In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Aan: Kortoef, Johan Datum: 1943-03-16 Plaats: Amsterdam Naar: 's-Hertogenbosch, Auffanglager Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef, Johan Datum: 1943-03-16 Plaats: Amsterdam Naar: 's-Hertogenbosch, Auffanglager Onderwerp: verzenden van een pakket.

Bewijs van verzending van een pakket aan J. Kortoef in kamp Vught

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-24 No. 7 Inhoud: Hygiënische dienst, Dr A. Roosendaal neemt de taken van F. Spanier; verplegend personeel, aanmelden als leerling-verpleegster; mededelingen voor bewoners van Twente en van Zuid-Nederland, verlaten van het kamp; culturele zaken, voordracht W. Lenz; pedicure, afspraak D. Pezaro; Horloges in reparatie bij de heer Blumenzweig kunnen worden afgehaald bij de heer A. Polak; bij het afscheid nemen van F. Spanier; wekker gevraagd voor toezichthouder NSB-barakken; eerbied voor ons gemeenschappelijk bezit; sport, handbal; oorlogsoverzicht.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-24 No. 7 Inhoud: Hygiënische dienst, Dr A. Roosendaal neemt de taken van F. Spanier; verplegend personeel, aanmelden als leerling-verpleegster; mededelingen voor bewoners van Twente en van Zuid-Nederland, verlaten van het kamp; culturele zaken, voordracht W. Lenz; pedicure, afspraak D. Pezaro; Horloges in reparatie bij de heer Blumenzweig kunnen worden afgehaald bij de heer A. Polak; bij het afscheid nemen van F. Spanier; wekker gevraagd voor toezichthouder NSB-barakken; eerbied voor ons gemeenschappelijk bezit; sport, handbal; oorlogsoverzicht.

De Westerborker nummer 7 van 24 april 1945

Van: Haagman, Clara (geschreven door Miep de Vrijer) Aan: de Vrijer, Dick Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-21 Onderwerp: met allen gaat het goed; ze kan altijd zeep gebruiken, want ze wordt zo vuil; Bep knapt gelooft ze wat op en ze hoeft niet naar het ziekenhuis; bagage is zeker onderweg; brieven ontvangen?…ze heeft N. van Cleeff opgezocht, ze maakt het wel…

Van: Haagman, Clara (geschreven door Miep de Vrijer) Aan: de Vrijer, Dick Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-21 Onderwerp: met allen gaat het goed; ze kan altijd zeep gebruiken, want ze wordt zo vuil; Bep knapt gelooft ze wat op en ze hoeft niet naar het ziekenhuis; bagage is zeker onderweg; brieven ontvangen?…ze heeft N. van Cleeff opgezocht, ze maakt het wel…

Brief van Clara Haagman/Miep de Vrijer aan Dick de Vrijer vanuit kamp Westerbork

Van: Polak, A. (geschreven door Gerard Polak en…) Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Apeldoorn&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie. De schrijver was twee keer bij de vertrekkende trein, maar heeft Salomon gemist. (Mogelijk gaat het om het vertrek uit het werkkamp 't Schut naar kamp Westerbork). Veel Joden zijn vertrokken uit Apeldoorn. Het is stil geworden. De schrijver verwacht zelf ook elk moment te moeten vertrekken.

Van: Polak, A. (geschreven door Gerard Polak en…) Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Apeldoorn&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie. De schrijver was twee keer bij de vertrekkende trein, maar heeft Salomon gemist. (Mogelijk gaat het om het vertrek uit het werkkamp 't Schut naar kamp Westerbork). Veel Joden zijn vertrokken uit Apeldoorn. Het is stil geworden. De schrijver verwacht zelf ook elk moment te moeten vertrekken.

Briefkaart van Abraham Polak aan zijn zoon Salomon vanuit Apeldoorn

Van: &nbsp;Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-31 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp. De twee overleden personen zijn als kampgevangene in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Van: &nbsp;Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-31 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp. De twee overleden personen zijn als kampgevangene in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Bericht nummer 19 van Bureau Dr. Wachtel over overlijden en geboorte in kamp Westerbork

Verklaring van overlijden van Sophia de Bruin (1877-1942)

Verklaring van overlijden van Sophia de Bruin (1877-1942)

