In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene (strafgeval) aan het werk bij smederij/Schlosserei van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene (strafgeval) aan het werk bij smederij/Schlosserei van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Arbeitskarte Van: Nijstad-Dasberg, Rosette Datum: De arbeidskaart is niet ingevuld.

Arbeitskarte Van: Nijstad-Dasberg, Rosette Datum: De arbeidskaart is niet ingevuld.

Arbeidskaart

Van: Droppers, H.J. Aan: Droppers, mej. G. Plaats: Groningen Datum: 1942-11-24 Onderwerp: Jan Droppers schrijft zijn zuster dat hij momenteel weer in Groningen is, na enige tijd in Zaltbommel te hebben gezeten. Volgende maand kan hij waarschijnlijk weer naar hun ouders toe gaan. Het wordt al aardig fris, de afgelopen nacht heeft het zelfs behoorlijk gevroren. Verder weinig nieuws. De groeten aan oom en tante.

Van: Droppers, H.J. Aan: Droppers, mej. G. Plaats: Groningen Datum: 1942-11-24 Onderwerp: Jan Droppers schrijft zijn zuster dat hij momenteel weer in Groningen is, na enige tijd in Zaltbommel te hebben gezeten. Volgende maand kan hij waarschijnlijk weer naar hun ouders toe gaan. Het wordt al aardig fris, de afgelopen nacht heeft het zelfs behoorlijk gevroren. Verder weinig nieuws. De groeten aan oom en tante.

Brief van J. Droppers aan G. Droppers vanuit Groningen

Van: Drielsma, A. Aan: fam. Snelle Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 (poststempel) Onderwerp: oproep om vrijdag te vertrekken naar kamp Westerbork. Verzoek om vitaminetabletten. met bijbehorende enveloppe

Van: Drielsma, A. Aan: fam. Snelle Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 (poststempel) Onderwerp: oproep om vrijdag te vertrekken naar kamp Westerbork. Verzoek om vitaminetabletten. met bijbehorende enveloppe

Brief van A. Drielsma aan de familie Snelle

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Schaarshoek Datum: 1942.&nbsp; Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan is Sallie van Brakel.

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Schaarshoek Datum: 1942.&nbsp; Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan is Sallie van Brakel.

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Schaarshoek graven een sloot

Van: Nijkerk, M., waarnemend hoofd Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-23 Onderwerp: overplaatsing van 6 patiënten naar andere instellingen. Deze patiënten bevinden zich nu in barak 3, vanwege personeelsgebrek wordt om een overplaatsing verzocht naar verschillende ziekenhuizen/instellingen. Alle patiënten zijn in kamp Westerbork bevrijdde kampgevangenen.

Van: Nijkerk, M., waarnemend hoofd Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-23 Onderwerp: overplaatsing van 6 patiënten naar andere instellingen. Deze patiënten bevinden zich nu in barak 3, vanwege personeelsgebrek wordt om een overplaatsing verzocht naar verschillende ziekenhuizen/instellingen. Alle patiënten zijn in kamp Westerbork bevrijdde kampgevangenen.

Verzoek van Dr. M. Nijkerk aan J.G. Buijvoets voor overplaatsing van Joodse patiënten in het kampziekenhuis

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Hoofd afdeling IIIA e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-05-09 Onderwerp: het afbreken van het Heidekamp waardoor er geen legeringsruimte voor de buitenbewaking (2 compagnieën Gezagstroepen) van het kamp meer is.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Hoofd afdeling IIIA e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-05-09 Onderwerp: het afbreken van het Heidekamp waardoor er geen legeringsruimte voor de buitenbewaking (2 compagnieën Gezagstroepen) van het kamp meer is.

Brief van J. G. Buijvoets aan het hoofd van de Afdeling IIIA (Directoraat Afdeling Bijzondere Rechtspleging)

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Militair Gezag (in kamp Westerbork) Plaats Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: Voorschriften betreffende binnenbewaking, hoe te gedragen en hoe te handelen bij verschillende zaken.&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Militair Gezag (in kamp Westerbork) Plaats Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: Voorschriften betreffende binnenbewaking, hoe te gedragen en hoe te handelen bij verschillende zaken.&nbsp;

Instructie van J. G. Buijvoets over de binnenbewaking van Interneringskamp Westerbork

Van: B. en J. Aan: Lieve moeder, Mien en Ben&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12 Onderwerp: Omstandigheden; pakketten; alleen op kamppapier schrijven; voedsel.

Van: B. en J. Aan: Lieve moeder, Mien en Ben&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12 Onderwerp: Omstandigheden; pakketten; alleen op kamppapier schrijven; voedsel.

Brief van B en J aan moeder, Mien en Ben vanuit kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Platzen van vrijstellingslijsten kamp Westerbork

Foto van onderhoudspersoneel in woonoord Schattenberg Plaats: Schattenberg, woonoord Datum: 1960-1965 Onderwerp: onderhoudspersoneel; timmerman Jantinus Hilbrands staat links.&nbsp;

Foto van onderhoudspersoneel in woonoord Schattenberg Plaats: Schattenberg, woonoord Datum: 1960-1965 Onderwerp: onderhoudspersoneel; timmerman Jantinus Hilbrands staat links.&nbsp;

RoosjeGoudsmit-van Emde

Roosje
Goudsmit-van Emde