In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Huisman, Emanuel Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-20 Onderwerp: de schrijver is werkzaam in Port Natal (Assen); ontvangst van verschillende pakketten; bij ieder pakket huilt liesje; twee bekenden zijn in kamp Westerbork terecht gekomen als strafgeval; ook vele kennissen…

Van: Huisman, Emanuel Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-20 Onderwerp: de schrijver is werkzaam in Port Natal (Assen); ontvangst van verschillende pakketten; bij ieder pakket huilt liesje; twee bekenden zijn in kamp Westerbork terecht gekomen als strafgeval; ook vele kennissen…

Briefkaart van Emanuel Huisman aan de familie Brandel vanuit Assen (Port Natal)

Van: Gans, M. Aan: Wolters, familie Plaats: Balderhaar, Joods werkkamp Datum: 1942-09 Onderwerp: terug van het werk, lag er een brief van de familie Wolters; correspondeert elke dag met mevrouw v/d laan aan de Westersingel in Groningen; tijdens het werk begon het om 11.30 te regenen. Ze &nbsp;moesten tot 14.00 in de keet blijven, daarna mochten ze terug naar het kamp; In Balderhaar en omgeving is het lichte grond en laag land, veel boerenland, er worden veel aardappels verbouwd; Meinhard hoorde dat ze misschien wel aardappelen moet rooien bij de boeren; er zijn veel zetboeren; de eigenaren zijn Groninger boeren; Meinhard heeft behoefte aan rokerij; soms wordt het uit de pakketjes gestolen; van van der Laan uit Groningen ontvangt hij elke week een pakje…

Van: Gans, M. Aan: Wolters, familie Plaats: Balderhaar, Joods werkkamp Datum: 1942-09 Onderwerp: terug van het werk, lag er een brief van de familie Wolters; correspondeert elke dag met mevrouw v/d laan aan de Westersingel in Groningen; tijdens het werk begon het om 11.30 te regenen. Ze &nbsp;moesten tot 14.00 in de keet blijven, daarna mochten ze terug naar het kamp; In Balderhaar en omgeving is het lichte grond en laag land, veel boerenland, er worden veel aardappels verbouwd; Meinhard hoorde dat ze misschien wel aardappelen moet rooien bij de boeren; er zijn veel zetboeren; de eigenaren zijn Groninger boeren; Meinhard heeft behoefte aan rokerij; soms wordt het uit de pakketjes gestolen; van van der Laan uit Groningen ontvangt hij elke week een pakje…

Brief van M. Gans aan de familie Wolters vanuit het Joodse werkkamp Baldehaar

Van: van der Hoeden-Bonn, Eliazer en Betty Aan: Sem en Co (Bonn) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-14 Onderwerp: beste wensen met hun 15 jarig huwelijk; de pakketten zijn goed en komen goed aan; Jo Spier tegengekomen; Betty loopt op klompen vanwege het slechte weer, het gaat moeilijk maar het is beter dan dat haar schoenen wegrotten; elke week een keer onder de douche, vanmorgen heeft ze haar haar gewassen; ze heeft maar één paar sokken en ze is haar katoenen zomerjurken vergeten mee te nemen; in Gouda kunnen ze daar niets meer aan doen; graag naast een pakket een extra brood; ze willen zo lang mogelijk fit blijven; ook een verzoek om een mes, ze zijn er een kwijt en hebben er nu maar één; ook graag een zaklantaarn en een notitieboekje…

Van: van der Hoeden-Bonn, Eliazer en Betty Aan: Sem en Co (Bonn) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-14 Onderwerp: beste wensen met hun 15 jarig huwelijk; de pakketten zijn goed en komen goed aan; Jo Spier tegengekomen; Betty loopt op klompen vanwege het slechte weer, het gaat moeilijk maar het is beter dan dat haar schoenen wegrotten; elke week een keer onder de douche, vanmorgen heeft ze haar haar gewassen; ze heeft maar één paar sokken en ze is haar katoenen zomerjurken vergeten mee te nemen; in Gouda kunnen ze daar niets meer aan doen; graag naast een pakket een extra brood; ze willen zo lang mogelijk fit blijven; ook een verzoek om een mes, ze zijn er een kwijt en hebben er nu maar één; ook graag een zaklantaarn en een notitieboekje…

Henriette EvalineStaal

Henriette Evaline
Staal