In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de kampboerderij, de varkensschuur en het smalspoor dat langs de boerderij loopt.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de kampboerderij, de varkensschuur en het smalspoor dat langs de boerderij loopt.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Leopold (Polly) staat tweede van rechts, tegen het gaas. Bij de zandbak van het speelveld van de Prinses Beatrix kleuterschool in Gouda. Datum: Vermoedelijk 1941.

Leopold (Polly) staat tweede van rechts, tegen het gaas. Bij de zandbak van het speelveld van de Prinses Beatrix kleuterschool in Gouda. Datum: Vermoedelijk 1941.

Foto van Leopold Linder

Roza (Ro) Bino werd geboren op 11 januari 1921 &nbsp;in Amsterdam. &nbsp;Zij was actief in de AJC, de ArbeidersJeugdCentrale. Daar leerde ze haar grote liefde Alexander (Lex) Pach kennen. Zij verloofden zich in oktober 1939. Bij die gelegenheid kwamen er ook weer prachtige cadeaus: 24 fruitmesjes van Gero, een zwart bonbonschaaltje, glazen onderzettertjes.&nbsp; Ro en Lex behoorden tot de eersten die werden opgeroepen voor deportatie. Ze trouwden daarom op de dag van de deportatie vanuit Amsterdam om bij elkaar te kunnen blijven , op 13 juli 1942. Lex en Ro gaan op 16 juli 1942 met het tweede transport vanuit Westerbork naar Auschwitz, waar ze beide in augustus 1942 bezwijken aan de ontberingen.

Plaatsen in kamp Westerbork

Weeshuis

Barak 83

Industriebarakken kamp Westerbork

Barak 92

Centrale Keuken

Barak 84

Fürsorge

Opslagplaatsen kamp Westerbork

Barak 85

Paardenstal kamp Westerbork

Barak 91

Strafbarakken

Barak 86

Wasserij kamp Westerbork

Barak 90

Zusterhuis kamp Westerbork

Barak 89

Garages kamp Westerbork

Barak 87

Barak 88

Kindertehuis kamp Westerbork

Kommandantur

Barak 77

Aardappelkelder

Barak 78

Bakkerij kamp Westerbork

Barak 79

Buitencommando's kamp Westerbork

Commandantswoning

Ziekenhuisbarakken

Barak 80

Antragstelle

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Oranjekanaal

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Collaboratie

Nederlandse Spoorwegen

Bevrijding

Gemengd-gehuwde Joden

Sinti en Roma

Werkverschaffing

Woonwagenbewoners

Arbeidsinzet

Distributie

Dolle Dinsdag

Radio Oranje

Vooroorlogs leven Nederlands-Indië

Anti-Duitse houding bevolking

Bezetting Nederlands-Indië door Japan

Razzia in Putten

Bersiap

Hongerwinter

Kristallnacht

Verzet

Repatriëring uit Nederlands-Indië

Operatie Black Tulip

Molukse acties

Wederopbouw

Militaire operaties

Operatie Amherst

Kinderen van 'foute' ouders

Nederlandse leger in krijgsgevangenschap

Invoering Neurenberger Wetten in Nederland

Politionele Acties

Vervolging Jehova's Getuigen

Silbertanne-moorden

Duitse invasie

Anti-Joodse maatregelen

Ontzegging lidmaatschap verenigingen voor Joden

Bewegingsvrijheid voor Joden beperkt

Openbaar onderwijs voor Joden verboden

Registratie van Joodse inwoners

Joden ontslagen

Davidster

Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg

Joodse Raden

Ariërverklaring

Verboden voor Joden

Represaille razzia's

Gewelddadigheden tegen Joden

Reactie op de anti-Joodse maatregelen

Lippmann, Rosenthal & Co.

Het Joodsche Weekblad

Organisatie van de Jodenvervolging

Anti-Joodse propaganda

Persoonsbewijzen van Joden voorzien van een J

JosephineDrielsma-Wolf

Josephine
Drielsma-Wolf