In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bewijs van aanmelding Van: Kroonenberg, Johanna Datum: 1941-04-07 Plaats: Amsterdam

Bewijs van aanmelding Van: Kroonenberg, Johanna Datum: 1941-04-07 Plaats: Amsterdam

Bewijs van aanmelding Joodse achtergrond van Johanna Kroonenberg

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 11

Emanuel Degen is in 1909 in Amsterdam geboren. Evenals zijn vader Marcus Degen, wordt hij diamantwerker. Als Emanuel voor de Nationale Militie gekeurd wordt, staat op het formulier dat hij diamantklover is. Emanuel kreeg zijn opleiding bij Atelier Bottenheim in Amsterdam. Op 2 november 1927 wordt hij ingeschreven als lid van de diamantwerkersbond ANDB. Klooven staat op de kaart. De Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB) was verreweg de belangrijkste vakbond van de voornamelijk Joodse diamantbewerkers in Amsterdam. De bond werd opgericht in 1894 door onder meer Henri Polak en Jan van Zutphen. In 1936 trouwt Emanuel met Bettie de Wilde. Het echtpaar krijgt in juni 1939 een zoon, Marcus Simon. Ze wonen in Amsterdam aan de Linnaeuskade. Emanuel wordt in het najaar van 1942 opgenomen in sanatorium Zonnestraal wegens een longaandoening. Bettie en haar zoon Marc komen medio november 1943 in kamp Westerbork aan, waar ze in barak 68 worden ondergebracht. Emanuel wordt op 18 mei 1944 in Westerbork ingeschreven. Op het kaartje van de Joodse Raad staat dat hij in Amsterdam werkte voor de vleeschvoorziening en daarom een (tijdelijke) vrijstelling voor transport had.&nbsp; Een dag na aankomst van Emanuel in Westerbork, moet hij zich met zijn vrouw Bettie en zoon Marc melden bij de trein die gereed staat. Dinsdag 19 mei 1944, weer vertrekt een trein naar ‘het oosten’, vrijwel niemand kent de werkelijke bestemming. Het is een transport waar 453 mannen, vrouwen en kinderen mee naar Auschwitz gaan en 238 naar Bergen-Belsen. Kort na het vertrek uit Westerbork stopt de trein in Assen. Daar worden de wagens aangekoppeld van een trein die met 507 gedeporteerden uit het Belgische kamp Mechelen kwam. Emanuel, Bettie en Marcus worden naar Bergen-Belsen gedeporteerd. Moeder en zoon overleven de verschrikkingen. Zij keren na de bevrijding van het kamp terug naar Nederland. Emanuel komt om. Uit het kaartje van de Joodse Raad blijkt dat hij in december 1944 van Bergen Belsen naar Oranienburg is gestuurd, waarschijnlijk het kamp Sachsenhausen. Waar en wanneer Emanuel is gestorven is niet zeker. 31 mei 1945, Bergen-Belsen staat in de overlijdensakte die na de oorlog is opgesteld.&nbsp; Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Marcus SimonDegen

Marcus Simon
Degen