In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Mirjam,&nbsp; Aan: lieve oom en tante,&nbsp; Plaats: 's-Hertogenbosch (Huis van Bewaring) Datum: 1944-05-03,&nbsp; Onderwerp: vraag om diverse spullen voor de eventuele grote reis. Voor het geval ze niet meer in de gevangenis is, kunnen de spullen worden teruggenomen en worden doorgestuurd naar kamp Westerbork; over het verblijf in de gevangenis en een dag en nacht in de gevangenis van Scheveningen geweest.

Van: Mirjam,&nbsp; Aan: lieve oom en tante,&nbsp; Plaats: 's-Hertogenbosch (Huis van Bewaring) Datum: 1944-05-03,&nbsp; Onderwerp: vraag om diverse spullen voor de eventuele grote reis. Voor het geval ze niet meer in de gevangenis is, kunnen de spullen worden teruggenomen en worden doorgestuurd naar kamp Westerbork; over het verblijf in de gevangenis en een dag en nacht in de gevangenis van Scheveningen geweest.

Brief van Mirjam Waterman aan lieve oom en tante vanuit Den Bosch

Schetsontwerp barak 28, 29 en 30 voor het bouwen van: 1. lokalen voor ambachtsonderwijs;&nbsp; 2. een C.A.Z. magazijn&nbsp; 3. woning met kantoor voor de predikant Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-05

Schetsontwerp barak 28, 29 en 30 voor het bouwen van: 1. lokalen voor ambachtsonderwijs;&nbsp; 2. een C.A.Z. magazijn&nbsp; 3. woning met kantoor voor de predikant Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-05

Plattegrond van de nieuwe inrichting van de voormalige Centrale Keuken

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-17 No. 23&nbsp; Inhoud: teruggekomen Auschwitz overlevenden; reparaties; avondklok; commissie van geschillen; apotheek; archivalia gezocht door Van Giffen; godsdienstoefeningen; verloren sport pet ; ruilen; opgedoken kinderen; rectificatie; wereldnieuws

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-17 No. 23&nbsp; Inhoud: teruggekomen Auschwitz overlevenden; reparaties; avondklok; commissie van geschillen; apotheek; archivalia gezocht door Van Giffen; godsdienstoefeningen; verloren sport pet ; ruilen; opgedoken kinderen; rectificatie; wereldnieuws

De Westerborker nummer 23 van 17 mei 1945

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Commandant Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1947-01-24&nbsp; Onderwerp: contracten&nbsp; Betreft brief in klad

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Commandant Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1947-01-24&nbsp; Onderwerp: contracten&nbsp; Betreft brief in klad

Brief van Houtvester Assen aan de commandant van kamp Westerbork

Vooroorlogs Joods leven

Orthodoxe stroming Jodendom

Anschluss

Surinaamse Joden

Invoering Neurenberger Wetten in Nederland

Vooroorlogs antisemitisme

Joodse vluchtelingen

Hachsjara

Kristallnacht

Zionisme

Liberale stroming Jodendom

Marokkaanse Joden

Lagersonderbefehl&nbsp; Datum: 1944-04-12 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Bestrijding van vliegen en muggen

Lagersonderbefehl&nbsp; Datum: 1944-04-12 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Bestrijding van vliegen en muggen

Lagersonderbefehl betreffende vliegen- en muggenplaag

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 61 Datum: 1943-01-28 Onderwerp: dank voor twee pakketten

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 61 Datum: 1943-01-28 Onderwerp: dank voor twee pakketten

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in 't Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Burgemeester Westerbork&nbsp; Aan: den Herrn Kommandanten Lager Westerbork&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1944-01-15&nbsp; Onderwerp: toestand rijwielpad van het doorgangskamp naar het Oranjekanaal, in het Duits opgesteld.

Van: Burgemeester Westerbork&nbsp; Aan: den Herrn Kommandanten Lager Westerbork&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1944-01-15&nbsp; Onderwerp: toestand rijwielpad van het doorgangskamp naar het Oranjekanaal, in het Duits opgesteld.

