In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 6

Van: Gezantschap der Nederlanden in Zwitserland, afd. Repatriëring Aan: Hedeman, Judith, Maud en Janna Plaats: Bern Datum: 1945-08-08 Onderwerp: indeling bij het convooi dat op 21 augustus uit Bazel naar Nederland zal vertrekken.

Van: Gezantschap der Nederlanden in Zwitserland, afd. Repatriëring Aan: Hedeman, Judith, Maud en Janna Plaats: Bern Datum: 1945-08-08 Onderwerp: indeling bij het convooi dat op 21 augustus uit Bazel naar Nederland zal vertrekken.

Brief van Gezantschap der Nederlanden in Zwitserland aan de familie Hedeman

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Aan: Polak, Henriette Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-12 Onderwerp: ze is ingedeeld bij het konvooi dat op 24 juli uit Bazel naar Nederland zal vertrekken.&nbsp;

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Aan: Polak, Henriette Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-12 Onderwerp: ze is ingedeeld bij het konvooi dat op 24 juli uit Bazel naar Nederland zal vertrekken.&nbsp;

Brief van het Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring aan H. Polak in verband met vertrek uit Zwitserland

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-21 Onderwerp: zij die op dinsdag 24 juli met het konvooi van Bazel naar Nederland vertrekken, zullen op maandag door de douane worden gecontroleerd op het Elsasser Bahnhof. De heer A. Bosnak zal optreden als leider van het konvooi.&nbsp;

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-21 Onderwerp: zij die op dinsdag 24 juli met het konvooi van Bazel naar Nederland vertrekken, zullen op maandag door de douane worden gecontroleerd op het Elsasser Bahnhof. De heer A. Bosnak zal optreden als leider van het konvooi.&nbsp;

Brief van Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring in verband met vertrek uit Zwitserland

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Aan: Polak, Henriette Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-17 Onderwerp: deelnemers aan het konvooi dat op 24 juli vanuit Bazel naar Nederland vertrekt moeten zich zondag 22 juli melden op het vluchtelingenbureau aan het station aldaar.

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Aan: Polak, Henriette Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-17 Onderwerp: deelnemers aan het konvooi dat op 24 juli vanuit Bazel naar Nederland vertrekt moeten zich zondag 22 juli melden op het vluchtelingenbureau aan het station aldaar.

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd Afdeling Repatriëring Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-02 Onderwerp: verzoek om per omgaande te berichten indien er gegronde redenen zijn om uitstel te vragen van terugkeer naar Nederland.&nbsp;

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd Afdeling Repatriëring Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-02 Onderwerp: verzoek om per omgaande te berichten indien er gegronde redenen zijn om uitstel te vragen van terugkeer naar Nederland.&nbsp;

Brief van het Gezantschap der Nederlanden, hoofd Afdeling Repatriëring of er gegronde redenen zijn voor uitstel terugkeer naar Nederland

Van: Vries, de, Hennie Aan: Rietje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-14 Onderwerp: uit de trein gegooide briefkaart; transporten; familie; Fliegende Kolonne; transport naar Westerbork

Van: Vries, de, Hennie Aan: Rietje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-14 Onderwerp: uit de trein gegooide briefkaart; transporten; familie; Fliegende Kolonne; transport naar Westerbork

Brief

Van: De Joodsche Raad Amsterdam Aan: &nbsp;Gassmann, Heinrich Datum: 1942-05-27 Plaats: Amsterdam Onderwerp: vertrek vanaf het Centraal Station te Amsterdam naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork op 28 mei 1942. In het bezit zijn van een overall, werkpak en stevige schoenen is gewenst. De reis naar Hooghalen zal worden begeleid door medewerkers van de Joodse Raad.

Van: De Joodsche Raad Amsterdam Aan: &nbsp;Gassmann, Heinrich Datum: 1942-05-27 Plaats: Amsterdam Onderwerp: vertrek vanaf het Centraal Station te Amsterdam naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork op 28 mei 1942. In het bezit zijn van een overall, werkpak en stevige schoenen is gewenst. De reis naar Hooghalen zal worden begeleid door medewerkers van de Joodse Raad.

