In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Afd. Technische Dienst en Bedrijven, v.d. Weel Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-13 Onderwerp: Conclusies na onderzoek van het verwarmingsprobleem.

Van: Afd. Technische Dienst en Bedrijven, v.d. Weel Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-13 Onderwerp: Conclusies na onderzoek van het verwarmingsprobleem.

Rapport over het verwarmingsprobleem in Interneringskamp Westerbork

Van: Sanders, S. Aan: Haan, de, R.H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: H.G. in dank ontvangen (pakket)

Van: Sanders, S. Aan: Haan, de, R.H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: H.G. in dank ontvangen (pakket)

Briefkaart van Sander Sanders aan Rudie de Haan vanuit kamp Westerbork

Tweede distributiestamkaart, op naam van Abraham Nijstad, geboren op 5 juli 1895 en woonachtig te Lochem.

Tweede distributiestamkaart, op naam van Abraham Nijstad, geboren op 5 juli 1895 en woonachtig te Lochem.

Distributiestamkaart van Abraham Nijstad

Van: Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-07 Onderwerp: geboorten en overlijden.

Van: Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-07 Onderwerp: geboorten en overlijden.

Bericht nummer 25 van Bureau Dr. Wachtel over overlijden en geboorten in kamp Westerbork

Oproep voor Carel Hedeman om zich te melden voor werkzaamheden in Theresienstadt, 11 sept. 1944.

Oproep voor Carel Hedeman

Van:&nbsp;Krankenkasse Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1933-05-11 Onderwerp: bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Van:&nbsp;Krankenkasse Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1933-05-11 Onderwerp: bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Van: Brouwers, J. Aan: zijn dochter Rieteke Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-11-27 Onderwerp: de brief is een verrassing van vader; Rieteke ziet waarschijnlijk uit naar Sinterklaas; ze moet op de antwoord-brief maar schrijven wat zij en haar zus en broertje hebben gekregen; 12 december moet J. weer voor het Tribunaal in Leeuwarden verschijnen; je kent pappa nog wel he; Anneke was en beetje bang (tijdens bezoek aan het kamp); eerst moet J. maar thuis zijn…

Van: Brouwers, J. Aan: zijn dochter Rieteke Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-11-27 Onderwerp: de brief is een verrassing van vader; Rieteke ziet waarschijnlijk uit naar Sinterklaas; ze moet op de antwoord-brief maar schrijven wat zij en haar zus en broertje hebben gekregen; 12 december moet J. weer voor het Tribunaal in Leeuwarden verschijnen; je kent pappa nog wel he; Anneke was en beetje bang (tijdens bezoek aan het kamp); eerst moet J. maar thuis zijn…

Brief van J. Brouwers aan Rieteke vanuit Interneringskamp Westerbork

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-06&nbsp; Onderwerp: Werken; pakketten; kachels. Herta werkt nog steeds buiten. Op het moment trekt ze heide. Zij en Annie slapen beiden driehoog. Ze liggen naast elkaar. Er zijn twee kachels waarop ze om de beurt op koken. Vader werkt in de smederij. &nbsp;

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-06&nbsp; Onderwerp: Werken; pakketten; kachels. Herta werkt nog steeds buiten. Op het moment trekt ze heide. Zij en Annie slapen beiden driehoog. Ze liggen naast elkaar. Er zijn twee kachels waarop ze om de beurt op koken. Vader werkt in de smederij. &nbsp;

Briefkaart van Herta Aussen aan Netty vanuit kamp Westerbork

Van: Huisman, G.K. chef D.U.W. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-17 Onderwerp: Oogstvoorziening dhr. Kockx, tewerkstelling op detachement Eelde, verdere voortgang met 40 man.

Van: Huisman, G.K. chef D.U.W. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-17 Onderwerp: Oogstvoorziening dhr. Kockx, tewerkstelling op detachement Eelde, verdere voortgang met 40 man.

Mededeling van G. K. Huisman aan J.G. Buijvoets over verdere voortgang werkproject in Eelde

Hoek van het kampterrein met afrastering en op de achtergrond een wachttoren. De gracht wordt uitgegraven.&nbsp;Zicht op de zuidoost zijde van het kamp. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942.

Hoek van het kampterrein met afrastering en op de achtergrond een wachttoren. De gracht wordt uitgegraven.&nbsp;Zicht op de zuidoost zijde van het kamp. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942.

Foto van de afrastering van kamp Westerbork met wachttoren

In kamp Westerbork gesloten huwelijken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: gesloten huwelijken in de periode januari-april 1943.

In kamp Westerbork gesloten huwelijken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: gesloten huwelijken in de periode januari-april 1943.

