In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bekendmaking kamp Westerbork Door: As, van, A. Betreft verandering van het Lager naar Austausch-Internierungslager nadat kampcommandant Gemmeker het kamp verlaten heeft.&nbsp;

Bekendmaking kamp Westerbork Door: As, van, A. Betreft verandering van het Lager naar Austausch-Internierungslager nadat kampcommandant Gemmeker het kamp verlaten heeft.&nbsp;

Bekendmaking door Aad van As over de nieuwe functie van kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser, Henri Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-07&nbsp; Onderwerp: Henri went al aardig aan de omstandigheden in het kamp. Stella komt iedere dag bij hem langs. Ze eten goed, alleen ontbreekt het aan iets hartigs. Hij heeft een concert bijgewoond waarvoor hij een vergunning kreeg om later thuis te komen.

Briefkaart Van: Kwieser, Henri Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-07&nbsp; Onderwerp: Henri went al aardig aan de omstandigheden in het kamp. Stella komt iedere dag bij hem langs. Ze eten goed, alleen ontbreekt het aan iets hartigs. Hij heeft een concert bijgewoond waarvoor hij een vergunning kreeg om later thuis te komen.

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 417 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Katz, Willem geb. 03-12-87 overleden te Westerbork op 06-07-1943 op 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 417 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Katz, Willem geb. 03-12-87 overleden te Westerbork op 06-07-1943 op 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Wilhelm Katz

Wat staat er op deze website en wat (nog) niet?

Over deze website

Van: Van Gelder, Leo Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-15 Onderwerp: een bedankje voor een ontvangen pakket en informeren naar het welzijn van de kinderen van de geadresseerde.

Van: Van Gelder, Leo Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-15 Onderwerp: een bedankje voor een ontvangen pakket en informeren naar het welzijn van de kinderen van de geadresseerde.

Briefkaart van Leo van Gelder aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Mau Muller was arts en was met enkele familieleden gedwongen ondergebracht in Barneveld, als onderdeel van de Barneveldgroep. Daar stierf hij aan een hartaanval.

Van: Haagman, Bep en Clara Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942 Onderwerp: verhuisd naar barak 46G; Lion zit in 1A; graag pakketjes, zodat ze het een en ander kunnen meenemen naar Polen, liefst iets dat goed blijft tijdens het transport; over het eten in het kamp; over achter laten van bezittingen; Bep is een paar dagen ziek geweest; kon ze maar blijven tot na de oorlog, in het kamertje dat ze nu deelt met zes personen; Carla heeft drie jongens die alles voor haar doen en aanbrengen; de vrees is dat ze komende vrijdag op transport moeten gaan als er niets bereikt wordt; hopen op uitstel, ieder transport er weer een en een langer verblijf van drie dagen in het kamp; ze moet de was gaan doen, ze krijgt bijna niets schoon, vanwege gebrek aan zeep en koud water; ze halen wel eens een emmer met warm water uit de Centrale keuken; realiteit of een droom…

Van: Haagman, Bep en Clara Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942 Onderwerp: verhuisd naar barak 46G; Lion zit in 1A; graag pakketjes, zodat ze het een en ander kunnen meenemen naar Polen, liefst iets dat goed blijft tijdens het transport; over het eten in het kamp; over achter laten van bezittingen; Bep is een paar dagen ziek geweest; kon ze maar blijven tot na de oorlog, in het kamertje dat ze nu deelt met zes personen; Carla heeft drie jongens die alles voor haar doen en aanbrengen; de vrees is dat ze komende vrijdag op transport moeten gaan als er niets bereikt wordt; hopen op uitstel, ieder transport er weer een en een langer verblijf van drie dagen in het kamp; ze moet de was gaan doen, ze krijgt bijna niets schoon, vanwege gebrek aan zeep en koud water; ze halen wel eens een emmer met warm water uit de Centrale keuken; realiteit of een droom…

Hanna ClaraPolak-Van Gelder

Hanna Clara
Polak-Van Gelder