In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto Foto van Sanders, Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto Foto van Sanders, Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto van Judith Sanders gemaakt door Werner Breslauer in kamp Westerbork

Foto van Sanders-Feitsma, Martha en dochter Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto van Sanders-Feitsma, Martha en dochter Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto van Martha Sanders-Feitsma en haar dochter Judith

Van: onbekend Aan: Ching Chang, (kok in Den Haag) Plaats: Bilthoven Datum: onbekend

Van: onbekend Aan: Ching Chang, (kok in Den Haag) Plaats: Bilthoven Datum: onbekend

Enveloppe gericht aan de kok de heer Ching Chang

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Willem Alexander van Dam.

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Willem Alexander van Dam.

Verklaring van erfrecht in verband met aangifte huisraadschade

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Borach Sleutelberg.

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Borach Sleutelberg.

Van: Grootkerk, Bep Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-12 Onderwerp: Vraag om diverse goederen, geld wordt opgestuurd. Bijbehorende enveloppe (8508-07-1)

Van: Grootkerk, Bep Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-12 Onderwerp: Vraag om diverse goederen, geld wordt opgestuurd. Bijbehorende enveloppe (8508-07-1)

Brief van Bep Grootkerk aan een drogist in Den Haag vanuit kamp Westerbork

Van: Grootkerk, Bep Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-31 Onderwerp: Zenden van bewijsje voor zeep (8508-09) en vraag om goederen. Bijbehorende enveloppe (8508-08-1)

Van: Grootkerk, Bep Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-31 Onderwerp: Zenden van bewijsje voor zeep (8508-09) en vraag om goederen. Bijbehorende enveloppe (8508-08-1)

Verslag van het bezoek van E. Doosje (medewerker HC) aan dhr. Stad.&nbsp; Korte schets van het oorlogsverleden van dhr. Stad&nbsp;

Verslag van het bezoek van E. Doosje (medewerker HC) aan dhr. Stad.&nbsp; Korte schets van het oorlogsverleden van dhr. Stad&nbsp;

Verslag

Van: Buijvoets, J.G. Aan: As, van, A. (kampintendant en verantwoordelijk voor de distributie) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-05 Onderwerp: doorsturen van een brief betreffende toeslagen voor levensmiddelen van de bewakingsgroepen (zware arbeid).

Van: Buijvoets, J.G. Aan: As, van, A. (kampintendant en verantwoordelijk voor de distributie) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-05 Onderwerp: doorsturen van een brief betreffende toeslagen voor levensmiddelen van de bewakingsgroepen (zware arbeid).

Brief van kampcommandant J. Buijvoets aan kampintendant Aad van As

Van: Buijvoets, J.G Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: handgeschreven notitie betr. plannen ziekenhuis (barakken 4, 5, 11 en 14) en dieetkeuken; opslagruimte voor de inventaris van het kamp; opslagruimte voor Rijks Gebouwen Dienst; plannen van een kerk; -van een cel en planning huisvesting van personeel voor 10 gezinnen en 10 ongehuwden.

Van: Buijvoets, J.G Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: handgeschreven notitie betr. plannen ziekenhuis (barakken 4, 5, 11 en 14) en dieetkeuken; opslagruimte voor de inventaris van het kamp; opslagruimte voor Rijks Gebouwen Dienst; plannen van een kerk; -van een cel en planning huisvesting van personeel voor 10 gezinnen en 10 ongehuwden.

Notitie over herindeling van verschillende barakken

Van: Zomerplaag, Boukje en Jettie Aan: beste tante, Piet en An Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-08 Onderwerp: ontvangen van pakketten en regelingen hiervoor; speelgoed; weersomstandigheden; school; omstandigheden

Van: Zomerplaag, Boukje en Jettie Aan: beste tante, Piet en An Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-08 Onderwerp: ontvangen van pakketten en regelingen hiervoor; speelgoed; weersomstandigheden; school; omstandigheden

Brief van Boukje en Jettie Zomerplaag aan familie vanuit kamp Amersfoort

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-07-12 Onderwerp: pakket ontvangen; bloeiende heide op tafel in de barak; opsturen kleiding. Je kan ook naar een concert gaan.

