In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Houten bordje: rechthoekig stukje hout met op beide kanten een tekst. -E-1858., t.a.v. Rabbijn Frank&nbsp; -Aan Rabbiner Frank Lager Westerbork Het bordje is gevonden op het land van boer Schutte, dat grensde aan de spoorlijn Hooghalen-kamp Westerbork. Volgens de heer Schutte is het bordje uit de trein gegooid. De eigenaar van het bordje is onbekend, net als de betekenis van het nummer E-1858. &nbsp;

Houten bordje: rechthoekig stukje hout met op beide kanten een tekst. -E-1858., t.a.v. Rabbijn Frank&nbsp; -Aan Rabbiner Frank Lager Westerbork Het bordje is gevonden op het land van boer Schutte, dat grensde aan de spoorlijn Hooghalen-kamp Westerbork. Volgens de heer Schutte is het bordje uit de trein gegooid. De eigenaar van het bordje is onbekend, net als de betekenis van het nummer E-1858. &nbsp;

Een houten bordje met tekst

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; sinds enige weken een tafel een een bank bij het bed. Er zullen nog meer bedden uit de barak verdwijnen en vervangen worden door tafels en banken. Annie schrijft haar briefkaart zitten op een kistje op de heide. Regelmatig neemt zij veldbloemen of heide het kamp mee binnen. Vader werkt nog steeds op de schilderwerkplaats (zijn oude beroep) en moeder houdt de barak schoon. Annie heeft voorlopige vrijstelling…

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; sinds enige weken een tafel een een bank bij het bed. Er zullen nog meer bedden uit de barak verdwijnen en vervangen worden door tafels en banken. Annie schrijft haar briefkaart zitten op een kistje op de heide. Regelmatig neemt zij veldbloemen of heide het kamp mee binnen. Vader werkt nog steeds op de schilderwerkplaats (zijn oude beroep) en moeder houdt de barak schoon. Annie heeft voorlopige vrijstelling…

Brief van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Van: Reens, A. (in opdracht van) Aan: Rudi Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-02 Onderwerp: bedankje voor brieven, groeten. Ze is aan het werk, oud collega's goed aangetroffen.

Van: Reens, A. (in opdracht van) Aan: Rudi Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-02 Onderwerp: bedankje voor brieven, groeten. Ze is aan het werk, oud collega's goed aangetroffen.

Briefkaart van Annie Reens aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 22.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 22.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-01 Onderwerp: bedanken voor het pakketje van Stella; familieleden van Werner uit Oss zijn in kamp Westerbork terecht gekomen; opgevangen in het achterafkamertje van de familie…in een familiebarak, koffie gedronken. Het kamertje is een ruimte van komen en gaan van mensen; in de brief van Werner bevinden zich door een kind gescheurde tientjes (3), laten inruilen door iemand zonder een Jodenster; vakantie van Stella is voorbij, ze geeft weer les, ze heeft een vergunning voor een fiets gekregen; trouwplannen, voorbereidingen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-01 Onderwerp: bedanken voor het pakketje van Stella; familieleden van Werner uit Oss zijn in kamp Westerbork terecht gekomen; opgevangen in het achterafkamertje van de familie…in een familiebarak, koffie gedronken. Het kamertje is een ruimte van komen en gaan van mensen; in de brief van Werner bevinden zich door een kind gescheurde tientjes (3), laten inruilen door iemand zonder een Jodenster; vakantie van Stella is voorbij, ze geeft weer les, ze heeft een vergunning voor een fiets gekregen; trouwplannen, voorbereidingen.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Drie Indische jongeren poseren voor een foto op een wipwap in kamp Schattenberg. Op de achtergrond is een deel van barak 9 (de schouwburg) te zien. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) &nbsp;

Drie Indische jongeren poseren voor een foto op een wipwap in kamp Schattenberg. Op de achtergrond is een deel van barak 9 (de schouwburg) te zien. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) &nbsp;

Foto van Indische jongeren op een wipwap

Paspoort Van: Sanders, J. No. 476725 Datum afgifte: 1938-08-08 Plaats: Leeuwarden &nbsp;het paspoort is niet geldig voor Spanje.

Paspoort Van: Sanders, J. No. 476725 Datum afgifte: 1938-08-08 Plaats: Leeuwarden &nbsp;het paspoort is niet geldig voor Spanje.

