In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Waterzuivering kamp Westerbork

Nieuwe waterzuivering

Plaatsen in kamp Westerbork

Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Van: Schol, J.&nbsp; Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1940-08-02&nbsp; Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp, betreft cursussen in de Engelse taal voor jeugd boven de 14 jaar.

Van: Schol, J.&nbsp; Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1940-08-02&nbsp; Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp, betreft cursussen in de Engelse taal voor jeugd boven de 14 jaar.

Brief van J. Schol aan A.C. Sperna Weiland vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Commandantswoning

Barak 50

Van: Rijksgebouwendienst Aan: Houtvester Assen Plaats: Groningen Datum: 1947-11-01 Onderwerp: Lozing afvalwater. Oplossing afvoer via de waterzuivering en de gronden van Staatsbosbeheer naar het Oranjekanaal. Voor het graven van nieuwe sloten zullen onder andere geïnterneerden worden ingezet.&nbsp;

Van: Rijksgebouwendienst Aan: Houtvester Assen Plaats: Groningen Datum: 1947-11-01 Onderwerp: Lozing afvalwater. Oplossing afvoer via de waterzuivering en de gronden van Staatsbosbeheer naar het Oranjekanaal. Voor het graven van nieuwe sloten zullen onder andere geïnterneerden worden ingezet.&nbsp;

Brief van Rijksgebouwendienst aan Houtvester Assen

Van: Kroonenberg, Meijer&nbsp; Aan: Kroonenberg, Jopie&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-06-09&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket.

Van: Kroonenberg, Meijer&nbsp; Aan: Kroonenberg, Jopie&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-06-09&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket.

Briefkaart van Meijer en Johanna Kroonenberg-Blazer vanuit Theresienstadt

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Hoorn, van, Wed Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-22 Onderwerp: bericht uit Westerbork, verzoek om dekens voor twee personen

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Hoorn, van, Wed Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-22 Onderwerp: bericht uit Westerbork, verzoek om dekens voor twee personen

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan wed. van Hoorn

Van: Schol, J. Aan: Hazewindus, F.U. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1940-08-02 Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp

Van: Schol, J. Aan: Hazewindus, F.U. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1940-08-02 Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp

Brief van J. Schol aan F.U. Hazewindus vanuit kamp Westerbork

Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Ontspanning kamp Westerbork

Cursussen kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-28 No. 11&nbsp; Inhoud: Inlichtingenbureau beschikbaar stellen van lijsten van Theresienstadt, Bergen-Belsen, Zwitserland en Palestina; culturele zaken, voordracht (Lenz) bijeenkomst Zionisten (D. Barmes), Oranjefeest (A. van As), vervallen van de Engelse les, cursus Russisch; onze houding; oorlogsoverzicht; medische dienst, ziekmeldingen en polikliniek; mededeling van de kamppolitie, gevraagd sollicitanten voor de functie kamprechercheur, controle bagage voor zij die het kamp mogen verlaten; schoenenruil, wenden tot mevrouw Grünberg-Köbner; sport, voetbal kampelftal tegen NSB (B-team) en handbal tussen twee kampelftallen.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-28 No. 11&nbsp; Inhoud: Inlichtingenbureau beschikbaar stellen van lijsten van Theresienstadt, Bergen-Belsen, Zwitserland en Palestina; culturele zaken, voordracht (Lenz) bijeenkomst Zionisten (D. Barmes), Oranjefeest (A. van As), vervallen van de Engelse les, cursus Russisch; onze houding; oorlogsoverzicht; medische dienst, ziekmeldingen en polikliniek; mededeling van de kamppolitie, gevraagd sollicitanten voor de functie kamprechercheur, controle bagage voor zij die het kamp mogen verlaten; schoenenruil, wenden tot mevrouw Grünberg-Köbner; sport, voetbal kampelftal tegen NSB (B-team) en handbal tussen twee kampelftallen.

De Westerborker nummer 11 van 28 april 1945

Van: Levie-Elte, L.&nbsp; Aan: Lackrooy, B.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-31&nbsp; Onderwerp: nieuwjaarsgelukwensen en hoop op vrede; omstandigheden…&nbsp; Bijz.: 'Westerbork - briefpapier'

Van: Levie-Elte, L.&nbsp; Aan: Lackrooy, B.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-31&nbsp; Onderwerp: nieuwjaarsgelukwensen en hoop op vrede; omstandigheden…&nbsp; Bijz.: 'Westerbork - briefpapier'

Brief van Lea Levie-Elte aan de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-23 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-23 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: verzenden van een pakket

Bewijs van verzending van een pakketje aan Willem Kortoef in kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 388 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Siegheim, Alfred Bernhard geb. 23-05-81 overleden te Westerbork op 26-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 388 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Siegheim, Alfred Bernhard geb. 23-05-81 overleden te Westerbork op 26-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Alfred Bernhard Siegheim

De koopman in tapijten en schilderijen Leiba of Leo Reiss is in april 1939 uit Berlijn in Den Haag ingeschreven. In Berlijn woonde het gezin in een ruime woning in de Lutherstrasse (nu MartinLutherstrasse 17). Niet ver daar vandaan was de tapijtwinkel van Leiba gevestigd. In het voorjaar van 1939 vlucht het gezin Reiss naar Den Haag waar het op verschillende adressen woont.&nbsp; In februari 1941 vertrekt Leiba met zijn vrouw en zoon naar Hilversum. Manfred wordt daar lid van de schaakvereniging “de Gooise Toren”. Als Hilversum in 1942 “Jodenvrij” gemaakt wordt moet het gezin naar Amsterdam vertrekken, waar het woonruimte krijgt in de Bachstraat. Alleen wat hoogstnoodzakelijk is mag mee. Als in juli 1942 de deportatie van Joden in Amsterdam op gang komt, vlucht de familie naar België. Daar wordt het gezin Reiss op 24 juli 1942 in Brussel/Saint Gilles opgepakt wegen het illegaal oversteken van de grens. Ruim een week later komen ze aan in het doorgangskamp Mechelen. Na een kort verblijf in Kazerne Dossin gaan Leiba, Hertha en Manfred op 11 augustus op transport naar Auschwitz. Van de in totaal 999 mensen die de reis maken, zijn er 481 direct na aankomst op 13 augustus vergast. Of het gezin Reiss daarbij hoorde is niet met zekerheid vast te stellen.&nbsp; Hier eindigt het spoor. Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

LeibaReiss

Leiba
Reiss