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-07-12 Onderwerp: pakket ontvangen; bloeiende heide op tafel in de barak; opsturen kleiding. Je kan ook naar een concert gaan.

Briefkaart van Jettie Zomerplaag aan haar tante vanuit kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Boukje en Jettie Aan: beste tante, Annie en Pietje Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-01 Onderwerp: omstandigheden; schrijven; pakketten

Van: Zomerplaag, Boukje en Jettie Aan: beste tante, Annie en Pietje Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-01 Onderwerp: omstandigheden; schrijven; pakketten

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: ontvangen en schrijven van brieven

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: ontvangen en schrijven van brieven

Briefkaart van Jettie Zomerplaag aan haar tante vanuit kamp Amersfoort

Van: Zomerplaag, Boukje Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-28 Onderwerp: pakket met levensmiddelen; geen plaats in de school; er gaan daarom ongeveer 1000 kinderen naar de heide; omstandigheden

Van: Zomerplaag, Boukje Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-28 Onderwerp: pakket met levensmiddelen; geen plaats in de school; er gaan daarom ongeveer 1000 kinderen naar de heide; omstandigheden

Brief van Boukje Zomerplaag aan haar tante vanuit kamp Westerbork

Muzikanten.&nbsp; Muzikanten op de appelplaats.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Op de appèlplaats loopt een groep muzikanten&nbsp;van de Joodse Ordedienst. Achter deze muzikanten loopt de rest van de Joodse Ordedienst.&nbsp; Op de achtergrond de OD-barak.

Muzikanten.&nbsp; Muzikanten op de appelplaats.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Op de appèlplaats loopt een groep muzikanten&nbsp;van de Joodse Ordedienst. Achter deze muzikanten loopt de rest van de Joodse Ordedienst.&nbsp; Op de achtergrond de OD-barak.

De Joodse ordedienst marcheert op de appelplaats voor barak 22

Overzicht van kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Overzicht van de omheining, de gracht en een aantal barakken (tachtigers) en de latrines, gezien vanuit het zuidoosten.&nbsp; Op de achtergrond een drietal dienstwoningen.

Overzicht van kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Overzicht van de omheining, de gracht en een aantal barakken (tachtigers) en de latrines, gezien vanuit het zuidoosten.&nbsp; Op de achtergrond een drietal dienstwoningen.

Zicht op tachtigers vanuit een wachttoren gefotografeerd in kamp Westerbork

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp&nbsp;Schaarshoek Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen zittend in het gras, geheel links zit Sallie van Brakel.

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp&nbsp;Schaarshoek Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen zittend in het gras, geheel links zit Sallie van Brakel.

Een werkpauze voor dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Schaarshoek

Arbeidskaart. Arbeidskaart van Cohen, Leon, A. Kamp Westerbork, 1944-01-13. Voorzijde arbeitskarte met de volgende vermeldingen: geb. 1898-11-21, groep O.D. DB3 Dienst wechselnd, 1944-10-06.

Arbeidskaart. Arbeidskaart van Cohen, Leon, A. Kamp Westerbork, 1944-01-13. Voorzijde arbeitskarte met de volgende vermeldingen: geb. 1898-11-21, groep O.D. DB3 Dienst wechselnd, 1944-10-06.

Arbeitskarte L.A. Cohen

Van: Aan: Kockx, Th. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-28 Onderwerp: instructie voor boekhouding.

Van: Aan: Kockx, Th. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-28 Onderwerp: instructie voor boekhouding.

