In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: de kommandant van de Evacuatiedienst Aan: Domen, J.C.M. (van Zuiden, Max) Plaats: Barneveld Datum: 1944-10-31 Onderwerp: bewijs voor het mogen rijden op een fiets in verband met de evacuatie van patiënten van de Stichting Wolfheze naar Bennekom.&nbsp;

Van: de kommandant van de Evacuatiedienst Aan: Domen, J.C.M. (van Zuiden, Max) Plaats: Barneveld Datum: 1944-10-31 Onderwerp: bewijs voor het mogen rijden op een fiets in verband met de evacuatie van patiënten van de Stichting Wolfheze naar Bennekom.&nbsp;

Bewijs voor het mogen rijden op een fiets voor J.C.M. Domen in opdracht van het Rode Kruis

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-07-18 Onderwerp: verschil van mening over wie verantwoordelijk is voor instandhouding en onderhoud van Kamp Westerbork.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-07-18 Onderwerp: verschil van mening over wie verantwoordelijk is voor instandhouding en onderhoud van Kamp Westerbork.

Brief van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets betreft verantwoordelijkheid behoud en onderhoud van Interneringskamp Westerbork

Van:&nbsp;Boas, S. Aan: Familie Spier Plaats: Westerbork Datum: 1944-07-25 Onderwerp: het gaat goed met Esthertje. Ze begint steeds meer te praten en is blij met de pop die ze voor haar verjaardag kreeg. Ze mag er alleen op zondag mee spelen, want op de andere dagen gaat ze naar de crêche (barak 96). De schrijver wil weer een zegel opsturen.&nbsp;

Van:&nbsp;Boas, S. Aan: Familie Spier Plaats: Westerbork Datum: 1944-07-25 Onderwerp: het gaat goed met Esthertje. Ze begint steeds meer te praten en is blij met de pop die ze voor haar verjaardag kreeg. Ze mag er alleen op zondag mee spelen, want op de andere dagen gaat ze naar de crêche (barak 96). De schrijver wil weer een zegel opsturen.&nbsp;

Brief van Salomon Boas aan de familie Spier vanuit kamp Westerbork

Joodse gemeenten in Zuid-Holland

Joodse gemeente Ridderkerk

Van: onbekend Aan: Hanna Plaats: Datum: 1943-12-28 Onderwerp: eindejaar/nieuwjaarskaart.

Van: onbekend Aan: Hanna Plaats: Datum: 1943-12-28 Onderwerp: eindejaar/nieuwjaarskaart.

Ansichtkaart gericht aan Hanna woonachtig in het weeshuis barak 35

Van: de directrice en van Bergen, Chaja Aan: Noor (van Bergen-Diamant, Nora) Plaats: Oud Gastel Datum: 1944 Onderwerp: vernomen dat Noor ziek is; hoop op een snel herstel; Chaja maakt het goed; ze zou meer willen schrijven, maar zo'n brief is al een hele opgaaf voor haar; Chaja vindt het heerlijk om met de kleine baby' s te sjouwen en ze de fles te geven. Chaja wordt in het kinderhuis huishoudelijk opgevoed; Chaja: over het gevierde Paasfeest, tafel versierd met paashaasjes en paaseieren; op de tweede Paasdag mochten de kinderen paaseieren gaan zoeken, Chaja heeft er vijf gevonden; er is een fröbelschool en de kinderen spelen de hele dag buiten; groeten aan Eddy en Pappa…

Van: de directrice en van Bergen, Chaja Aan: Noor (van Bergen-Diamant, Nora) Plaats: Oud Gastel Datum: 1944 Onderwerp: vernomen dat Noor ziek is; hoop op een snel herstel; Chaja maakt het goed; ze zou meer willen schrijven, maar zo'n brief is al een hele opgaaf voor haar; Chaja vindt het heerlijk om met de kleine baby' s te sjouwen en ze de fles te geven. Chaja wordt in het kinderhuis huishoudelijk opgevoed; Chaja: over het gevierde Paasfeest, tafel versierd met paashaasjes en paaseieren; op de tweede Paasdag mochten de kinderen paaseieren gaan zoeken, Chaja heeft er vijf gevonden; er is een fröbelschool en de kinderen spelen de hele dag buiten; groeten aan Eddy en Pappa…

Brief van de directrice en Chaja aan Noor vanuit het kinderhuis in Oud Gastel

Van: het Gouvernement Palestina Voor: Kaufmann, Alfred Plaats: Jeruzalem Datum: 1946-01-22 Onderwerp: terugkeer van Palestina naar Nederland, nadat hij via kamp Westerbork, Bergen-Belsen met een uitwisselingstransport in Palestina was terechtgekomen.&nbsp;

Van: het Gouvernement Palestina Voor: Kaufmann, Alfred Plaats: Jeruzalem Datum: 1946-01-22 Onderwerp: terugkeer van Palestina naar Nederland, nadat hij via kamp Westerbork, Bergen-Belsen met een uitwisselingstransport in Palestina was terechtgekomen.&nbsp;

Joseph EliazerZwarenstein

Joseph Eliazer
Zwarenstein