In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Verklaring van de Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente Oegstgeest Datum: 1942-07-30 De Kerkeraad verklaart dat Keetje Polak voor 1 januari 1941 "einer Christlichen Konfession angehorig" ist (Ned. Hervormd)

Verklaring van de Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente Oegstgeest Datum: 1942-07-30 De Kerkeraad verklaart dat Keetje Polak voor 1 januari 1941 "einer Christlichen Konfession angehorig" ist (Ned. Hervormd)

Verklaring van de Ned. Herv. Gemeente betreffende Keetje Polak

Bewaking kamp Westerbork

Nederlandse politie kamp Westerbork

Marechaussee kamp Westerbork

Politiebataljon Amsterdam kamp Westerbork

Kampgeld Theresienstadt 5 Kronen No. A023

Kampgeld Theresienstadt 5 Kronen No. A023

Kampgeld Theresienstadt 5 kronen

Van: Stodel, Salomon Aan: zijn vrouw (verloofde Chelly de Wilde), ouders en familieleden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-02 Onderwerp: in haast, vannacht om 3.30 uit zijn bed gehaald voor transport naar Duitsland; er is niets aan te doen, hij is goed uitgerust; met vertrouwen in de toekomst gaat hij naar het onbekende..; de rugzak kwam net op tijd; een pakket met bonen stuurt hij terug, evenals een postwissel van 85 gulden; in het pakje zit een speldje voor Chellie (zijn verloofde), laat ze het dragen, hij draagt één van haar… ‘Geld maar in de brief gestopt’.

Van: Stodel, Salomon Aan: zijn vrouw (verloofde Chelly de Wilde), ouders en familieleden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-02 Onderwerp: in haast, vannacht om 3.30 uit zijn bed gehaald voor transport naar Duitsland; er is niets aan te doen, hij is goed uitgerust; met vertrouwen in de toekomst gaat hij naar het onbekende..; de rugzak kwam net op tijd; een pakket met bonen stuurt hij terug, evenals een postwissel van 85 gulden; in het pakje zit een speldje voor Chellie (zijn verloofde), laat ze het dragen, hij draagt één van haar… ‘Geld maar in de brief gestopt’.

Brief van Salomon Stodel aan zijn vrouw, ouders en andere familieleden vanuit kamp Westerbork

Foto van Salomon Stodel met als bijschrift: ‘een brief aan haar!’&nbsp; Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel met als bijschrift: ‘een brief aan haar!’&nbsp; Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Salomon Stodel schrijft een brief aan Chelly de Wilde vanuit het Joodse werkkamp Kremboong

Foto van Salomon Stodel in nieuwe outfit met als bijschrift: ‘Verbeterde uitgave’. Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in nieuwe outfit met als bijschrift: ‘Verbeterde uitgave’. Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in een overall aan het werk in de buurt van het Joodse werkkamp Kremboong

Van: Stodel, Salomon Aan: Vorderhake, familie Plaats: Birkenau Datum: 1944-01-30 Onderwerp: al twee jaar weg, hij maakt het goed. Hij is gezond en sterk; graag terugschrijven…

Van: Stodel, Salomon Aan: Vorderhake, familie Plaats: Birkenau Datum: 1944-01-30 Onderwerp: al twee jaar weg, hij maakt het goed. Hij is gezond en sterk; graag terugschrijven…

Briefkaart van Salomon Stodel vanuit Birkenau

Chaja Garbous was niet getrouwd met Jacob Swaab, maar samen hadden ze &nbsp;een dochter. Selma was in september 1935 door haar vader erkend. In 1956 werd de overlijdensdatum van Chaja door de rechtbank in Antwerpen vastgesteld, waarbij werd geconcludeerd dat ze vaderlandsloos was.&nbsp;

Van: Spetter, Barend Aan: zijn vrouw en zoon Plaats: trein Datum: 1942-10-14 Onderwerp: op weg naar kamp Westerbork; vanuit Loods 24; &nbsp;bonnen via zijn schoondochter; hij heeft de bagage ontvangen; Barend hoopt dat zijn vrouw en zoon zich bij hem willen voegen….

Van: Spetter, Barend Aan: zijn vrouw en zoon Plaats: trein Datum: 1942-10-14 Onderwerp: op weg naar kamp Westerbork; vanuit Loods 24; &nbsp;bonnen via zijn schoondochter; hij heeft de bagage ontvangen; Barend hoopt dat zijn vrouw en zoon zich bij hem willen voegen….

Carla Marguéritevan Rijn

Carla Marguérite
van Rijn