Instructie voor boekhouding in Interneringskamp Westerbork

Landkaart. Landkaart van het traject waarop aangegeven de route Westerbork-Auschwitz. Datum: 1944

Landkaart. Landkaart van het traject waarop aangegeven de route Westerbork-Auschwitz. Datum: 1944

Landkaart met de route Westerbork-Auschwitz ingetekend

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Kampgevangenen, waaronder strafgevallen aan het werk in de kabelsloperij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Kampgevangenen, waaronder strafgevallen aan het werk in de kabelsloperij.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-23 Onderwerp: olielevering; wederopbouw; kantine inventaris voorlopig niet verkrijgbaar; hout; inruilen te kleine klompen; levering kribben; balans door Van As in verband met overname kamp Westerbork; levering overalls of stof hiervoor; jute voor matrassen; ontluizingspoeder; voeding gedetineerden; administratie, blokkeren rekeningen NSB'ers, kasgelden…; werven personeel; aanstellen chauffeur.

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-23 Onderwerp: olielevering; wederopbouw; kantine inventaris voorlopig niet verkrijgbaar; hout; inruilen te kleine klompen; levering kribben; balans door Van As in verband met overname kamp Westerbork; levering overalls of stof hiervoor; jute voor matrassen; ontluizingspoeder; voeding gedetineerden; administratie, blokkeren rekeningen NSB'ers, kasgelden…; werven personeel; aanstellen chauffeur.

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx over het Interneringskamp Westerbork

Het verbouwen van barak 14 tot woningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100

Het verbouwen van barak 14 tot woningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100

Plattegrond van het verbouwen van barak 14 tot woningen in het woonoord Schattenberg

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-21 Onderwerp: verlof in Amsterdam achter de rug. Werner was voor 20.00 uur weer in het kamp. Hij heeft een ontstoken pink; de komst van Stella naar kamp Westerbork is toegestaan. Ze mag in het kamp verblijven; duur van geldigheid is niet bekend. Met de volgende brief zal Werner het bewijs toesturen; de boodschappen grotendeel overgebracht aan Clara (Sara) Fredrikstadt-van Spier. Zij zou de 17de maart gedeporteerd worden. De trein was echter te vol. Haar bagage is wel meegegaan. Lion van Minden, 10-06-1880 is niet hier. B. de kennis van Stella's vader is nog in het kamp. Werner kreeg hem nog niet te pakken; terugblik op het verblijf in Amsterdam; Werners vriend J. is sinds vrijdag in Scheveningen voor verhoor betreffende een oude zaak. Werner hoopt dat hij weer terugkomt.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-21 Onderwerp: verlof in Amsterdam achter de rug. Werner was voor 20.00 uur weer in het kamp. Hij heeft een ontstoken pink; de komst van Stella naar kamp Westerbork is toegestaan. Ze mag in het kamp verblijven; duur van geldigheid is niet bekend. Met de volgende brief zal Werner het bewijs toesturen; de boodschappen grotendeel overgebracht aan Clara (Sara) Fredrikstadt-van Spier. Zij zou de 17de maart gedeporteerd worden. De trein was echter te vol. Haar bagage is wel meegegaan. Lion van Minden, 10-06-1880 is niet hier. B. de kennis van Stella's vader is nog in het kamp. Werner kreeg hem nog niet te pakken; terugblik op het verblijf in Amsterdam; Werners vriend J. is sinds vrijdag in Scheveningen voor verhoor betreffende een oude zaak. Werner hoopt dat hij weer terugkomt.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-27 Onderwerp: Werner ligt in het ziekenhuis, de keelontsteking was erger geworden. De arts vond het niet verantwoord dat Werner in zijn barak bleef liggen. Werner wil er zo snel mogelijk uit, er liggen teveel oude mannetjes op de zaal en het is er niet prettig; over Stella en Werner, misvattingen en het leven als stel.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-27 Onderwerp: Werner ligt in het ziekenhuis, de keelontsteking was erger geworden. De arts vond het niet verantwoord dat Werner in zijn barak bleef liggen. Werner wil er zo snel mogelijk uit, er liggen teveel oude mannetjes op de zaal en het is er niet prettig; over Stella en Werner, misvattingen en het leven als stel.

IwanFrank

Iwan
Frank