen vanaf begin oktober.

ElisabethHammelburg-van Loggem

Elisabeth
Hammelburg-van Loggem