In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Walter Ochs was koopman in tricot en kwam in 1936 met zijn gezin en schoonmoeder vanuit Fraulautern naar Assen, waar ze eerst aan de Parkstraat en later aan de Alteveerstraat woonden. Waldemar “Walter” Ochs en zijn vrouw Paula openden schoonheidssalon, in de overtuiging dat ze vele jaren in hun adoptieland zouden wonen en hun dochter Marlene daar zouden opvoeden, zo weet een zus van Walter zich te herinneren. Walter is een van de vele Joodse mannen die gedwongen aan de slag moest in een werkkamp. Hij werd geplaatst in het werkkamp Orvelte. In de nacht van 2 oktober 1942, toen alle werkkampen werden leeggehaald, kwam ook Walter in kamp Westerbork terecht. Daar trof hij zijn vrouw en dochter, die in dezelfde nacht uit hun huis waren gehaald. &nbsp;Het gezin Ochs werd voorlopig vrijgesteld van transport, waarschijnlijk vanwege het feit dat Walter als soldaat had gevochten in het Duitse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog en geëerd was met een Eisernes Kreuz II Klasse. Dat leverde hem een zogenoemde ‘Frontkämpfer’-sperre op. Die Sperre gold echter niet voor zijn schoonmoeder Rosalie Hanau-Stern, zij werd op 26 oktober 1942 op transport gesteld naar Auschwitz en daar na aankomst op 29 oktober 1942 vermoord. Walter en zijn gezin wonen in barak 59, hij gaat aan de slag bij de Ordedienst van het kamp. Op 14 september 1942 worden ze op transport gesteld naar Theresienstadt, waar ze ruim een jaar verblijven. Op 28 september 1944 gaat Walter zonder vrouw en dochter op transport naar Auschwitz. Zij gaan op 4 oktober 1944 naar Auschwitz, waar Paula en Marlene na aankomst op 6 oktober worden vermoord. Walter was geselecteerd om te werken en bleef waarschijnlijk tot de bevrijding van Auschwitz in dit kamp. Maar na de oorlog kon daarover geen zekerheid worden gegeven, vandaar dat in de overlijdensakte als overlijdensdatum werd vastgesteld ‘op of omstreeks 28 februari 1945’.&nbsp; &nbsp;

Moses Mechel Horschowski wordt geboren op 22 juni 1905 in Dolina, Polen, als zoon van Mordekai-Aron Horschowski en Racheli Selzer. Hij heeft drie broers: Max, Abraham en Hersch. Op 17 jarige leeftijd verhuist Moses met zijn ouders naar het Duitse Hamborn, een deelgemeente van de stad Duisburg. Hij werkt als verkoper in het meubelbedrijf van Abraham en trouwt op 15 oktober 1931 met Lea Felder. De uitgebreide Joodse gemeenschap in Duisburg krijgt in de loop van de jaren ’30 steeds vaker te maken krijgt met antisemitische incidenten en anti-joodse maatregelen. Waarschijnlijk is deze groeiende joden haat voor Mozes en Lea aanleiding om in april 1933 naar Amby te vluchten, samen met Moses’ broers Abraham en Hersch, Lea’s ouders en een groot deel van haar broers en zussen. Lea is dan ongeveer 5 maanden zwanger. Na aankomst in Amby start Moses een bedrijf in textiel waar op afbetaling gekocht kan worden. In Amby worden ze worden geregistreerd als ‘vreemdelingen’ en krijgen tijdelijke verblijfsvergunningen die telkens verlengd worden. Hoewel Lea en Moses aanvankelijk gehuisvest worden aan de Bergerstraat 12, wonen ze in 1939/1940 de Hoofdstraat 63 in Amby. Moses’ zwager Leo gaat niet mee naar Amby maar vlucht naar Parijs, in 1934 gevolgd door schoonzus Adèle. Maar ook in Amby wacht Moses en Lea tegenspoed want op 8 augustus 1933 wordt hun kindje dood geboren. Twee jaar later is er een lichtpunt: op 27 maart 1935, komt zoon Marcus-Aaron ter wereld. Toch gaat het niet goed met Moses; hij wordt met psychische klachten opgenomen in het ziekenhuis tussen augustus 1935 en mei 1936. Om aan de joden vervolging te ontkomen vluchten Moses en Lea in 1941/1942 naar Brussel. Waarschijnlijk wonen ze daar bij Moses’ broer Abraham die Amby in 1938 heeft verruilt voor Brussel. In deze onveilige tijden en steeds op de vlucht, besluiten Lea en Moses om hun zoon Marcus toe te vertrouwen aan de zorgen van Lea’s zus Adèle die ondertussen samen met haar man in Périgeux woont, een stad in een onbezet deel van Frankrijk. Maar op 14 december 1943 is er een inval in huis waar ze verblijven in Brussel. Ze zijn verraden. Ze worden opgepakt, samen met Abrahams vrouw Rifka Dacks en haar dochter Frieda, en overgebracht naar de 18e eeuwse kazerne Dossin, dat destijds functioneerde als verzamel- en doorgangskamp. Na één maand gevangenschap in zeer moeilijke omstandigheden, worden ze op 15 januari 1944 op transport gezet naar Auschwitz-Birkenau. Moses wordt na aankomst geregistreerd onder nummer 172334 en gestuurd naar het werkkamp MonowitzBuna, onderdeel van Auschwitz. Ergens tussen medio januari en mei 1944 wordt hij kennelijk ziek; zijn naam komt voor op een lijst van kampgevangenen die in mei 1944 zijn weggevoerd vanuit het kampziekenhuis naar Auschwitz-Birkenau. Aangenomen wordt dat Moses in juni/juli 1944 overlijdt op 39 jarige leeftijd. De precieze datum van zijn overlijden is niet bekend. Na aankomst in Auschwitz op 17 januari 1944, wordt Lea in de rij van ‘geselecteerde personen’ geduwd en waarschijnlijk direct daarna vermoord.&nbsp; zie https://www.struikelsteentjes-maastricht.nl/namenlijst/horschowski-moses-mechel/

MaxLevy

Max
Levy