We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Pinkhof, Menachem Aan: lieve vrienden,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1944/05 Onderwerp:&nbsp;arrestatie en zwaar verhoor, strategie tijdens het verhoor; Haaren en Huis van bewaring in Den Bosch. De brief is illegaal verzonden.&nbsp; Zie handgeschreven versie 3591-51

Van: Pinkhof, Menachem Aan: lieve vrienden,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1944/05 Onderwerp:&nbsp;arrestatie en zwaar verhoor, strategie tijdens het verhoor; Haaren en Huis van bewaring in Den Bosch. De brief is illegaal verzonden.&nbsp; Zie handgeschreven versie 3591-51

Brief van Menachem Pinkhof aan zijn vrienden vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 7 Datum: 1943-02-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: werkbrieven

Lagerbefehl No. 7 Datum: 1943-02-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: werkbrieven

Lagerbefehl No. 7

Van: Chaja&nbsp;(Waterman)&nbsp; Aan: Jaap (Menacham) en Marietje (Mirjam, zus) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Chaja is verliefd op een jongen geworden. De groep pioniers van Keppel zijn doorgestuurd. In de barak wordt gevochten om de achtergebleven buit. Het zionisme is voor Chaja de enige uitweg. Mensen hebben een oordeel over Joden, terwijl ze zelf Joods zijn; tegenstelling tussen Duitsers en Nederlanders, ondanks dezelfde achtergrond; &nbsp;Chaja heeft een vriendin (Eef Levin) aan wie ze alles kwijt kan, aan haar vader heeft ze niet zoveel, hij moet het kamp uit…

Van: Chaja&nbsp;(Waterman)&nbsp; Aan: Jaap (Menacham) en Marietje (Mirjam, zus) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Chaja is verliefd op een jongen geworden. De groep pioniers van Keppel zijn doorgestuurd. In de barak wordt gevochten om de achtergebleven buit. Het zionisme is voor Chaja de enige uitweg. Mensen hebben een oordeel over Joden, terwijl ze zelf Joods zijn; tegenstelling tussen Duitsers en Nederlanders, ondanks dezelfde achtergrond; &nbsp;Chaja heeft een vriendin (Eef Levin) aan wie ze alles kwijt kan, aan haar vader heeft ze niet zoveel, hij moet het kamp uit…

Brief van Chaja Waterman aan Jaap en Marietje vanuit kamp Westerbork

Verslag van het schietincident vanuit de lucht bij de Barneveldbarak, barak 85. Bij dit voorval - in mei 1944 - viel een dode en verschillende gewonden. Van: Tels-de Jong, L.L.

Verslag van het schietincident vanuit de lucht bij de Barneveldbarak, barak 85. Bij dit voorval - in mei 1944 - viel een dode en verschillende gewonden. Van: Tels-de Jong, L.L.

Verslag over de beschieting van de Barneveldbarak door L.L. Tels-de Jong

Van: Hilversum-Querido, Sara en meerdere schrijvers Aan: Prins, Piet en Pim Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl., barak 82B Datum: 1943-06-15 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara en meerdere schrijvers Aan: Prins, Piet en Pim Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl., barak 82B Datum: 1943-06-15 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan de familie Prins vanuit kamp Vught

Van: (Waterman) Chaja,&nbsp; Aan: Allerliefsten, Mirjam (Waterman) en Jaap (Menachem Pinkhof) Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; je moet hard vechten om niet te zakken, iedereen wordt naar beneden getrokken. Chaja haat de mensen, omdat iedereen zich laat gaan. Chaja heeft verschillende familieleden van Jaap ontmoet. Jaap bevalt haar tot nu toe het beste; uitkijken voor verraad, ondervragingen door de SD in Beekbergen van een net in kamp Westerbork gearriveerd gezin.

Van: (Waterman) Chaja,&nbsp; Aan: Allerliefsten, Mirjam (Waterman) en Jaap (Menachem Pinkhof) Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; je moet hard vechten om niet te zakken, iedereen wordt naar beneden getrokken. Chaja haat de mensen, omdat iedereen zich laat gaan. Chaja heeft verschillende familieleden van Jaap ontmoet. Jaap bevalt haar tot nu toe het beste; uitkijken voor verraad, ondervragingen door de SD in Beekbergen van een net in kamp Westerbork gearriveerd gezin.

Brief van Chaja Waterman aan allerliefsten vanuit kamp Westerbork

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Werkverschaffing

Werkplaatsen kamp Westerbork

Schoenmakerij

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, familie Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-13 Onderwerp: berichten en werk.

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, familie Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-13 Onderwerp: berichten en werk.

Briefkaart van Sara aan de familie Prins vanuit kamp Vught

Van: Syswerda, directeur Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1939-08-15&nbsp; Onderwerp: plan van ontginning van de omgeving van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork (Vluchtelingendorp Schattenberg). Zelf met de inzet van Joodse vluchtelingen zal het beoogde doel niet worden bereikt. Een optie is de inzet van werklozen (werkverschaffing).

Van: Syswerda, directeur Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1939-08-15&nbsp; Onderwerp: plan van ontginning van de omgeving van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork (Vluchtelingendorp Schattenberg). Zelf met de inzet van Joodse vluchtelingen zal het beoogde doel niet worden bereikt. Een optie is de inzet van werklozen (werkverschaffing).

Brief van directeur Syswerda aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1939-11-01&nbsp; Onderwerp: aanvraag voor materiaal voor ontginning, gebruik van kiepkarren van het Vluchtelingenkamp voor ontginningswerkzaamheden; werkverschaffing, arbeiders uit Emmen en Borger. &nbsp;

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1939-11-01&nbsp; Onderwerp: aanvraag voor materiaal voor ontginning, gebruik van kiepkarren van het Vluchtelingenkamp voor ontginningswerkzaamheden; werkverschaffing, arbeiders uit Emmen en Borger. &nbsp;

Thea Francis Klein