We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Leo (Loeb, Leo) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-17 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt haar dank uit voor de twee pakjes: het eerste pakje met huishoudelijke artikelen en kleren en het tweede met levensmiddelen (suiker, kaas, melkpoeder, honing en truffels). Voor de volgende keer vraagt ze om leverworst, koffie en bloem, want dan kan ze de dagelijkse visite koffie aanbieden. Leo schrijft dat hij nog niet geopereerd is.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Leo (Loeb, Leo) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-17 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt haar dank uit voor de twee pakjes: het eerste pakje met huishoudelijke artikelen en kleren en het tweede met levensmiddelen (suiker, kaas, melkpoeder, honing en truffels). Voor de volgende keer vraagt ze om leverworst, koffie en bloem, want dan kan ze de dagelijkse visite koffie aanbieden. Leo schrijft dat hij nog niet geopereerd is.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel en Leo Loeb aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar-Fischer, S. (moeder van Abraham en Jacob) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de pakketten en toegestuurde koffers. Jeannot vraagt om een zakagenda, kam, schaakbord, schoenborstel, hemden en zijn werkjas. Daarnaast vragen ze om voedsel. Ook vraagt Bram of zijn moeder een pakket kan opsturen naar zijn schoonouders (in Westerbork) en Trees (verloofde) , die in barak 28A te Vught zit.&nbsp;

Briefkaart Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar-Fischer, S. (moeder van Abraham en Jacob) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de pakketten en toegestuurde koffers. Jeannot vraagt om een zakagenda, kam, schaakbord, schoenborstel, hemden en zijn werkjas. Daarnaast vragen ze om voedsel. Ook vraagt Bram of zijn moeder een pakket kan opsturen naar zijn schoonouders (in Westerbork) en Trees (verloofde) , die in barak 28A te Vught zit.&nbsp;

Briefkaart van Bram Asscher aan S. Tollenaar-Fischer vanuit kamp Westerbork

Van: vader (schoonvader en opa)&nbsp; Aan: Gerrit, Kick en Bep&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-06&nbsp; Onderwerp: afscheidsbrief in verband met transport dat de volgende dag zal plaatsvinden.

Van: vader (schoonvader en opa)&nbsp; Aan: Gerrit, Kick en Bep&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-06&nbsp; Onderwerp: afscheidsbrief in verband met transport dat de volgende dag zal plaatsvinden.

Brief van vader (tevens schoonvader en opa) aan Gerrit, Kick en Bep vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 7 augustus 1942 - Auschwitz

Arbeitskarte Lager Westerbork Van: Blik, Rudolf Louis Datum: 1944-07-07 Barak 43 Groep: DB2 Gr. 5

Arbeitskarte Lager Westerbork Van: Blik, Rudolf Louis Datum: 1944-07-07 Barak 43 Groep: DB2 Gr. 5

Arbeitskarte van Rudolf Louis Blik

Van: Gersons-Gomperts Aan: Nieland, Fam. Dr. L.W. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-10 Onderwerp: Bedankje voor een ontvangen pakket.

Van: Gersons-Gomperts Aan: Nieland, Fam. Dr. L.W. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-10 Onderwerp: Bedankje voor een ontvangen pakket.

