In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Specifieke groepen kampbewoners

Joodse Raad kamp Westerbork

Van: Caneel-Bamberg, C Aan: Bosman, Janny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-21 Onderwerp: verontwaardigede Carolina. ze heeft al weken niets gehoord en geen pakjes van Janny ontvangen; ze zijn gezond en moeten zich voor de rest maar laten drijven; vele bekenden zijn de laatste tijd vertrokken (Abraham, Lena en gezin en Giena, H. en Max); ze voelde zich ellendig, kwam er weer overheen en ze kijkt maar weer vooruit; en maar afwachten; ze hopen nog een poos te blijven; de winter schiet gelukkig op; haar eigen Max is en reuze lieve schat; iedereen is gek op hem; hij was een week niet &nbsp;lekker, bronchitis en hij heeft overgeven; moeder vond het beter hem naar bed te brengen; vele kennissen zijn vertrokken; Corry Bilderbeek met kind en wederzijdse ouders; en Walter Davidson…

Van: Caneel-Bamberg, C Aan: Bosman, Janny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-21 Onderwerp: verontwaardigede Carolina. ze heeft al weken niets gehoord en geen pakjes van Janny ontvangen; ze zijn gezond en moeten zich voor de rest maar laten drijven; vele bekenden zijn de laatste tijd vertrokken (Abraham, Lena en gezin en Giena, H. en Max); ze voelde zich ellendig, kwam er weer overheen en ze kijkt maar weer vooruit; en maar afwachten; ze hopen nog een poos te blijven; de winter schiet gelukkig op; haar eigen Max is en reuze lieve schat; iedereen is gek op hem; hij was een week niet &nbsp;lekker, bronchitis en hij heeft overgeven; moeder vond het beter hem naar bed te brengen; vele kennissen zijn vertrokken; Corry Bilderbeek met kind en wederzijdse ouders; en Walter Davidson…

Brief van C. Caneel-Bamberg aan Janny Bosman vanuit kamp Westerbork

Bankbiljet Tsjechoslowakije 10 kronen Nummer: 261778

Bankbiljet Tsjechoslowakije 10 kronen Nummer: 261778

Bankbiljet van tien kronen uit Tsjechoslowakije

Van: Meijer, Sally Aan: familie, Clara en Anita Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-16 Onderwerp: mogen het kamp nog niet verlaten; misschien kan het versneld worden als de familie instantie of autoriteiten benaderd; over wat ze aan eten krijgen; wonen niet meer in een barak, maar in een huisje; Reina kan zelf aanvullend koken…

Van: Meijer, Sally Aan: familie, Clara en Anita Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-16 Onderwerp: mogen het kamp nog niet verlaten; misschien kan het versneld worden als de familie instantie of autoriteiten benaderd; over wat ze aan eten krijgen; wonen niet meer in een barak, maar in een huisje; Reina kan zelf aanvullend koken…

Brief van Sally Meijer aan familie, Carla en Anita vanuit kamp Westerbork

Van: Brouwers, J. Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-27 Onderwerp: J. zit nu in Westerbork; hij is overgeplaatst (vanuit Sellingerbeetse), terwijl het verzoek van zijn vrouw was naar een kamp te worden overgeplaatst dichterbij; J. heeft een verzoek ingediend voor en bezoek van zijn vrouw, volgende maand voor een half uur; de brief komt te laat voor de verjaardag van zijn vrouwen, dochter Riekje kan hij ook geen verjaardagwensen sturen; verzoek om een aantal spullen; zodra hij een bericht ontvangt dat ze de winkel van zijn schoonouders over kunnen nemen, zal hij zich werpen op de examens voor een middenstand-diploma…,

Van: Brouwers, J. Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-27 Onderwerp: J. zit nu in Westerbork; hij is overgeplaatst (vanuit Sellingerbeetse), terwijl het verzoek van zijn vrouw was naar een kamp te worden overgeplaatst dichterbij; J. heeft een verzoek ingediend voor en bezoek van zijn vrouw, volgende maand voor een half uur; de brief komt te laat voor de verjaardag van zijn vrouwen, dochter Riekje kan hij ook geen verjaardagwensen sturen; verzoek om een aantal spullen; zodra hij een bericht ontvangt dat ze de winkel van zijn schoonouders over kunnen nemen, zal hij zich werpen op de examens voor een middenstand-diploma…,

Brief van J. Bouwers aan zijn vrouw en kinderen vanuit Interneringskamp Westerbork

Van: van Tienhoven, G., Chef Afd. In- en Verkoop Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-18 Onderwerp: ontwerp voor een in te voeren bestelbonnensysteem.

Van: van Tienhoven, G., Chef Afd. In- en Verkoop Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-18 Onderwerp: ontwerp voor een in te voeren bestelbonnensysteem.

Instructie van G. Tienhoven aan J. G. Buijvoets ontwerp bestelbonnensysteem

Van: Boerma, A.P.A., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-06-01/03 Onderwerp: Inventarisstaat van het kampziekenhuis, met begeleidende brief. Maximale capaciteit 440 patiënten. Op het moment van de inventarisatie bevinden zich in het ziekenhuis 202 mannen en 44 vrouwen. Aantal gedetineerden: 3266, waaronder 2637 mannen en 629 vrouwen.

Van: Boerma, A.P.A., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-06-01/03 Onderwerp: Inventarisstaat van het kampziekenhuis, met begeleidende brief. Maximale capaciteit 440 patiënten. Op het moment van de inventarisatie bevinden zich in het ziekenhuis 202 mannen en 44 vrouwen. Aantal gedetineerden: 3266, waaronder 2637 mannen en 629 vrouwen.

Inventarislijst van patiënten, capaciteit en aanwezige goederen op de verschillende afdelingen

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Executies

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, Afdeling Den Haag Aan: Cahen, J.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1942-02-09&nbsp; Onderwerp: grijze kaart; verzoek om belastingbiljet over te leggen.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, Afdeling Den Haag Aan: Cahen, J.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1942-02-09&nbsp; Onderwerp: grijze kaart; verzoek om belastingbiljet over te leggen.

Brief Joodsche Raad voor Amsterdam, Afdeling Den Haag aan J. Cahen

Ziekenhuisbarakken

Polikiniek

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1947-09-19&nbsp; Onderwerp: vergoeding in gebruik gegeven grond; sinds de bevrijding is geen huur betaald.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1947-09-19&nbsp; Onderwerp: vergoeding in gebruik gegeven grond; sinds de bevrijding is geen huur betaald.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen

Van: Stodel, Max&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: juli 1942 Onderwerp: we gaan direct op reis. Max en zijn vrouw staan op het punt om naar kamp Westerbork te vertrekken.

Van: Stodel, Max&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: juli 1942 Onderwerp: we gaan direct op reis. Max en zijn vrouw staan op het punt om naar kamp Westerbork te vertrekken.

Joseph LeviSpier

Joseph Levi
Spier