In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewaker (Schalkhaar); kampgevangenen uit Vught springen uit de wagon.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewaker (Schalkhaar); kampgevangenen uit Vught springen uit de wagon.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Bewijs van: Meents, Levie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-28 tot 1943-07-17 Bewijs om zich buiten de eigen barak te begeven i.v.m. werkzaamheden.

Bewijs van: Meents, Levie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-28 tot 1943-07-17 Bewijs om zich buiten de eigen barak te begeven i.v.m. werkzaamheden.

van Levie Meents om zich buiten zijn barak te begeven

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 262 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Simon, Johanna Sara geb. 17-08-51 overleden te Westerbork op 07-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 262 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Simon, Johanna Sara geb. 17-08-51 overleden te Westerbork op 07-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Johanna Sara Simon

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Militaire Commissaris voor de Provincie Drenthe in Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-17 Onderwerp: de wachten van het kamp Hooghalen. Antwoord op het verzoek om inlichtingen over de weggelopen wachten die op 20 april zondermeer waren verdwenen.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Militaire Commissaris voor de Provincie Drenthe in Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-17 Onderwerp: de wachten van het kamp Hooghalen. Antwoord op het verzoek om inlichtingen over de weggelopen wachten die op 20 april zondermeer waren verdwenen.

Brief van J.G. Buijvoets aan het Militair Gezag in Assen over weggelopen bewakers van de B.S.

Van: Kool-Piller, S.&nbsp; Aan: Kar, van der, Ph.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-16&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Kool-Piller, S.&nbsp; Aan: Kar, van der, Ph.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-16&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen

Briefkaart van S. Kool-Piller aan Ph. van der Kar vanuit kamp Westerbork

Verslag over over verblijf en ontsnapping uit Kamp Westerbork.&nbsp; Datum: 1942 - 1945&nbsp; Maurits kwam via het Joodse werkkamp De Vecht in kamp Westerbork terecht. Hij slaagde erin te ontsnappen en onder te duiken. In januari 1945 kwam hij voor de tweede keer in Westerbork terecht. Hij werd uiteindelijk in het kamp bevrijd.

Verslag over over verblijf en ontsnapping uit Kamp Westerbork.&nbsp; Datum: 1942 - 1945&nbsp; Maurits kwam via het Joodse werkkamp De Vecht in kamp Westerbork terecht. Hij slaagde erin te ontsnappen en onder te duiken. In januari 1945 kwam hij voor de tweede keer in Westerbork terecht. Hij werd uiteindelijk in het kamp bevrijd.

over verblijf in- en ontsnapping uit kamp Westerbork van Maurits Wolff

Van: de gemeente Westerbork Aan: Henriette Erna Nieuwkerk-van den Bergh&nbsp; Plaats: Westerbork Datum: 1954-06-25 Onderwerp: duur verblijf in kamp Westerbork en deportatie naar Theresienstadt.

Van: de gemeente Westerbork Aan: Henriette Erna Nieuwkerk-van den Bergh&nbsp; Plaats: Westerbork Datum: 1954-06-25 Onderwerp: duur verblijf in kamp Westerbork en deportatie naar Theresienstadt.

Verklaring van de gemeente Westerbork over Henriette Erna Nieuwkerk-van den Bergh

Bewijs van crematie Datum: 19-03-1943 Nr. 127 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cohen, Michael geb. 06-12-91 overleden 17-03-1943 te Westerbork op: 18-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 19-03-1943 Nr. 127 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cohen, Michael geb. 06-12-91 overleden 17-03-1943 te Westerbork op: 18-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Michael Cohen

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en haar zoon Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina Plaats: Farmsum Datum: 1942-08-20 Onderwerp: naar omstandigheden goed; ‘Lou en Leo zijn gisteren weggaan, ze zijn naar Kesteren (Overbroek) gegaan, dat ligt in Gelderland’; groente en fruit gekregen' nog geen bericht van de Joodse Raad; hebben jullie nog genoeg eten?; groeten van Meijer…

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en haar zoon Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina Plaats: Farmsum Datum: 1942-08-20 Onderwerp: naar omstandigheden goed; ‘Lou en Leo zijn gisteren weggaan, ze zijn naar Kesteren (Overbroek) gegaan, dat ligt in Gelderland’; groente en fruit gekregen' nog geen bericht van de Joodse Raad; hebben jullie nog genoeg eten?; groeten van Meijer…

Brief van Judikje Sleutelberg-Bamberger, haar zoon Meijer aan Golina van Dam-Sleutelberg haar gezin

Inkwartieringsbiljet Gemeente Amsterdam&nbsp; Van: Tauber, Fam.&nbsp; Afgegeven: 1942-11-26&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Bij Wed. de Leeuw-van Kreveld wordt ten behoeve van de familie Tauber woningruimte gevorderd. Het echtpaar is kort ervoor uit kamp Westerbork ontslagen.

