In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Betreft: Machinegebouw (ketelhuis) vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Schaal: 1:100 Datum: 1939

Betreft: Machinegebouw (ketelhuis) vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Schaal: 1:100 Datum: 1939

Bouwtekening van het ketelhuis in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 28

Van: Jannie Aan: Veer, familie Plaats: Utrecht Datum: Onderwerp: ze zal met haar dochter langskomen…

Van: Jannie Aan: Veer, familie Plaats: Utrecht Datum: Onderwerp: ze zal met haar dochter langskomen…

Briefkaart van Jannie Blog-Lam aan de familie Veer

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Estella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-12 Onderwerp: weer een hele dag kampleven achter de rug; reis terug naar Hooghalen duurde lang, vervolgens lopend naar het kamp; iedereen wilde weten hoe het in Amsterdam is; ongeveer 400 mensen zullen de volgende dag naar Amsterdam gaan, alle gemengd-gehuwden; 160 Joden uit Groningen gearriveerd (transport van 10 juli 1942). Zij zullen tewerkgesteld worden in het kamp. Woensdag zullen de Amsterdammers arriveren (15 juli). Wij oud-kampbewoners blijven nog; Werner heeft een baantje gekregen als beheerder van het rioleringsgebouw buiten het kamp; terugblik bezoek Amsterdam; 'Ik ben weer in Drenthe en ik kijk over de vlakte en zoek in de verte van den heuvel of niet de zon opgaat, die ons een beter leven beschijnt'.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Estella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-12 Onderwerp: weer een hele dag kampleven achter de rug; reis terug naar Hooghalen duurde lang, vervolgens lopend naar het kamp; iedereen wilde weten hoe het in Amsterdam is; ongeveer 400 mensen zullen de volgende dag naar Amsterdam gaan, alle gemengd-gehuwden; 160 Joden uit Groningen gearriveerd (transport van 10 juli 1942). Zij zullen tewerkgesteld worden in het kamp. Woensdag zullen de Amsterdammers arriveren (15 juli). Wij oud-kampbewoners blijven nog; Werner heeft een baantje gekregen als beheerder van het rioleringsgebouw buiten het kamp; terugblik bezoek Amsterdam; 'Ik ben weer in Drenthe en ik kijk over de vlakte en zoek in de verte van den heuvel of niet de zon opgaat, die ons een beter leven beschijnt'.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Aan: Blits-Lam, Sonja Plaats: Amsterdam Datum: 1941-08-06 Onderwerp: erg stil thuis, Pa ligt nog in zijn bed en Dora en Jettie zijn net de deur uit; Sonja is bij de familie Veer; schrijf je nog hoe laat je thuiskomt?…

Aan: Blits-Lam, Sonja Plaats: Amsterdam Datum: 1941-08-06 Onderwerp: erg stil thuis, Pa ligt nog in zijn bed en Dora en Jettie zijn net de deur uit; Sonja is bij de familie Veer; schrijf je nog hoe laat je thuiskomt?…

Brief van Judith Lam-Vreeland aan Sara Lam vanuit Amsterdam

Kampleven Westerbork

Werken in kamp Westerbork

Specifieke groepen kampbewoners

Alte Lagerinsassen

Waterzuivering kamp Westerbork

Oude waterzuivering

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 20 Datum: 1945-05-11 Onderwerp: toespraak Jan Buijvoets over afvoer, bewegingsvrijheid en algemene houding van de kampbevolking; personen die zich in Overijssel of Oostelijk Gelderland wensen te vestigen kunnen zich aanmelden; fietsen, melden voor registratie; reparaties; ontslagen; radio's; Godsdienstoefeningen, synagoge in barak 88; voor katholieken locaties buiten het kamp, waaronder het N.A.D-kamp Hooghalen; jeugdopleiding in barak 33; was; badhuis; cursus steno, barak 37; zionisme; sport, handbalwedstrijd, tussen NSB en een kampelftal; bureau inlichtingen over repatriëring van Joden naar België met een gele en een witte kaart (verblijfsvergunning voor 16 mei 1940).

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 20 Datum: 1945-05-11 Onderwerp: toespraak Jan Buijvoets over afvoer, bewegingsvrijheid en algemene houding van de kampbevolking; personen die zich in Overijssel of Oostelijk Gelderland wensen te vestigen kunnen zich aanmelden; fietsen, melden voor registratie; reparaties; ontslagen; radio's; Godsdienstoefeningen, synagoge in barak 88; voor katholieken locaties buiten het kamp, waaronder het N.A.D-kamp Hooghalen; jeugdopleiding in barak 33; was; badhuis; cursus steno, barak 37; zionisme; sport, handbalwedstrijd, tussen NSB en een kampelftal; bureau inlichtingen over repatriëring van Joden naar België met een gele en een witte kaart (verblijfsvergunning voor 16 mei 1940).

Kampkrant/De Westerborker van 11 mei 1945 nummer 20

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-05 Onderwerp: Judith heeft pakken met kleding opgestuurd naar Salomon en Seraphina. Ook heeft ze hen een fotokopie opgestuurd van haar stuk voor Barneveld.&nbsp;

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-05 Onderwerp: Judith heeft pakken met kleding opgestuurd naar Salomon en Seraphina. Ook heeft ze hen een fotokopie opgestuurd van haar stuk voor Barneveld.&nbsp;

EleazerAsscher

Eleazer
Asscher