Lijst met in kamp Westerbork gesloten huwelijken in 1943

Huwelijken kamp Westerbork

Joodse huwelijken kamp Westerbork

Van: organisatie kamp Westerbork Aan: Levie, Herbert, P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-06 Onderwerp: werkzaam in de garage van het kamp. Op de achterkant aantekening met potlood over een Canadese bevrijder…(Sergeant).

Van: organisatie kamp Westerbork Aan: Levie, Herbert, P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-06 Onderwerp: werkzaam in de garage van het kamp. Op de achterkant aantekening met potlood over een Canadese bevrijder…(Sergeant).

Arbeitskarte van Herbert, P. Levie in kamp Westerbork

Van: Wolf, Rosa Aan: Been, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: angina; besmet door een patiënt, naar quarantaine overgebracht; schrijft de brief vanuit haar bed; verhalen dat iedereen weg moest gaan, heel Westerbork leeg; vele transporten uit Amsterdam weer doorgestuurd; werkenden in het kamp zijn voorlopig aan deportatie ontkomen; berichten dat zij voorlopig kunnen blijven; familie Engers ook in Westerbork aangekomen (barak 60), allen aan het werk; de familie adviseert Rosa om naar een ziekbarak te gaan. Rosa blijft liever in haar hoekje liggen, dan in de drukke ziekenhuisbarak (bijenkorf); Henny en Herman zijn met het laatste transport doorgegaan, Rosa heeft ze nog even kunnen spreken; een vrije dag voor het ziekenhuispersoneel ingevoerd; kennis uit Rotterdam, Fie van Gelderen (Rosalie van Gelderen-Stibbe?), werkzaam in de apotheek van het kamp. Ze woont in een huisje en heeft een kookplaat. Ze hebben samen een beetje gekookt met wat ze verzameld hadden; op bed denkt ze te veel na over de dingen, het is betergewoon aan het werk te gaan; koffer ontvangen, echter kwam er een bevel dat er geen koffers op transport mogen worden meegenomen. De koffer zal dus moeten achterblijven; nu nog vol levensmiddelen aan het voeteinde van haar bed; verzoek om verschillende dingen toe te sturen; stemming is optimistisch…

Van: Wolf, Rosa Aan: Been, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: angina; besmet door een patiënt, naar quarantaine overgebracht; schrijft de brief vanuit haar bed; verhalen dat iedereen weg moest gaan, heel Westerbork leeg; vele transporten uit Amsterdam weer doorgestuurd; werkenden in het kamp zijn voorlopig aan deportatie ontkomen; berichten dat zij voorlopig kunnen blijven; familie Engers ook in Westerbork aangekomen (barak 60), allen aan het werk; de familie adviseert Rosa om naar een ziekbarak te gaan. Rosa blijft liever in haar hoekje liggen, dan in de drukke ziekenhuisbarak (bijenkorf); Henny en Herman zijn met het laatste transport doorgegaan, Rosa heeft ze nog even kunnen spreken; een vrije dag voor het ziekenhuispersoneel ingevoerd; kennis uit Rotterdam, Fie van Gelderen (Rosalie van Gelderen-Stibbe?), werkzaam in de apotheek van het kamp. Ze woont in een huisje en heeft een kookplaat. Ze hebben samen een beetje gekookt met wat ze verzameld hadden; op bed denkt ze te veel na over de dingen, het is betergewoon aan het werk te gaan; koffer ontvangen, echter kwam er een bevel dat er geen koffers op transport mogen worden meegenomen. De koffer zal dus moeten achterblijven; nu nog vol levensmiddelen aan het voeteinde van haar bed; verzoek om verschillende dingen toe te sturen; stemming is optimistisch…

Brief van Rosa Wolf aan D. Been vanuit kamp Westerbork

Van: Langstadt-Schott, Sara Aan: Ruth en Etty (zuster van de schrijfster) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-20 Onderwerp: de briefkaart zeker al ontvangen; ze zijn goed aangekomen en sara heeft onderweg lakker geslapen. Ze kwamen om 10 uur aan en kwamen om 12 uur in de Schouwburg terecht; ze kregen brood en koffie en mochten toen de stad ingaan en ook bij anderen slapen; bij Frankenstein gegeten en geslapen; ze zijn erheen gewandeld, er was de hele dag bezoek voor hun; de volgende dag om 7.30 moeten ze weer in de Schouwburg zijn om vervolgens tegen de middag verder naar Theresienstadt te gaan; ze vraag aan Ruth of zijn naar de dames van de barakkenkeuken wil gaan, dat het haar spijt dat ze ze niet meer gesproken heeft; allerlei moederlijke adviezen…