Inkwartieringsbiljet Gemeente Amsterdam&nbsp; Van: Tauber, Fam.&nbsp; Afgegeven: 1942-11-26&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Bij Wed. de Leeuw-van Kreveld wordt ten behoeve van de familie Tauber woningruimte gevorderd. Het echtpaar is kort ervoor uit kamp Westerbork ontslagen.

Bewijs van inkwartiering in Amsterdam voor het echtpaar Tauber

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 382 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kallmes, Helene geb. 05-04-61 overleden te Westerbork op 23-06-1943 op 25-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 382 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kallmes, Helene geb. 05-04-61 overleden te Westerbork op 23-06-1943 op 25-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Helene Kallmes

Ansichtkaart van het 'Gedenkteken Westerbork'. Werd in het dorp Hooghalen verkocht. Twee foto's van het Nationaal Monument en één van het Verzetsmonument. &nbsp;

Ansichtkaart van het 'Gedenkteken Westerbork'. Werd in het dorp Hooghalen verkocht. Twee foto's van het Nationaal Monument en één van het Verzetsmonument. &nbsp;

Ansichtkaart met daarop afgebeeld het nationaal monument en het verzetsgraf

Calendarium kamp Westerbork

1950

Van: Swaab, David Aan: Swaab, R. Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-10-03 Onderwerp: bericht van vertrek naar kamp Westerbork vanuit werkkamp Diever B.

Van: Swaab, David Aan: Swaab, R. Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-10-03 Onderwerp: bericht van vertrek naar kamp Westerbork vanuit werkkamp Diever B.

Briefkaart van David Swaab aan R. Swaab vanuit werkkamp Diever B

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph (broer) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-17 Onderwerp: adreswijziging, verhuisd van barak 67 naar barak 60.&nbsp;

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph (broer) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-17 Onderwerp: adreswijziging, verhuisd van barak 67 naar barak 60.&nbsp;

Briefkaart van Abraham van Dam met een adreswijziging vanuit kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Boukje Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-28 Onderwerp: pakket met levensmiddelen; geen plaats in de school; er gaan daarom ongeveer 1000 kinderen naar de heide; omstandigheden

Van: Zomerplaag, Boukje Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-28 Onderwerp: pakket met levensmiddelen; geen plaats in de school; er gaan daarom ongeveer 1000 kinderen naar de heide; omstandigheden

Brief van Boukje Zomerplaag aan haar tante vanuit kamp Westerbork

Van: 2nd CA Regiment Aan: wie het betreft Plaats: Leipzig Datum: 1945-06 Onderwerp: desinfectie met DDT-poeder.

Van: 2nd CA Regiment Aan: wie het betreft Plaats: Leipzig Datum: 1945-06 Onderwerp: desinfectie met DDT-poeder.

Bewijs van behandeling met DDT-poeder in Leipzig

Van: Maatschappij tot Financiering van het Nationaal Herstel N.V. Aan: Polak, E.J. Plaats: Den Haag Datum: 1950-02-21 Onderwerp: betalen saldo Rijksbijdrage aan E.J (Eduard Jacques, zoon) Polak, zoon van Salomon Polak met toestemming van het Nederlandse Beheersinstituut te Amsterdam.&nbsp;

Van: Maatschappij tot Financiering van het Nationaal Herstel N.V. Aan: Polak, E.J. Plaats: Den Haag Datum: 1950-02-21 Onderwerp: betalen saldo Rijksbijdrage aan E.J (Eduard Jacques, zoon) Polak, zoon van Salomon Polak met toestemming van het Nederlandse Beheersinstituut te Amsterdam.&nbsp;

Brief van Maatschappij tot Financiering van het Nationaal Herstel aan de heer E.J. Polak

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de zinkbedden van de nieuwe waterzuivering. Op de achtergrond zijn barakken en een wachttoren van het kamp te zien.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de zinkbedden van de nieuwe waterzuivering. Op de achtergrond zijn barakken en een wachttoren van het kamp te zien.

