In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Het doen van voorzieningen aan barak 35 Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-06

Het doen van voorzieningen aan barak 35 Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-06

Plattegrond van de woonfunctie van barak 35

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-03-07/08 Onderwerp: over Stella en Werner; Werner moest stoppen met schrijven vanwege het lossen van kolen, alweer de 8ste wagon na zijn terugkomst uit Amsterdam; bezoek van Stella; Werner heeft voor haar een slaapplaats in Hooghalen geregeld bij de familie Boonstra: het is nog niet duidelijk hoe de bezoekersregeling tijdens het Joods Pasen in het kamp zal zijn.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-03-07/08 Onderwerp: over Stella en Werner; Werner moest stoppen met schrijven vanwege het lossen van kolen, alweer de 8ste wagon na zijn terugkomst uit Amsterdam; bezoek van Stella; Werner heeft voor haar een slaapplaats in Hooghalen geregeld bij de familie Boonstra: het is nog niet duidelijk hoe de bezoekersregeling tijdens het Joods Pasen in het kamp zal zijn.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Perioden kamp Westerbork

Mei 1940 t/m december 1941

Van: Viool, J.&nbsp; Aan: Familie J. v.d. Tak&nbsp; Plaats: Veenendaal&nbsp;(De Bruinhorst)&nbsp; Datum: 1942-09-16&nbsp; Onderwerp: Beschrijving situatie in het Joodse werkkamp De Bruinhorst. Het werken is zwaar, zandscheppen van vijf tot vijf. Pakketten sturen heeft geen zin, ze worden in beslag genomen.

Van: Viool, J.&nbsp; Aan: Familie J. v.d. Tak&nbsp; Plaats: Veenendaal&nbsp;(De Bruinhorst)&nbsp; Datum: 1942-09-16&nbsp; Onderwerp: Beschrijving situatie in het Joodse werkkamp De Bruinhorst. Het werken is zwaar, zandscheppen van vijf tot vijf. Pakketten sturen heeft geen zin, ze worden in beslag genomen.

Brief van J. Viool aan familie J. v.d. Tak vanuit het Joodse werkkamp De Bruinhorst

Betonwerk reinwaterkelder Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork (drinkwatervoorziening). Schaal: 1:50 en 1:10&nbsp; Datum: 1939-01-10

Betonwerk reinwaterkelder Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork (drinkwatervoorziening). Schaal: 1:50 en 1:10&nbsp; Datum: 1939-01-10

Bouwtekening van de reinwaterkelder in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging fotostandaard 'Fota' + kostenberekening vervaardiging haarknipje met strikbevestiging 'Haknip'.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging fotostandaard 'Fota' + kostenberekening vervaardiging haarknipje met strikbevestiging 'Haknip'.

Calculatie voor het vervaardigen van een fotostandaard en een haarknipje met strikbevestiging onder de naam 'Haknip'

Van: (Kattenburg), Greet Aan: Rudi en Roel&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-21 Onderwerp: beschrijving situatie, brief van Annie Reens ontvangen. Haar moeder werkt in de schoonmaakdienst. Amsterdam Zuid- en Oost afgezet. Er zijn bijna geen Joden meer in de stad, behalve gemengd-gehuwden met kinderen. Er is veel onzekerheid, het kantoor van de Joodse Raad in Zuid is gesloten. De schrijfster heeft een koek gebakken en pakketten met voedsel gestuurd voor als Rob zijn verjaardag bij Zielke viert. De in de brief genoemde Bram, die kon blijven is de broer van Annie: Abraham Reens &nbsp;

Van: (Kattenburg), Greet Aan: Rudi en Roel&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-21 Onderwerp: beschrijving situatie, brief van Annie Reens ontvangen. Haar moeder werkt in de schoonmaakdienst. Amsterdam Zuid- en Oost afgezet. Er zijn bijna geen Joden meer in de stad, behalve gemengd-gehuwden met kinderen. Er is veel onzekerheid, het kantoor van de Joodse Raad in Zuid is gesloten. De schrijfster heeft een koek gebakken en pakketten met voedsel gestuurd voor als Rob zijn verjaardag bij Zielke viert. De in de brief genoemde Bram, die kon blijven is de broer van Annie: Abraham Reens &nbsp;

Brief van Greet aan Rudi en Roel in Aalsmeer vanuit Amsterdam

Verklaring / Bescheinigung Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-28 Die Lagerinsassen Caneel-Smilde, Mina en Caneel, Anna zijn ontslagen en mogen het kamp verlaten. Ondertekend door Gemmeker Opmerking: Mina was niet-Joods. Ze werd samen met haar dochter ontslagen. Haar stiefzoon Joseph (Joop), kind uit een Joods huwelijk, eerste vrouw van haar man, werd doorgestuurd naar Theresienstadt.

Verklaring / Bescheinigung Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-28 Die Lagerinsassen Caneel-Smilde, Mina en Caneel, Anna zijn ontslagen en mogen het kamp verlaten. Ondertekend door Gemmeker Opmerking: Mina was niet-Joods. Ze werd samen met haar dochter ontslagen. Haar stiefzoon Joseph (Joop), kind uit een Joods huwelijk, eerste vrouw van haar man, werd doorgestuurd naar Theresienstadt.

Bescheinigung voor Mina en Anna Caneel

Specifieke groepen kampbewoners

Niet-Joodse gevangenen doorgangskamp Westerbork

Januari 1971 t/m maart 1983

Calendarium kamp Westerbork

1966

Van: Abas, L.R. Aan: Haan, de, H.C. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-10 Onderwerp: beschrijving situatie, bedankje voor pakketten en vraag om div. goederen, ze werkt buiten, ze woont in een barak voor 700 vrouwen, zondags is de groep van de tuinkwekerij vrij, ze mogen 3x in de week naar het badhuis, een tante heeft in het ziekenhuis gelegen. het eten is te weinig voor de werkende groep gevangenen.

Van: Abas, L.R. Aan: Haan, de, H.C. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-10 Onderwerp: beschrijving situatie, bedankje voor pakketten en vraag om div. goederen, ze werkt buiten, ze woont in een barak voor 700 vrouwen, zondags is de groep van de tuinkwekerij vrij, ze mogen 3x in de week naar het badhuis, een tante heeft in het ziekenhuis gelegen. het eten is te weinig voor de werkende groep gevangenen.

LouiseBouwman-Konijn

Louise
Bouwman-Konijn