Brief van de burgemeester van Westerbvork aan de commandant van Lager Westerbork

1943

Januari 1943

Perioden kamp Westerbork

April 1945 t/m december 1945

Januari 1990 t/m december 1998

Oktober 1942

Augustus 1943 t/m augustus 1944

1949

Januari 1943 t/m juli 1943

November 1942 t/m december 1942

Juli 1942 t/m september 1942

Januari 1956 t/m december 1963

Januari 2010 -

Januari 1964 t/m december 1965

Januari 1966 t/m december 1970

Maart 1951 t/m december 1955

Januari 1971 t/m maart 1983

April 1983 t/m december 1989

Januari 1950 t/m februari 1951

Januari 1946 t/m december 1947

Januari 1999 t/m december 2009

Januari 1942 t/m juni 1942

Mei 1940 t/m december 1941

1948

Oktober 1939 t/m april 1940

-Oktober 1939

September 1944 t/m april 1945

Post kamp Westerbork

Verstuurde post kamp Westerbork

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Noord-Holland

Joodse gemeente Texel

Joodse gemeente Alkmaar

Joodse gemeente Hoorn

Joodse gemeente Uithoorn

Joodse gemeente Beverwijk

Joodse gemeente Medemblik

Joodse gemeente Monnickendam

Joodse gemeente Naarden

Joodse gemeente Nieuw-Vennep

Joodse gemeente 's-Gravenland

Joodse gemeente Den Helder

Joodse gemeente Edam

Joodse gemeente Zandvoort

Joodse gemeente Enkhuizen

Joodse gemeente Weesp

Joodse gemeente Haarlem

Joodse gemeente Wormerveer

Joodse gemeente Amsterdam

Joodse gemeente Hilversum

Joodse gemeente Zaandam

Joodse gemeente Bussum

Van: het Boek der Besluiten van den Regeeringscommissaris voor Amsterdam aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-07 Onderwerp: financiële regeling ontslagen Joods personeel.

Van: het Boek der Besluiten van den Regeeringscommissaris voor Amsterdam aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-07 Onderwerp: financiële regeling ontslagen Joods personeel.

Extract regeling financiële positie van ontslagen Joodse personeel

Foto van Henriëtte Peekel

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-18 Onderwerp: het gehuurde spoorwegmateriaal. De verschillende firma's die het materiaal geleverd hebben vragen huurvergoeding. Het brede smalspoor loopt van het Oranjekanaal tot barak 100, het smallere op het industrieterrein. Bouten en spijkers zijn niet meer in voorraad. De locomotief (50 pk) staat al maanden kapot in barak 107 (terug naar Wageningen op 15-08). Door de heer Tolk en Zielke een contract getekend dat zolang de machine onbruikbaar was er geen huur zou worden betaald. Bij in stand houden van de verbinding met het Oranjekanaal is het huren van het materiaal noodzakelijk.&nbsp;

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-18 Onderwerp: het gehuurde spoorwegmateriaal. De verschillende firma's die het materiaal geleverd hebben vragen huurvergoeding. Het brede smalspoor loopt van het Oranjekanaal tot barak 100, het smallere op het industrieterrein. Bouten en spijkers zijn niet meer in voorraad. De locomotief (50 pk) staat al maanden kapot in barak 107 (terug naar Wageningen op 15-08). Door de heer Tolk en Zielke een contract getekend dat zolang de machine onbruikbaar was er geen huur zou worden betaald. Bij in stand houden van de verbinding met het Oranjekanaal is het huren van het materiaal noodzakelijk.&nbsp;

Informatie over het smalspoor en spoorwegmaterieel in Interneringskamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1941

Augustus 1941

Juli 1941

Oktober 1941

November 1941

December 1941

Juni 1941

Maart 1941

Februari 1941

Januari 1941

April 1941

Mei 1941

September 1941

Van: Acohen-Lopes Salzedo, S. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-30 Onderwerp: verrast met de pakjes; ook Ro heeft een pakje ontvangen; het gaat goed met Ro, Sara denkt dat Ro weer gauw bij hun zal zijn; Ro zal dan weer eens een kaart sturen, de familie Lohman weet dan dat Ro uit het ziekenhuis is ontslagen; opa kan nu niet schrijven, omdat ze maar één formulier ter beschikking hebben gekregen; Sara zou graag wat vermicelli, honingblokje en een beetje koffie willen hebben…&nbsp;

Van: Acohen-Lopes Salzedo, S. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-30 Onderwerp: verrast met de pakjes; ook Ro heeft een pakje ontvangen; het gaat goed met Ro, Sara denkt dat Ro weer gauw bij hun zal zijn; Ro zal dan weer eens een kaart sturen, de familie Lohman weet dan dat Ro uit het ziekenhuis is ontslagen; opa kan nu niet schrijven, omdat ze maar één formulier ter beschikking hebben gekregen; Sara zou graag wat vermicelli, honingblokje en een beetje koffie willen hebben…&nbsp;

Brief van S. Acohen Lopes Salzedo aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-23 Onderwerp: &nbsp;briefkaart ontvangen; verstuurde verhuiskaart; ze zitten nu gelukkig weer goed; blij met het pijpje; soepgroente en custard hebben ze nog genoeg, graag een paar scheermesjes; …

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-23 Onderwerp: &nbsp;briefkaart ontvangen; verstuurde verhuiskaart; ze zitten nu gelukkig weer goed; blij met het pijpje; soepgroente en custard hebben ze nog genoeg, graag een paar scheermesjes; …

Briefkaart van H.B. Acohen aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-10-23 Onderwerp: dank voor de brief; de schrijver is gezond; groeten aan iedereen.

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-10-23 Onderwerp: dank voor de brief; de schrijver is gezond; groeten aan iedereen.

JonasTroostwijk

Jonas
Troostwijk