In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1943-01-25&nbsp; Onderwerp: begeleidende brief bij akten.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1943-01-25&nbsp; Onderwerp: begeleidende brief bij akten.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: Ingenieur der Genie Groningen (Luitenant Kolonel Ir. J. van Assen)&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1949-10-21&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg door de Ministeries van Oorlog, Marine en Overzeese Gebiedsdelen; wijziging aanvangsdatum; voorwaarden gebruik en betreden van het terrein door medewerkers van Staatsbosbeheer.

Van: Ingenieur der Genie Groningen (Luitenant Kolonel Ir. J. van Assen)&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1949-10-21&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg door de Ministeries van Oorlog, Marine en Overzeese Gebiedsdelen; wijziging aanvangsdatum; voorwaarden gebruik en betreden van het terrein door medewerkers van Staatsbosbeheer.

Brief van de Ingenieur van de Genie aan de Houtvester Assen

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Eerstaanwezend ingenieur der Genie in Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-01-23&nbsp; Onderwerp: toekomen van de akte in verband met het huren van het kampterrein.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Eerstaanwezend ingenieur der Genie in Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-01-23&nbsp; Onderwerp: toekomen van de akte in verband met het huren van het kampterrein.

Brief van Houtvester Assen aan de Ingenieur der Genie in Groningen

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Dienst uitvoering werken.&nbsp; Rechts: Gepko Huisman, links: Dhr. Broer. Gepko Huisman was al sinds 1939 werkzaam in kamp Westerbork.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Dienst uitvoering werken.&nbsp; Rechts: Gepko Huisman, links: Dhr. Broer. Gepko Huisman was al sinds 1939 werkzaam in kamp Westerbork.

Foto van het personeel van de Dienst Uitvoering Werken in Interneringskamp Westerbork