Verklaring van overlijden van Sophia de Bruin

Houtvesterij Assen Weekstaat Kas bij de Boschwachters. Datum: 1939-09-08 Alleen een vermelding van de uitgaven voor het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Houtvesterij Assen Weekstaat Kas bij de Boschwachters. Datum: 1939-09-08 Alleen een vermelding van de uitgaven voor het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Weekstaat Houtvesterij Assen/Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-28 Onderwerp: beschrijving situatie; Annie schrijft de brief zittend op een vuilnisbak wachtend op haar beurt bij de kapper. Ze wil haar haar laten afknippen. Het stuift enorm. Bij aankomst, woensdagnacht, kon ze pas om vier uur naar bed. Vader werkt al als schilder. Gisteravond heeft ze (Sel)Fried (Fuchs) in zijn huisje bezocht. Er mogen alleen pakjes uit Amsterdam ontvangen worden.

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-28 Onderwerp: beschrijving situatie; Annie schrijft de brief zittend op een vuilnisbak wachtend op haar beurt bij de kapper. Ze wil haar haar laten afknippen. Het stuift enorm. Bij aankomst, woensdagnacht, kon ze pas om vier uur naar bed. Vader werkt al als schilder. Gisteravond heeft ze (Sel)Fried (Fuchs) in zijn huisje bezocht. Er mogen alleen pakjes uit Amsterdam ontvangen worden.

Brief van Annie Reens aan Rudi in Aalsmeer vanuit kamp Westerbork

Medewerkers van Lippmann-Rosenthal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944 Onderwerp: medewerkers van Lippmann-Rosenthal aan het kaarten. Bij binnenkomende transporten werden zoveel mogelijk waardevolle bezittingen, waardepapieren en geld door deze medewerkers in beslag genomen.

Medewerkers van Lippmann-Rosenthal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944 Onderwerp: medewerkers van Lippmann-Rosenthal aan het kaarten. Bij binnenkomende transporten werden zoveel mogelijk waardevolle bezittingen, waardepapieren en geld door deze medewerkers in beslag genomen.

Foto van medewerkers van de roofbank Lippmann-Rosenthal in kamp Westerbork

Verzetsgraven Verzetsgraven achter het crematorium. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Aan de achterzijde van het crematorium ligt de plaats waar verzetsstrijders in 1944 werden gefusilleerd.&nbsp; Op de foto zijn drie houten kruizen te zien die daar na de bevrijding zijn geplaatst.

Verzetsgraven Verzetsgraven achter het crematorium. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Aan de achterzijde van het crematorium ligt de plaats waar verzetsstrijders in 1944 werden gefusilleerd.&nbsp; Op de foto zijn drie houten kruizen te zien die daar na de bevrijding zijn geplaatst.

Foto van de verzetsgraven achter het crematorium

Persoonsbewijs (Ausweis) Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Westerbork, kamp Ze heeft op 27/28 okt. 1943 dienst bij een vertrekkend en binnenkomend transport.

Persoonsbewijs (Ausweis) Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Westerbork, kamp Ze heeft op 27/28 okt. 1943 dienst bij een vertrekkend en binnenkomend transport.

Ausweis van Lena Cohen-Nijstad

Van: Walg, M., familie Aan: Reens, A. Datum: 1943-08-24 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket ontvangen, dank.

Van: Walg, M., familie Aan: Reens, A. Datum: 1943-08-24 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket ontvangen, dank.

Briefkaart van de familie Walg aan de familie Reens vanuit kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Ruth (via Rudelsheim) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 50, D Datum: 1944-06-08 Onderwerp: pakje is binnengekomen, ze mist er nog een; pakjes raken soms zoek; ze kreeg ‘O’ (Oberländer) niet te pakken, zijn vrouw was ook in Amsterdam; ze &nbsp;kreeg een extra pakketzegel, ze stuurt deze met die van haar vader met de eerst volgende gelegenheid mee; maandag ging mevrouw Visser naar huis; mocht ze ontslagen worden, vraagt ze aan haar man of hij haar persoonsbewijs kan komen brengen;…

Van: Feldman-Kan, Ruth (via Rudelsheim) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 50, D Datum: 1944-06-08 Onderwerp: pakje is binnengekomen, ze mist er nog een; pakjes raken soms zoek; ze kreeg ‘O’ (Oberländer) niet te pakken, zijn vrouw was ook in Amsterdam; ze &nbsp;kreeg een extra pakketzegel, ze stuurt deze met die van haar vader met de eerst volgende gelegenheid mee; maandag ging mevrouw Visser naar huis; mocht ze ontslagen worden, vraagt ze aan haar man of hij haar persoonsbewijs kan komen brengen;…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat personen met spraakgebreken bij Dr. Rozendaal terechtkunnen of bij de spraakleraar P. Goldschmidt.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat personen met spraakgebreken bij Dr. Rozendaal terechtkunnen of bij de spraakleraar P. Goldschmidt.

