In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-01-23 Onderwerp: over het overlijden van Helena Lam-Mulder Kanter.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-01-23 Onderwerp: over het overlijden van Helena Lam-Mulder Kanter.

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreffende het overlijden Helena Lam-Mulder Kanter

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Datum: 1943-08-22 Onderwerp: alles is goed; er gaat weer iemand naar huis die gemengd-gehuwd is. Hij zal bellen; van de Portugese-afstammingslijst nog niets gehoord.&nbsp;

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Datum: 1943-08-22 Onderwerp: alles is goed; er gaat weer iemand naar huis die gemengd-gehuwd is. Hij zal bellen; van de Portugese-afstammingslijst nog niets gehoord.&nbsp;

Briefkaart van Esther Acohen-de la Bella aan het gezin van haar zoon

Van: Vader en moeder Aan: Beste Jo en Lon Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-15 Onderwerp: Ontvangen brief uit Westerbork. Geen zorgen maken. Sal zijn persoonsbewijs heeft een stempel gekregen.

Van: Vader en moeder Aan: Beste Jo en Lon Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-15 Onderwerp: Ontvangen brief uit Westerbork. Geen zorgen maken. Sal zijn persoonsbewijs heeft een stempel gekregen.

Brief van Naatje van Gelder en haar echtgenoot aan haar zoon Leon en schoondochter

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1941-03-25 Onderwerp: rooster voor het badhuis; inzicht arbeidsverdeling van het kamp…; baden is verplicht…

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1941-03-25 Onderwerp: rooster voor het badhuis; inzicht arbeidsverdeling van het kamp…; baden is verplicht…

Schema voor verschillende (werk)groepen voor het gebruikmaken van het badhuis

Van: Boezeman, Dr. Aan: Salmagne, S, Katz, L en Bleck, S. Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-27 Onderwerp: bezoek aan een polikliniek in Groningen en een orthopeed in Assen. &nbsp;&nbsp;

Van: Boezeman, Dr. Aan: Salmagne, S, Katz, L en Bleck, S. Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-27 Onderwerp: bezoek aan een polikliniek in Groningen en een orthopeed in Assen. &nbsp;&nbsp;

Bewijs van Dr. Boezeman voor een verwijzing naar medische zorg voor een aantal bewoners

Van: Coster, Levy Aan: Lida en zijn kinderen Plaats: in de trein Datum: 1944-07 Onderwerp: Levy is onderweg van kamp Vught naar kamp Westerbork.

Van: Coster, Levy Aan: Lida en zijn kinderen Plaats: in de trein Datum: 1944-07 Onderwerp: Levy is onderweg van kamp Vught naar kamp Westerbork.

Briefkaart van Levy Coster aan zijn vrouw onderweg van kamp Vught naar kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Schouwburg

Jacob Tobias Poppers (Jaap) was ongehuwd. Hij was actief in het verzet en betrokken bij aanslagen in Soesterberg en Amsterdam-Zuid. Een poging naar Engeland te ontsnappen mislukte, de motor van zijn boot weigerde. Met een trawler is hij teruggebracht, ter hoogte van Noordwijk gearresteerd en opgesloten in de strafgevangenis Scheveningen. Op 30 juni 1942 is Jacob op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. In de overlijdensacte die in de gemeente Den Haag is opgesteld staat: op dertien juni 1942 ten onbekenden ure overleden.Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

HeimanFranken

Heiman
Franken