Naziconcentratiekampen

Kamp Mühldorf

Kamp Lohheide

Kamp Lippstadt

Kamp Majdanek

Kamp Lüneburg

Kamp Ludwigslust

Kamp Ludwigsdorf

Kamp Lublin

Kamp Maskie

Kamp Mariënburg

Kamp Marbach

Kamp Malchow

Kamp Malapane

Kamp Malachit

Kamp Melk

Kamp Mecklenburg

Kamp Mechtal

Mauthausen

Kamp Natzweiler-Struthof

Kamp Nachod

Kamp Myslowitz

Treblinka

Kamp Dorohusk

Tröbitz

Kamp Dyhernfurth

Kamp Ebensee

Kamp Sosnowitz

Kamp Spytkowice

Kamp Sint-Truiden

Kamp Cham

Kamp Stutthof

Kamp Checkowitz

Kamp Szczedrzyk

Kamp Chelmek

Theresienstadt

Kamp Christianstadt

Kamp Tränke

Dachau

Kamp Trawnitz

Kamp Dornhau

Kamp Siemianowitz

Buchenwald

Kamp Slonsk

Kamp Buna

Sobibor

Kamp Bunzlau

Kamp Burggraben

Kamp Schömberg

Kamp Schoppinitz

Kamp Blizyn

Kamp Schotterwerk

Kamp Bobrek

Kamp Schwarzheide

Kamp Breendonck

Kamp Schweringen

Kamp Breslau

Kamp Seibersdorf

Kamp Brünnlitz

Kamp Senftenberg

Kamp Büchen

Sachsenhausen

Kamp Sakrau

Kamp Sandbostel

Kamp Sangerhausen

Kamp Pölitz

Kamp Praag

Kamp Raguhn

Ravensbrück

Kamp Rhemsdorf

Kamp Riesa

Kamp Oraniënburg

Kamp Ottmuth

Kamp Preiskretscham

Kamp Plattling

Kamp Poelling

Kamp Prudnik

Kamp Nordhausen

Kamp Oberkreibitz

Kamp Obertraubling

Kamp Ohrdruf

Kamp Janina

Kamp Jawischowitz

Kamp Jaworsno

Kamp Kaufering

Kamp Kittlitztreben

Kamp Klein Schönau

Kamp Kleinmangersdorf

Kamp Hinterbrühl

Kamp Hirschberg

Kamp Hurwenen

Kamp Haaren

Kamp Hagenau

Kamp Hailfingen

Kamp Hajduki

Kamp Halle-Salle

Kamp Hamburg

Kamp Hannover

Kamp Hillersleben

Kamp Günthergrube

Kamp Gusen

Van: Schuitevoerder, M. Aan: Matteman, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-23 Onderwerp: ontvangen postwissel uit kamp Westerbork bestemd voor Margot retour; afspraak in gebouw Joodse Raad aan de Amstel.

Van: Schuitevoerder, M. Aan: Matteman, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-23 Onderwerp: ontvangen postwissel uit kamp Westerbork bestemd voor Margot retour; afspraak in gebouw Joodse Raad aan de Amstel.

Brief van M. Schuitevoerder aan R. Matteman

Tweede distributiestamkaart, op naam van Jules Cohen, geboren op 21 dec. 1921 en woonachtig in Deventer, 1946.

Tweede distributiestamkaart, op naam van Jules Cohen, geboren op 21 dec. 1921 en woonachtig in Deventer, 1946.

Distributiestamkaart van Jules Cohen

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, Afd. Hengelo Aan: Plaats: Hengelo Datum: 1942-08-17 Onderwerp: richtlijnen bij oproep voor de werkverruiming in Duitsland

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, Afd. Hengelo Aan: Plaats: Hengelo Datum: 1942-08-17 Onderwerp: richtlijnen bij oproep voor de werkverruiming in Duitsland

Brief van de Joodse Raad afdeling Hengelo met richtlijnen bij een oproep voor werkverruiming

Van: Kockx, Th. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-3 Onderwerp: Rapport inzake overdracht oogstvoorziening. Betreft de gemeenten Annen, Zuidlaren en Gasselte Nijeveen en aantal werkzame gedetineerden.

Van: Kockx, Th. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-3 Onderwerp: Rapport inzake overdracht oogstvoorziening. Betreft de gemeenten Annen, Zuidlaren en Gasselte Nijeveen en aantal werkzame gedetineerden.

Rapport van kampcommandant Th. Kockx over werkzame gedetineerden buiten Interneringskamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 2, 1945-05-15

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 2, 1945-05-15

Kampkrant

Van: de Vries, Th. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: overtredingen van geinterneerden.

Van: de Vries, Th. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: overtredingen van geinterneerden.

Rapport van Th. de Vries aan J.G. Buijvoets over ovetredingen van gedetineerden

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948 Onderwerp: Opsomming van inboedel van hal, ontvangstkamer, keuken en bijkeuken, werkkamer. verschillende objecten zijn in de loop der tijd weggedaan, achter sommige objecten staan bedragen. Deze meubels zijn door Buijvoets gekocht en meegenomen naar zijn nieuwe woning na de opheffing van het Interneringskamp. Buijvoets wilde zo transparant mogelijk zijn.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948 Onderwerp: Opsomming van inboedel van hal, ontvangstkamer, keuken en bijkeuken, werkkamer. verschillende objecten zijn in de loop der tijd weggedaan, achter sommige objecten staan bedragen. Deze meubels zijn door Buijvoets gekocht en meegenomen naar zijn nieuwe woning na de opheffing van het Interneringskamp. Buijvoets wilde zo transparant mogelijk zijn.

Lijst van in de commandantswoning aanwezige oorlogsbuit

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en kinderen en familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01 Onderwerp: voorspoedig nieuwjaar toegewenst; vraag om scheermesjes Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en kinderen en familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01 Onderwerp: voorspoedig nieuwjaar toegewenst; vraag om scheermesjes Op Lager Westerbork briefpapier

JacobMonnikendam

Jacob
Monnikendam