Oproep van de Joodse Raad voor Heinrich Gassmann

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam Aan: &nbsp;Gassmann, Heinrich Datum: 1942-05-20 Plaats: Amsterdam Onderwerp: oproep zich te melden op het Centraal Station te Amsterdam op 28 mei 1942. De trein zal om 13.30 vertrekken naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam Aan: &nbsp;Gassmann, Heinrich Datum: 1942-05-20 Plaats: Amsterdam Onderwerp: oproep zich te melden op het Centraal Station te Amsterdam op 28 mei 1942. De trein zal om 13.30 vertrekken naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-05-20 Onderwerp: oproep zich te melden op het Centraal Station te Amsterdam, op 28 mei 1942. De trein zal om 13.30 vertrekken naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-05-20 Onderwerp: oproep zich te melden op het Centraal Station te Amsterdam, op 28 mei 1942. De trein zal om 13.30 vertrekken naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Strafbarakken

Plattegrond Kamp Westerbork Met legenda, ingekleurd met potlood en voorzien van aanvullingen en aanwijzingen.

Plattegrond Kamp Westerbork Met legenda, ingekleurd met potlood en voorzien van aanvullingen en aanwijzingen.

Plattegrond Kamp Westerbork

Van: Spetter, Barend Aan: zijn vrouw en zoon Plaats: trein Datum: 1942-10-14 Onderwerp: op weg naar kamp Westerbork; vanuit Loods 24; &nbsp;bonnen via zijn schoondochter; hij heeft de bagage ontvangen; Barend hoopt dat zijn vrouw en zoon zich bij hem willen voegen….

Van: Spetter, Barend Aan: zijn vrouw en zoon Plaats: trein Datum: 1942-10-14 Onderwerp: op weg naar kamp Westerbork; vanuit Loods 24; &nbsp;bonnen via zijn schoondochter; hij heeft de bagage ontvangen; Barend hoopt dat zijn vrouw en zoon zich bij hem willen voegen….

Briefkaart van Barend Spetter aan zijn vrouw en zoon vanuit de trein op weg naar kamp Westerbork gegooid

Briefkaart Van: Jong, de, H. Aan: Kieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-20 Onderwerp: Henk hoopt dat hij Stella snel terugziet. Hij zal kijken of hij nog een pakje kan opsturen.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, H. Aan: Kieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-20 Onderwerp: Henk hoopt dat hij Stella snel terugziet. Hij zal kijken of hij nog een pakje kan opsturen.&nbsp;

Briefkaart van H. de Jong aan H. Kwieser vanuit Amsterdam

Van: Harpman, A. (Albert) Aan: Acohen, R. (Raphael) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-24 Onderwerp: de schrijver is ontslagen uit kamp Westerbork. In het kamp heeft hij samengewerkt met de vader van Raphael, Maurits. Hij moest bonen sorteren samen met hem. Maurits had een goede humor en geest.

Van: Harpman, A. (Albert) Aan: Acohen, R. (Raphael) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-24 Onderwerp: de schrijver is ontslagen uit kamp Westerbork. In het kamp heeft hij samengewerkt met de vader van Raphael, Maurits. Hij moest bonen sorteren samen met hem. Maurits had een goede humor en geest.

Briefkaart van Albert Harpman aan R. Acohen vanuit Amsterdam

Van: onbekend (Albert Harpman) Aan: Acohen, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-11 Onderwerp: alles naar omstandigheden wel; zit in de bonenlezerij; geen onplezierig werk en prettige mensen om zich heen; de schrijver kan de kaart niet ondertekenen. De schrijver is zelf uit kamp Westerbork ontslagen.

Van: onbekend (Albert Harpman) Aan: Acohen, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-11 Onderwerp: alles naar omstandigheden wel; zit in de bonenlezerij; geen onplezierig werk en prettige mensen om zich heen; de schrijver kan de kaart niet ondertekenen. De schrijver is zelf uit kamp Westerbork ontslagen.

Karl Ernst FriedrichMagnus

Karl Ernst Friedrich
Magnus