Mededeling dat kampgevangenen met een spraakgebrek terecht kunnen bij Dr. Rozendaal en P. Goldschmidt

Bekendmaking Aan: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Herroeping van zijn transport naar Theresiënstadt op 4 april 1944.

Bekendmaking Aan: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Herroeping van zijn transport naar Theresiënstadt op 4 april 1944.

Vrijstelling van transport voor Jules Cohen

Van: de Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Kortoef, fam. Datum: 1942-12-09 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht van Willem Korthoef, barak 66. Verzoek om een levensmiddelenpakket van max. 2 kilo. Het pakket moet op 10 december uiterlijk om 3 uur bij de Lijnbaansgracht worden bezorgt.

Van: de Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Kortoef, fam. Datum: 1942-12-09 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht van Willem Korthoef, barak 66. Verzoek om een levensmiddelenpakket van max. 2 kilo. Het pakket moet op 10 december uiterlijk om 3 uur bij de Lijnbaansgracht worden bezorgt.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan J. Kortoef met het verzoek een pakket te sturen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-07-26 Onderwerp: nieuwe levensmoed en hoop; Werner kan de lege trommeltjes niet terug sturen, omdat pakketpost vanuit het kamp verboden is; het echtpaar Hijman heeft het pakketje ontvangen…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-07-26 Onderwerp: nieuwe levensmoed en hoop; Werner kan de lege trommeltjes niet terug sturen, omdat pakketpost vanuit het kamp verboden is; het echtpaar Hijman heeft het pakketje ontvangen…

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: administratie&nbsp; Aan: Marcus, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-15 Onderwerp: betreft de geboorte van Eddy Marcus in kamp Westerbork om 7.55. met vermelding van de namen van zijn ouders.

Van: administratie&nbsp; Aan: Marcus, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-15 Onderwerp: betreft de geboorte van Eddy Marcus in kamp Westerbork om 7.55. met vermelding van de namen van zijn ouders.

Verklaring van de geboorte van Eddy Marcus in kamp Westerbork

Van: Interneringskamp Helpman Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Groningen Datum: 1947 Onderwerp: Rekening voor diverse inventarisgoederen die aan Interneringskamp Westerbork geleverd zijn.

Van: Interneringskamp Helpman Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Groningen Datum: 1947 Onderwerp: Rekening voor diverse inventarisgoederen die aan Interneringskamp Westerbork geleverd zijn.

Rekening voor geleverde goederen vanuit kamp Helpman

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-11 Onderwerp: Omstandigheden; transporten, werken, kinderen. De vriendenkring wordt steeds kleiner. Aanstaande dinsdag zullen waarschijnlijk weer bekenden vertrekken, mogelijk ook familie.

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-11 Onderwerp: Omstandigheden; transporten, werken, kinderen. De vriendenkring wordt steeds kleiner. Aanstaande dinsdag zullen waarschijnlijk weer bekenden vertrekken, mogelijk ook familie.

Brief van twee onbekenden aan familie vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-12 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig naar huis kan.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-12 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig naar huis kan.&nbsp;

Briefkaart van Henk de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Van: Blom, A. Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp;Zweelo/Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: lijst van eigendommen van garage Seubers te Zweeloo.

Van: Blom, A. Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp;Zweelo/Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: lijst van eigendommen van garage Seubers te Zweeloo.

Lijst met een overzicht van goederen van garage Seubers te Zweelo die zich vermoedelijk in kamp Westerbork bevinden

Van:&nbsp; Aan: Winter-Swart, de, W.&nbsp; Plaats: Wolfratshausen&nbsp; Datum: 1945-04-30&nbsp; Onderwerp: afscheid en bedankbrief.

Van:&nbsp; Aan: Winter-Swart, de, W.&nbsp; Plaats: Wolfratshausen&nbsp; Datum: 1945-04-30&nbsp; Onderwerp: afscheid en bedankbrief.

Evelina SophiaFleck-Fürth

Evelina Sophia
Fleck-Fürth