In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Onderwerp: Belevenissen van een teruggekeerde uit Theresienstadt.

Onderwerp: Belevenissen van een teruggekeerde uit Theresienstadt.

Ego-document waarin een man schrijft over zijn ervaringen in Theresienstadt

Van:&nbsp; Aan: Lieve familie&nbsp; Plaats: trein&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: ‘Ik ben op reis met Niek. Waarheen weet ik niet. Nogmaals vriendelijk bedankt voor alles. Hans groet mijn broer en zus. Misschien zie ik Jaap. Ik ben niet flink dat kan ook niet…’

Van:&nbsp; Aan: Lieve familie&nbsp; Plaats: trein&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: ‘Ik ben op reis met Niek. Waarheen weet ik niet. Nogmaals vriendelijk bedankt voor alles. Hans groet mijn broer en zus. Misschien zie ik Jaap. Ik ben niet flink dat kan ook niet…’

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie vanuit de trein

Van: Ouders Aan: Calligaro, A. Plaats: trein Datum: 1943-02-16 Onderwerp: op transport gesteld; afscheid nemen; pakketten

Van: Ouders Aan: Calligaro, A. Plaats: trein Datum: 1943-02-16 Onderwerp: op transport gesteld; afscheid nemen; pakketten

Briefkaart van de familie Kruijer aan A. Calligaro vanuit de trein

Briefkaart Van: fam. Kornalijnslijper Aan: Jong, de, H. Plaats: Haren Datum: 1943 Onderwerp: als jullie deze kaart ontvangen zijn wij niet meer op W. (Westerbork) Waarschijnlijk uit de trein gegooid

Briefkaart Van: fam. Kornalijnslijper Aan: Jong, de, H. Plaats: Haren Datum: 1943 Onderwerp: als jullie deze kaart ontvangen zijn wij niet meer op W. (Westerbork) Waarschijnlijk uit de trein gegooid

Briefkaart van de familie Kornalijnslijper aan H. de Jong vanuit de trein

Reisverslag transport: 1942-11-30 uit Westerbork&nbsp; Briefjes werden in het geheim geschreven. Ze werden verstopt in een luchtrooster in een wagon. Bij terugkeer van de trein werden de verslagen uit de trein gehaald, waarna ze werden overgeschreven of getypt (o.a. door Cahen). De kopieën (en originelen?) zijn daarna uit het kamp gesmokkeld.

Reisverslag transport: 1942-11-30 uit Westerbork&nbsp; Briefjes werden in het geheim geschreven. Ze werden verstopt in een luchtrooster in een wagon. Bij terugkeer van de trein werden de verslagen uit de trein gehaald, waarna ze werden overgeschreven of getypt (o.a. door Cahen). De kopieën (en originelen?) zijn daarna uit het kamp gesmokkeld.

Het transport van 30 november 1942 van Westerbork naar Auschwitz

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: pakketten ontvangen, dankzij adressering FK; kinderen in de buitendienst; ziekenhuis; omstandigheden.

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: pakketten ontvangen, dankzij adressering FK; kinderen in de buitendienst; ziekenhuis; omstandigheden.

Brief van een onbekend persoon aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Kantinekaart Van: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944

Kantinekaart Van: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944

Kantinekaart van René Lijdesdorff in kamp Westerbork

Van: Mirjam en Menachem&nbsp; Aan: lieve jongens en mensen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944-05 Onderwerp: over arrestatie, verhoor en verblijf in de gevangenis in Den Bosch, het verblijf in Scheveningen; dagelijks leven in kamp, hulp van verschillende mensen. Doe niet te veel inspanningen iets voor hen te doen. Betaal geen grote bedragen. Mirjam werkt bij de Batterijen en Menachem in de vliegtuigsloperij. Over een eventueel transport is nog niets duidelijk.

Van: Mirjam en Menachem&nbsp; Aan: lieve jongens en mensen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944-05 Onderwerp: over arrestatie, verhoor en verblijf in de gevangenis in Den Bosch, het verblijf in Scheveningen; dagelijks leven in kamp, hulp van verschillende mensen. Doe niet te veel inspanningen iets voor hen te doen. Betaal geen grote bedragen. Mirjam werkt bij de Batterijen en Menachem in de vliegtuigsloperij. Over een eventueel transport is nog niets duidelijk.

