In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-28 Onderwerp: brief ontvangen.

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-28 Onderwerp: brief ontvangen.

Briefkaart van A. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Breslauer, W.R. Portretfoto van baby Kamp Westerbork, 1943-1944 Er zijn verschillende baby's door Breslauer gefotografeerd.

Breslauer, W.R. Portretfoto van baby Kamp Westerbork, 1943-1944 Er zijn verschillende baby's door Breslauer gefotografeerd.

Portret van een baby in kamp Westerbork

Lijst met de namen van overleden personen Van: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: overleden in het kamp in mei 1943.

Lijst met de namen van overleden personen Van: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: overleden in het kamp in mei 1943.

Lijst met namen van personen in kamp Westerbork overleden in mei 1943

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-29 Onderwerp: vervallen van schadeclaim van J. van Dam aan Jacob Tas in verband met diens overlijden.&nbsp;

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-29 Onderwerp: vervallen van schadeclaim van J. van Dam aan Jacob Tas in verband met diens overlijden.&nbsp;

Brief van de Schade-Enquete-Commissie aan J. van Dam over vervallen claim van huischade

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp;boven Londen Datum: 1946 Onderwerp: over het ontbijt… en dingen die niet goed gaan; ze fiets nog wat en drie keer in de week wordt er iets voor de Nederlandse kinderen georganiseerd, vandaag is er weer zo'n dag; Chaja en haar lotgenote zijn vroeg opgestaan om voor het uitstapje te kunnen schrijven naar huis…; welke vruchten ze in de tuin hebben en ze schrijft enige zinnetjes in het Engels met de Nederlandse vertaling erbij…

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp;boven Londen Datum: 1946 Onderwerp: over het ontbijt… en dingen die niet goed gaan; ze fiets nog wat en drie keer in de week wordt er iets voor de Nederlandse kinderen georganiseerd, vandaag is er weer zo'n dag; Chaja en haar lotgenote zijn vroeg opgestaan om voor het uitstapje te kunnen schrijven naar huis…; welke vruchten ze in de tuin hebben en ze schrijft enige zinnetjes in het Engels met de Nederlandse vertaling erbij…

Brief van Chaja van Bergen aan haar moeder vanuit Engeleland

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. Op de achtergrond is barak 25 zichtbaar.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. Op de achtergrond is barak 25 zichtbaar.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Knorringa, G. en S.&nbsp; Aan: Lietmeyer, G.J.&nbsp; Plaats: trein Datum: 1943-09-14&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van kennissen. het echtpaar moet kamp Westerbork verlaten. Ze hopen hun zonen Carel en Betto weer te zien. De briefkaart is waarschijnlijk in de buurt of in Winschoten uit de trein gegooid.

Van: Knorringa, G. en S.&nbsp; Aan: Lietmeyer, G.J.&nbsp; Plaats: trein Datum: 1943-09-14&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van kennissen. het echtpaar moet kamp Westerbork verlaten. Ze hopen hun zonen Carel en Betto weer te zien. De briefkaart is waarschijnlijk in de buurt of in Winschoten uit de trein gegooid.

Briefkaart van G. en S. Knorringa aan G.J. Lietmeyer vanuit de trein

Van: Haas, de, Belia Aan: Aaltje Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-23 Onderwerp: opgepakt in Rotterdam, via de Haagse Veer en overgebracht naar Amsterdam; politiebureau naast het station; met een overvalwagen naar de Hollandsche Schouwburg. Het gezin heeft hier een week gezeten. het was volgens Belia gezellig, met andere Rotterdams kinderen stukjes voorgedragen en gezongen op verschillenden avonden. Ze werden getrakteerd op koffie/thee en gevulde koeken; vrijdags ging er een transport, de vrijgestelden, waaronder de familie de Haas naar een gymnastiekzaal overgebracht. Vervolgens werd het gezin bepakt en gezakt bij kennissen en familie ondergebracht totdat er en huis werd gevonden in Amsterdam-Oost.

Van: Haas, de, Belia Aan: Aaltje Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-23 Onderwerp: opgepakt in Rotterdam, via de Haagse Veer en overgebracht naar Amsterdam; politiebureau naast het station; met een overvalwagen naar de Hollandsche Schouwburg. Het gezin heeft hier een week gezeten. het was volgens Belia gezellig, met andere Rotterdams kinderen stukjes voorgedragen en gezongen op verschillenden avonden. Ze werden getrakteerd op koffie/thee en gevulde koeken; vrijdags ging er een transport, de vrijgestelden, waaronder de familie de Haas naar een gymnastiekzaal overgebracht. Vervolgens werd het gezin bepakt en gezakt bij kennissen en familie ondergebracht totdat er en huis werd gevonden in Amsterdam-Oost.

Brief van Belia de Haas aan Aaltje de Grijff vanuit Amsterdam

Van: Haas, de, Belia Aan: Grijff, de, H.J. Plaats: Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-05 Onderwerp: omstandigheden; mogen brieven en pakketjes ontvangen; de groeten aan alle bekenden.

Van: Haas, de, Belia Aan: Grijff, de, H.J. Plaats: Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-05 Onderwerp: omstandigheden; mogen brieven en pakketjes ontvangen; de groeten aan alle bekenden.

Leendert Tinusde Jong

Leendert Tinus
de Jong