Paspoort van Joseph Sanders en zijn vrouw Martha Feitsma

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: het in de aarde zetten van plantjes in de kas.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: het in de aarde zetten van plantjes in de kas.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling over bezoekverbod aan ziekenhuis en informatie over patiënten

De woning van de kampcommandant (Buijvoets) Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948

De woning van de kampcommandant (Buijvoets) Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948

Foto van de woning van de commandant in het Interneringskamp Westerbork

Briefkaart Van: fam. Kornalijnslijper Aan: Jong, de, H. Plaats: Haren Datum: 1943 Onderwerp: als jullie deze kaart ontvangen zijn wij niet meer op W. (Westerbork) Waarschijnlijk uit de trein gegooid

Briefkaart Van: fam. Kornalijnslijper Aan: Jong, de, H. Plaats: Haren Datum: 1943 Onderwerp: als jullie deze kaart ontvangen zijn wij niet meer op W. (Westerbork) Waarschijnlijk uit de trein gegooid

Briefkaart van de familie Kornalijnslijper aan H. de Jong vanuit de trein

Adres op enveloppe: De heer A. Reens, Hoendiepstraat 42, Amsterdam (Z). Afzender: D. Reens-de Jonge Urbach, Westerbork-Hooghalen, barak 57 Poststempel: Assen, 1943-06-12 aan haar zoon Abraham.

Adres op enveloppe: De heer A. Reens, Hoendiepstraat 42, Amsterdam (Z). Afzender: D. Reens-de Jonge Urbach, Westerbork-Hooghalen, barak 57 Poststempel: Assen, 1943-06-12 aan haar zoon Abraham.

van Dina Reens-de Jonge Urbach aan Abraham Reens vanuit kamp Westerbork

Kampleven Westerbork

Religieus leven kamp Westerbork

Privileges kampbewoners

Kampjargon Westerbork

Overnachten kamp Westerbork

Barakleven kamp Westerbork

Kampregelementen kamp Westerbork

Inkomsten kampbewoners Westerbork

Gezinsleven kamp Westerbork

Vriendschappen kamp Westerbork

Post kamp Westerbork

Maaltijden kamp Westerbork

Jeugdorganisaties kamp Westerbork

Verhuizen binnen kamp Westerbork

Liefde en sexualiteit kamp Westerbork

Conflicten kamp Westerbork

Verjaardagen kamp Westerbork

Werken in kamp Westerbork

Dienstreizen kamp Westerbork

Feestdagen kamp Westerbork

Hygiënische omstandigheden kamp Westerbork

Stemming kamp Westerbork

Huishouding kamp Westerbork

Diefstallen kamp Westerbork

Bezittingen kampbewoners Westerbork

Sport kamp Westerbork

Nieuwsvergaring en verspreiding kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 4 september 1944 - Theresienstadt

Transport 31 juli 1944 - Bergen-Belsen

Transport 31 juli 1944 - Theresienstadt

Transport 3 juni 1944 - Auschwitz

Transport 19 mei 1944 - Bergen-Belsen

Transport 19 mei 1944 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Bergen-Belsen

Transport 5 april 1944 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Theresienstadt

Transport 23 maart 1944 - Auschwitz

Transport 15 maart 1944 - Bergen-Belsen

Transport 3 maart 1944 - Auschwitz

Transport 25 februari 1944 - Theresienstadt

Transport 15 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 8 februari 1944 - Auschwitz

Transport 1 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 25 januari 1944 - Auschwitz

Transport 18 januari 1944 - Theresienstadt

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 16 november 1943 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1943 - Auschwitz

Transport 21 september 1943 - Auschwitz

Transport 21 april 1943 - Theresienstadt

Transport 14 september 1943 - Theresienstadt

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 20 juli 1943 - Sobibor

Transport 13 juli 1943 - Sobibor

Transport 6 juli 1943 - Sobibor

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Transporten naar Auschwitz

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen rijden een lorrie gevuld met oude batterijen de batterijsloperij naar binnen.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen rijden een lorrie gevuld met oude batterijen de batterijsloperij naar binnen.&nbsp;

Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-18 Plaats: Westerbork, kamp

Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-18 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Saartje Kruimink-van Dam

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: werkkleding uit het hoofdmagazijn.

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: werkkleding uit het hoofdmagazijn.

Izak
Dryter

In de collectie

Archiefbronnen

IzakDryter

In de collectie

Archief­bronnen

Izak
Dryter

Archiefbronnen