Brief van Mirjam en Menachem aan lieve jongens en mensen vanuit kamp Westerbork

Manuscript Van: Vries, de, Jacob Plaats: Odessa Datum: 1945-05&nbsp; Getiteld: Maanlicht in Westerbork; Jacob en zijn vrouw Ro wandelen door het kamp (02-09-1944). Ze zijn twee strafgevallen en ze zijn ondergebracht in barak 66. Het is aan de vooravond van hun transport naar Auschwitz. ze hebben hun strafgeval overalls mogen ruilen voor hun gewone kleding. Ze bezoeken onder andere een hoek van het kamp dat 't Zonnebad wordt genoemd. Er staan nog wat kruiwagens die door de gevangenen als ligstoelen werden gebruikt. Ze kijken door het prikkeldraad naar het Oosten, naar de heide en denken aan hun kinderen die nog in onderduik zijn… &nbsp;

Manuscript Van: Vries, de, Jacob Plaats: Odessa Datum: 1945-05&nbsp; Getiteld: Maanlicht in Westerbork; Jacob en zijn vrouw Ro wandelen door het kamp (02-09-1944). Ze zijn twee strafgevallen en ze zijn ondergebracht in barak 66. Het is aan de vooravond van hun transport naar Auschwitz. ze hebben hun strafgeval overalls mogen ruilen voor hun gewone kleding. Ze bezoeken onder andere een hoek van het kamp dat 't Zonnebad wordt genoemd. Er staan nog wat kruiwagens die door de gevangenen als ligstoelen werden gebruikt. Ze kijken door het prikkeldraad naar het Oosten, naar de heide en denken aan hun kinderen die nog in onderduik zijn… &nbsp;

Manuscript van Jacob de Vries geschreven in Odessa

Van: Burgemeester van Muntendam&nbsp; Aan: hoofdbestuur van het Nederlandse Rode Kruis&nbsp; Plaats: Muntendam&nbsp; Datum: 1941-03-18&nbsp; Onderwerp: Joodse donoren komen niet in de gemeente voor.

Van: Burgemeester van Muntendam&nbsp; Aan: hoofdbestuur van het Nederlandse Rode Kruis&nbsp; Plaats: Muntendam&nbsp; Datum: 1941-03-18&nbsp; Onderwerp: Joodse donoren komen niet in de gemeente voor.

Brief van de Burgemeester van Muntendam aan het hoofdbestuur van het Rode Kruis

Van: Wolff, prof. Julius Aan: Nieland, Dr. L.W. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-08 (datum poststempel) Onderwerp: Bedankje voor een ontvangen pakket.

Van: Wolff, prof. Julius Aan: Nieland, Dr. L.W. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-08 (datum poststempel) Onderwerp: Bedankje voor een ontvangen pakket.

Briefkaart van Julius Wolff aan Dr. L.W. Nieland vanuit kamp Westerbork

Van: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Aan: onbekend Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-17 Onderwerp: melden in kamp Westerbork; oproep is ook een reisvergunning; eerder verstrekte sperrstempel vervalt…

Van: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Aan: onbekend Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-17 Onderwerp: melden in kamp Westerbork; oproep is ook een reisvergunning; eerder verstrekte sperrstempel vervalt…

Mededeling van de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung zich te melden in kamp Westerbork

Uittreksel uit persoonsbewijs van: Gudema-Meijer, J.&nbsp; Datum: 1944-03-27 Plaats: Westerbork, kamp De pasfoto is in kamp Westerbork gemaakt

Uittreksel uit persoonsbewijs van: Gudema-Meijer, J.&nbsp; Datum: 1944-03-27 Plaats: Westerbork, kamp De pasfoto is in kamp Westerbork gemaakt

van Johanna Gudema-Meijer in kamp Westerbork

Van: Bundesstaat Oostenrijk Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1935-12-10 Onderwerp: Helene is erkend stenotypiste.&nbsp;

Van: Bundesstaat Oostenrijk Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1935-12-10 Onderwerp: Helene is erkend stenotypiste.&nbsp;

Bewijs dat Helene Büks officieel stenotypiste is

Van: Cohen, H.&nbsp;(restaurateur schilderijen) Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: bericht van adreswijziging

Van: Cohen, H.&nbsp;(restaurateur schilderijen) Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: bericht van adreswijziging

Briefkaart van H. Cohen aan de heer Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Onderwerp: voorgedrukt document met verwijzing naar wagon IIB en afdeling (coupe) E. met een Lager Westerbork stempel en op de achterkant het transportnummer 105/5 (transport, 5-4-1944)( naar Theresienstadt).

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Onderwerp: voorgedrukt document met verwijzing naar wagon IIB en afdeling (coupe) E. met een Lager Westerbork stempel en op de achterkant het transportnummer 105/5 (transport, 5-4-1944)( naar Theresienstadt).

SamuelZilverberg

Samuel
Zilverberg