Van: Langstadt-Schott, Sara Aan: Ruth en Etty (zuster van de schrijfster) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-20 Onderwerp: de briefkaart zeker al ontvangen; ze zijn goed aangekomen en sara heeft onderweg lakker geslapen. Ze kwamen om 10 uur aan en kwamen om 12 uur in de Schouwburg terecht; ze kregen brood en koffie en mochten toen de stad ingaan en ook bij anderen slapen; bij Frankenstein gegeten en geslapen; ze zijn erheen gewandeld, er was de hele dag bezoek voor hun; de volgende dag om 7.30 moeten ze weer in de Schouwburg zijn om vervolgens tegen de middag verder naar Theresienstadt te gaan; ze vraag aan Ruth of zijn naar de dames van de barakkenkeuken wil gaan, dat het haar spijt dat ze ze niet meer gesproken heeft; allerlei moederlijke adviezen…

Brief van Sara Langstadt-Schott aan Ruth en Etty vanuit Amsterdam

Van: Lohman (n), familie Aan: Acohen, H.B. Plaats: Amsterdam/Westerbork, kamp Datum: 1943-10-07 Onderwerp: pakketpost

Van: Lohman (n), familie Aan: Acohen, H.B. Plaats: Amsterdam/Westerbork, kamp Datum: 1943-10-07 Onderwerp: pakketpost

Bewijs voor het verzenden van een pakket aan H.B. Acohen in kamp Westerbork

Van: Vissel-Sleutelberg, Mietje Aan: van Dam-Sleutelberg, Aron en Golina Plaats: Groningen Datum: 1942-08 Onderwerp: over haar kinderen en moeten leven van de steun; ze krijgt ook 2,50 van de Joodse gemeente; mevrouw Drielsma is weer getrouwd met een Wallage uit Leeuwarden; nog steeds geen bericht van haar man Simon gekregen, alweer vier weken geleden; niemand heeft nog een bericht ontvangen; vele anderen zijn ook vertrokken; van mevrouw Goslinski-Frank kreeg ze onderkleren voor haar oudste. Zij vroeg of haar zoon iets van de Joodse school had gekregen, waarop Mietje zei: ‘nee’; van Rika ook al iets gekregen; zondag is het 11 weken dat Simon weg is. Het is geen leven zonder een man; aan haar schoonouders heeft ze niet veel; Salomon de Vries is ook al in Duitsland; twee weken terug kreeg Mietje een bericht dat Simon moest komen opdagen voor een keuring. Mietje had aangegeven dat hij er niet was. 's nachts werd zij door twee agenten van haar bed gelicht; over drie Joodse kappers, die waren vrijgesteld van deportatie; over en razzia; over Barend die in een kamp in Nijverdal (Twilhaar) zat; over overbrengen naar de gevangenis in Arnhem…

Van: Vissel-Sleutelberg, Mietje Aan: van Dam-Sleutelberg, Aron en Golina Plaats: Groningen Datum: 1942-08 Onderwerp: over haar kinderen en moeten leven van de steun; ze krijgt ook 2,50 van de Joodse gemeente; mevrouw Drielsma is weer getrouwd met een Wallage uit Leeuwarden; nog steeds geen bericht van haar man Simon gekregen, alweer vier weken geleden; niemand heeft nog een bericht ontvangen; vele anderen zijn ook vertrokken; van mevrouw Goslinski-Frank kreeg ze onderkleren voor haar oudste. Zij vroeg of haar zoon iets van de Joodse school had gekregen, waarop Mietje zei: ‘nee’; van Rika ook al iets gekregen; zondag is het 11 weken dat Simon weg is. Het is geen leven zonder een man; aan haar schoonouders heeft ze niet veel; Salomon de Vries is ook al in Duitsland; twee weken terug kreeg Mietje een bericht dat Simon moest komen opdagen voor een keuring. Mietje had aangegeven dat hij er niet was. 's nachts werd zij door twee agenten van haar bed gelicht; over drie Joodse kappers, die waren vrijgesteld van deportatie; over en razzia; over Barend die in een kamp in Nijverdal (Twilhaar) zat; over overbrengen naar de gevangenis in Arnhem…

Brief van Mietje Vissel-Sleutelberg aan het gezin van haar zus Golina

Van: Friedheim, Hans Aan: Hare Majesteit de Koningin der Nederlanden Datum: 1947-07-01 Plaats: Amsterdam Onderwerp: verzoek tot naturalisatie. In het document allerlei achtergrond gegevens van Hans Friedheim voor- en tijdens de oorlog. Onder andere blijkt uit het document dat hij tussen 25 januari 1944 en 28 mei 1945 in onderduik is geweest.

Van: Friedheim, Hans Aan: Hare Majesteit de Koningin der Nederlanden Datum: 1947-07-01 Plaats: Amsterdam Onderwerp: verzoek tot naturalisatie. In het document allerlei achtergrond gegevens van Hans Friedheim voor- en tijdens de oorlog. Onder andere blijkt uit het document dat hij tussen 25 januari 1944 en 28 mei 1945 in onderduik is geweest.

BeatriceEngers

Beatrice
Engers