Van: Joop&nbsp; Aan: Lieve Moeder, Mien en Ben&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: Is er nog hoop, hoop om het kamp nog uit te kunnen komen, houdt de schrijver staande; transporten; Omstandigheden; pakketten; voedsel.

Van: Joop&nbsp; Aan: Lieve Moeder, Mien en Ben&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: Is er nog hoop, hoop om het kamp nog uit te kunnen komen, houdt de schrijver staande; transporten; Omstandigheden; pakketten; voedsel.

Brief van Joop aan moeder en Mien en Ben (Lackrooy) vanuit kamp Westerbork

Arbeitsausweis Van: Nijstad-Dasberg, Rosette Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-07 Zij was achtereenvolgens werkzaam als hulparbeider en als lijkenwasser.

Arbeitsausweis Van: Nijstad-Dasberg, Rosette Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-07 Zij was achtereenvolgens werkzaam als hulparbeider en als lijkenwasser.

Ausweis

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 364 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Knap, Sara geb. 25-03-71 overleden te Westerbork op 16-06-1943 op&nbsp; 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 364 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Knap, Sara geb. 25-03-71 overleden te Westerbork op 16-06-1943 op&nbsp; 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sara Knap

Van: Gerzon, Annie Aan: Ras, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: vraag om kleding en beschrijving situatie in kamp.

Van: Gerzon, Annie Aan: Ras, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: vraag om kleding en beschrijving situatie in kamp.

Briefkaart van Annie Gerzon aan mevrouw Ras vanuit kamp Westerbork

Informatie uit andere archieven

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04-12 Onderwerp: over het bezoek van Stella aan kamp Westerbork en haar reis terug naar Amsterdam. Mogelijk gaat Werner in mei naar Amsterdam toe.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04-12 Onderwerp: over het bezoek van Stella aan kamp Westerbork en haar reis terug naar Amsterdam. Mogelijk gaat Werner in mei naar Amsterdam toe.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar moeder) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-20 Onderwerp: brief ontvangen, Lotte kijkt er altijd verlangend naar uit; morgen over een week is hun verlovingsdag; nu hoop ze in ieder geval op de verjaardag van haar man bij hem te kunnen zijn; gisteren hebben ene paar dames kaarten gelegd, bij beide keren pakte het goed uit en zou ze naar huis gaan…; ze heeft gelukkig gemakkelijke schoenen voor de hele dag, anders had zij zich geen raad geweten; over haar zaak en een bezoekersvergunning…&nbsp;

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar moeder) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-20 Onderwerp: brief ontvangen, Lotte kijkt er altijd verlangend naar uit; morgen over een week is hun verlovingsdag; nu hoop ze in ieder geval op de verjaardag van haar man bij hem te kunnen zijn; gisteren hebben ene paar dames kaarten gelegd, bij beide keren pakte het goed uit en zou ze naar huis gaan…; ze heeft gelukkig gemakkelijke schoenen voor de hele dag, anders had zij zich geen raad geweten; over haar zaak en een bezoekersvergunning…&nbsp;

Brief van Lotte Ruth Feldman Kan (via haar moeder) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 16, 1945-05-04

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 16, 1945-05-04

Kampkrant

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van wc gebouw Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1958-09&nbsp; Opmerking: Gebouw zonder wc's (berging)

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van wc gebouw Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1958-09&nbsp; Opmerking: Gebouw zonder wc's (berging)

Plattegrond van aanzichten en een doorsnede van een wc-gebouw

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-11-10&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg, Ministerie van Oorlog.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-11-10&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg, Ministerie van Oorlog.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Uitnodiging voor het bijwonen van de herdenkingsplechtigheid en de onthulling van een gedenkteken ter nagedachtenis van tien gevallen verzetsmannen.&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1949-04-25

Uitnodiging voor het bijwonen van de herdenkingsplechtigheid en de onthulling van een gedenkteken ter nagedachtenis van tien gevallen verzetsmannen.&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1949-04-25

BernardGroen

Bernard
Groen