Briefkaart van Frederika Gersons-Gomperts aan Dr. L.W. Nieland vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-23 Onderwerp: een brief gestuurd via de officiële weg; brief van Stella's vader voor Salomon, &nbsp;Bertha en Voogje. Sal en zijn vrouw zijn op deze dag vertrokken, tante (Voogje) ligt in barak 81, het ziekenhuis; Werner heeft haar verteld van het vertrek van haar zoon en schoondochter; Werner kon hun nog levensmiddelen meegeven; 40 OD'ers in Amsterdam om zieke mensen op te halen als ziekendrager, om de kleinste persoonlijke voordelen halen zij hun medemensen op…Na het Apeldoornsche Bosch zijn 100 OD'ers gegaan. Ze moesten 1200 verpleegden de trein in dragen; reorganisatie in kamp Westerbork, behalve 2000 personen gaat de rest naar kamp Vught of op transport; &nbsp;vele zieken worden naar Westerbork gebracht. ze zullen na herstel worden doorgestuurd; aan mannen wordt geadviseerd hun gezinsleden zo snel mogelijk naar Westerbork te halen; Werner aan Stella: ‘wat als je op een goeie dag naar Vught wordt gebracht?; het Joden-vraagstuk zal in Nederland in juli ten einde zijn; brieven uit Birkenau en Monowitz aangekomen; Werner gedachten gaan nog steeds terug naar het Duitsland van vroeger, in tegenstelling tot vele lotgenoten in Westerbork die alle bruggen hebben afgebroken. Werner moet denken aan een regel uit een gedicht dat hij in 1938 schreef: Wir seh’n die Freunde und Heimat wieder'. Volgens Werner is die tijd niet meer zover weg. &nbsp;&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-23 Onderwerp: een brief gestuurd via de officiële weg; brief van Stella's vader voor Salomon, &nbsp;Bertha en Voogje. Sal en zijn vrouw zijn op deze dag vertrokken, tante (Voogje) ligt in barak 81, het ziekenhuis; Werner heeft haar verteld van het vertrek van haar zoon en schoondochter; Werner kon hun nog levensmiddelen meegeven; 40 OD'ers in Amsterdam om zieke mensen op te halen als ziekendrager, om de kleinste persoonlijke voordelen halen zij hun medemensen op…Na het Apeldoornsche Bosch zijn 100 OD'ers gegaan. Ze moesten 1200 verpleegden de trein in dragen; reorganisatie in kamp Westerbork, behalve 2000 personen gaat de rest naar kamp Vught of op transport; &nbsp;vele zieken worden naar Westerbork gebracht. ze zullen na herstel worden doorgestuurd; aan mannen wordt geadviseerd hun gezinsleden zo snel mogelijk naar Westerbork te halen; Werner aan Stella: ‘wat als je op een goeie dag naar Vught wordt gebracht?; het Joden-vraagstuk zal in Nederland in juli ten einde zijn; brieven uit Birkenau en Monowitz aangekomen; Werner gedachten gaan nog steeds terug naar het Duitsland van vroeger, in tegenstelling tot vele lotgenoten in Westerbork die alle bruggen hebben afgebroken. Werner moet denken aan een regel uit een gedicht dat hij in 1938 schreef: Wir seh’n die Freunde und Heimat wieder'. Volgens Werner is die tijd niet meer zover weg. &nbsp;&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Bewegingsvrijheid voor Joden beperkt

Amsterdam ‘Judenrein’ verklaard

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Brief van Schoontje de Leeuw-Polak aan B. de Leeuw vanuit kamp Westerbork

Van: Lowenstern, Max Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-18 Onderwerp: Pakket en brief goed ontvangen

Van: Lowenstern, Max Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-18 Onderwerp: Pakket en brief goed ontvangen

Briefkaart van Max Lowenstern aan een drogist in Den Haag vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-08-10, No. 87&nbsp; Inhoud: Spertijd; Strafgevallen, beperkende maatregelen, verbod tot schrijven en ontvangen van brieven en pakketten. Tevens een verbod op het ontvangen van bezoek.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-08-10, No. 87&nbsp; Inhoud: Spertijd; Strafgevallen, beperkende maatregelen, verbod tot schrijven en ontvangen van brieven en pakketten. Tevens een verbod op het ontvangen van bezoek.

Lagerbefehl No. 87

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 51

Barak 88

Van: Harrie en Kitty&nbsp; Aan: Lieve kinderen en Ton&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-23&nbsp; Onderwerp: versturen van pakketten; verplaatsing van barak 67 naar barak 57. De schrijver mag de eerste 8 dagen nog niet werken. Hij hoopt op iets binnen zijn eigen vakgebied, dat van timmerman.

Van: Harrie en Kitty&nbsp; Aan: Lieve kinderen en Ton&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-23&nbsp; Onderwerp: versturen van pakketten; verplaatsing van barak 67 naar barak 57. De schrijver mag de eerste 8 dagen nog niet werken. Hij hoopt op iets binnen zijn eigen vakgebied, dat van timmerman.

Brief van Harrie en Kitty aan lieve kinderen en Ton vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-08-10, No. 87 Inhoud: Spertijd; Strafgevallen, beperkende maatregelen, verbod tot schrijven en ontvangen van brieven en pakketten. Tevens een verbod op het ontvangen van bezoek.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-08-10, No. 87 Inhoud: Spertijd; Strafgevallen, beperkende maatregelen, verbod tot schrijven en ontvangen van brieven en pakketten. Tevens een verbod op het ontvangen van bezoek.

Van: Rhoer, van de, Joël en zijn vrouw Bertha Aan: Liefste allen (familie)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-03 Onderwerp: afscheidsbrief; de brief is waarschijnlijk het kamp uit gesmokkeld. Een dag later werden ze op de trein naar Sobibor gezet. De brief was gericht aan hun zonen Jacques en Eduard, die beiden uit het kamp wisten te ontsnappen.&nbsp;

Van: Rhoer, van de, Joël en zijn vrouw Bertha Aan: Liefste allen (familie)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-03 Onderwerp: afscheidsbrief; de brief is waarschijnlijk het kamp uit gesmokkeld. Een dag later werden ze op de trein naar Sobibor gezet. De brief was gericht aan hun zonen Jacques en Eduard, die beiden uit het kamp wisten te ontsnappen.&nbsp;

InaCronheim (Ineke)

Ina
Cronheim (Ineke)