In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, familie Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-13 Onderwerp: berichten en werk.

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, familie Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-13 Onderwerp: berichten en werk.

Briefkaart van Sara aan de familie Prins vanuit kamp Vught

Van: Vries, de, Marietje Aan: Vries, de, Connie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-15 Onderwerp: omstandigheden; haar opgestoken dragen i.v.m. de luizen (anders moet het haar eraf); vraag om een boek; voedsel; vriendinnen (Duitse-Joden);

Van: Vries, de, Marietje Aan: Vries, de, Connie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-15 Onderwerp: omstandigheden; haar opgestoken dragen i.v.m. de luizen (anders moet het haar eraf); vraag om een boek; voedsel; vriendinnen (Duitse-Joden);

Brief van Marietje de Vries aan Connie de Vries vanuit kamp Westerbork

Van: Salomonson, Lion Aan: Sipkema, S.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-23 Onderwerp: omstandigheden; ordonnansen, barakken in het kamp. Schetsje van een armband van de ordonnans.

Van: Salomonson, Lion Aan: Sipkema, S.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-23 Onderwerp: omstandigheden; ordonnansen, barakken in het kamp. Schetsje van een armband van de ordonnans.

Brief van Lion Salomonson aan S.J. Sipkema vanuit kamp Westerbork

Van: Mansfeld, B. Aan: Prins, Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04 Onderwerp: ontvangen pakket.

Van: Mansfeld, B. Aan: Prins, Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04 Onderwerp: ontvangen pakket.

Briefkaart van B. Mansfeld aan de familie Prins vanuit kamp Westerpork

Van: Hilversum-Querido, Sara en meerdere schrijvers Aan: Prins, Piet en Pim Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl., barak 82B Datum: 1943-06-15 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara en meerdere schrijvers Aan: Prins, Piet en Pim Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl., barak 82B Datum: 1943-06-15 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan de familie Prins vanuit kamp Vught

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Dikhoff, Manus en Prins, Piet en Pien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-05-28 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes; verlangen naar een bericht; de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Dikhoff, Manus en Prins, Piet en Pien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-05-28 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes; verlangen naar een bericht; de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan Manus Dikhoff en de familie Prins vanuit kamp Vught

Van: Swart, F.&nbsp; Aan: Swart, Mevr.&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1944-07-29&nbsp; Onderwerp: mededeling dat gevangenen alleen pakketten tot 3 kg. gewicht mogen ontvangen.

Van: Swart, F.&nbsp; Aan: Swart, Mevr.&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1944-07-29&nbsp; Onderwerp: mededeling dat gevangenen alleen pakketten tot 3 kg. gewicht mogen ontvangen.

Briefkaart van Frouwina Swart vanuit kamp Vught

Van: Hilversum-Querido Aan: Querido, Abraham Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-06 Onderwerp: over pogingen te ontkomen aan deprotatie vanuit de Hollandsche Schouwburg; transport naar Vught, een vak nodig; kon geen uitweg uit de Schouwburg vinden; over kamp Vught, het eten, afzijdigheid en af en toe een dienst; de eerste week in Vught hoorde zij dat haar vader er niet meer was; over opstaan, appel, dagindeling en behandeling; over transporten; over ruilhandel en organiseren van voedsel; werken in het ziekenhuis en afspraak bij nieuwe barakken die worden gebouwd; mannenbezoek op de zondag; naaisters gesperd…

Van: Hilversum-Querido Aan: Querido, Abraham Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-06 Onderwerp: over pogingen te ontkomen aan deprotatie vanuit de Hollandsche Schouwburg; transport naar Vught, een vak nodig; kon geen uitweg uit de Schouwburg vinden; over kamp Vught, het eten, afzijdigheid en af en toe een dienst; de eerste week in Vught hoorde zij dat haar vader er niet meer was; over opstaan, appel, dagindeling en behandeling; over transporten; over ruilhandel en organiseren van voedsel; werken in het ziekenhuis en afspraak bij nieuwe barakken die worden gebouwd; mannenbezoek op de zondag; naaisters gesperd…

Brief van Sara Hilversum-Querido aan haar broer Abraham vanuit kamp Vught

Van: Hilversum-Querido, Saar Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-16 Onderwerp: over het werk; nog even gesperd (door een lootje); Vught zal een echt werkkamp worden; geprobeerd als gedoopte (vals) aan deportatie te ontkomen; ze moet weg naar Westerbork; post ontvangen; er wordt gezegd dat ze niet naar Polen gaan; allerlei geruchten…over de verschillende categorieën…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Saar Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-16 Onderwerp: over het werk; nog even gesperd (door een lootje); Vught zal een echt werkkamp worden; geprobeerd als gedoopte (vals) aan deportatie te ontkomen; ze moet weg naar Westerbork; post ontvangen; er wordt gezegd dat ze niet naar Polen gaan; allerlei geruchten…over de verschillende categorieën…&nbsp;

Brief van Saar Hilversum-Querido aan Piet en Fien Prins vanuit kamp Vught

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-07-05 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-07-05 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan Piet en Fien Prins

Van: Rika Aan: Prins, Piet Plaats: onbekend Datum: 1943-02-09 Onderwerp: familieaangelegenheden en een nieuw onderkomen; heeft vader al zijn pakje ontvangen?&nbsp;

Van: Rika Aan: Prins, Piet Plaats: onbekend Datum: 1943-02-09 Onderwerp: familieaangelegenheden en een nieuw onderkomen; heeft vader al zijn pakje ontvangen?&nbsp;

Brief van Rika aan Piet (Prins)

Van: een vriend Aan: Prins, Piet Plaats: Datum: 1943-02-04 Onderwerp: gesproken met Levie Querido. Hij is in goede conditie en stemming; over het onderbrengen van de vrouw van Levie voordat het te laat is.

Van: een vriend Aan: Prins, Piet Plaats: Datum: 1943-02-04 Onderwerp: gesproken met Levie Querido. Hij is in goede conditie en stemming; over het onderbrengen van de vrouw van Levie voordat het te laat is.

Brief van een vriend aan Piet Prins

Maurits Polak was één van de mannen die in 1942 vanuit Neuengamme werd overgebracht naar de Landes Heil- und Pflegeanstalt Bernburg, in de buurt van Magdeburg, om daar te worden vergast. Deze psychiatrische inrichting, opgericht in 1875, was één van de drie klinieken waar sinds november 1940 experimenten werden uitgevoerd met zieken en invaliden. Gezocht werd naar methoden tot het effectief en efficiënt doden van mensen. Bernburg beschikte daarom over de eerste vaste gaskamer van het Duitse Rijk, waar in 1942 verder werd geëxperimenteerd in het kader van de ‘Sondernbehandlung 14f13’.&nbsp; Vanuit Neuengamme werden in april 1942 300 mannen geselecteerd en in de weken daarna per bus naar Bernburg vervoerd. Maurits Polak was één van de 45 Nederlanders in deze groep. In Bernburg werden ze in de opvolgende maanden in de gaskamer vermoord. Voor de mannen zijn fictieve overlijdensakten uitgeschreven, met als overlijdensplaats Neuengamme.&nbsp;

MauritsPolak

Maurits
Polak