In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Sonder-Ausweis&nbsp; Hakker, Abraham, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Hakker, Abraham, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Abraham Hakker

Calendarium kamp Westerbork

1941

Mei 1941

Juni 1941

Juli 1941

Augustus 1941

Maart 1941

Februari 1941

September 1941

Januari 1941

April 1941

Oktober 1941

November 1941

December 1941

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 4, zaal 1 (ziekenhuis)&nbsp; Onderwerp: de laatste draadjes van de hechtingen worden verwijderd. Vermoedelijk blijft Alfred nog een week in het ziekenhuis om dat zoals hij dat schrijft ‘een recreatiebarak’. Hij krijgt extra voeding, na vier dagen alleen maar pap, puree en melk gehad te hebben. Verzoek om een badjas. De ziekenzaal heeft 20 bedden. Alles ziet er goed en verzorgt uit, wel eenvoudig. Het is nu stil, anders is er veel geloop en gepraat. Alfred heeft ook nog in een andere zaal gelegen, waar slechts 9 bedden waren. Het personeel is uitstekend en de operatiezaal is prachtig. Alles is aanwezig. Alfred krijgt dagelijks bezoek en leest veel…

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 4, zaal 1 (ziekenhuis)&nbsp; Onderwerp: de laatste draadjes van de hechtingen worden verwijderd. Vermoedelijk blijft Alfred nog een week in het ziekenhuis om dat zoals hij dat schrijft ‘een recreatiebarak’. Hij krijgt extra voeding, na vier dagen alleen maar pap, puree en melk gehad te hebben. Verzoek om een badjas. De ziekenzaal heeft 20 bedden. Alles ziet er goed en verzorgt uit, wel eenvoudig. Het is nu stil, anders is er veel geloop en gepraat. Alfred heeft ook nog in een andere zaal gelegen, waar slechts 9 bedden waren. Het personeel is uitstekend en de operatiezaal is prachtig. Alles is aanwezig. Alfred krijgt dagelijks bezoek en leest veel…

Brief van A. Goldsteen aan T.J. Goldsteen-Hoen vanuit kamp Westerbork

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-05-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: pakje compleet ontvangen, ook de foto's, brieven en bagage. Hij vraagt verder om allerlei dingen, waaronder een kookplaat 220 volt in een passende blikken doos met een verlengsnoer. De aanvraag van Alfred is ingediend en staat gunstig (gemengd-gehuwd). De papieren zijn er ook. Alfred slaapt op bed 3-hoog. Zijn werk wordt gewaardeerd.&nbsp;

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-05-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: pakje compleet ontvangen, ook de foto's, brieven en bagage. Hij vraagt verder om allerlei dingen, waaronder een kookplaat 220 volt in een passende blikken doos met een verlengsnoer. De aanvraag van Alfred is ingediend en staat gunstig (gemengd-gehuwd). De papieren zijn er ook. Alfred slaapt op bed 3-hoog. Zijn werk wordt gewaardeerd.&nbsp;

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Goldsteen-Hoen, T.J Datum: 1944-07-10 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht dat Alfred herstellende is van een breuk en dat door verwisseling van barak een schrijfbeurt is vervallen. Geen reden voor ongerustheid.&nbsp;

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Goldsteen-Hoen, T.J Datum: 1944-07-10 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht dat Alfred herstellende is van een breuk en dat door verwisseling van barak een schrijfbeurt is vervallen. Geen reden voor ongerustheid.&nbsp;

Brief van de Joodse Raad aan T.J. Goldsteen-Hoen vanuit Amsterdam

Joodse gemeenten in Drenthe

Joodse gemeente Pesse

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-08 Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 Onderwerp: pakket was goed, alleen boter en shag ontbrak. De vraag is of het verzonden was, omdat het pakket ongeschonden voorkwam. Alfred bevindt zich nu in barak 82, voor lichte zieken en met de bedoeling om geheel op te knappen. Verzoek om het een en andere toe te sturen. Tomaten krijgen ze in het kamp en in het ziekenhuis heeft Alfred 2x kersen gekregen…

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-08 Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 Onderwerp: pakket was goed, alleen boter en shag ontbrak. De vraag is of het verzonden was, omdat het pakket ongeschonden voorkwam. Alfred bevindt zich nu in barak 82, voor lichte zieken en met de bedoeling om geheel op te knappen. Verzoek om het een en andere toe te sturen. Tomaten krijgen ze in het kamp en in het ziekenhuis heeft Alfred 2x kersen gekregen…

Van: Goldsteen, A. Geboren: 1906-02-06 Aan: Goldsteen-Hoen, T. J. Datum: 1944-05-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: brief en alle bagage ontvangen. De schrijver vraagt om nog veel meer. Hij werkt prettig in zijn vak. Hij voelt zich fit en slaapt beter dan thuis. Hij heeft foto's ontvangen van zijn vrouw en kinderen…

Van: Goldsteen, A. Geboren: 1906-02-06 Aan: Goldsteen-Hoen, T. J. Datum: 1944-05-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: brief en alle bagage ontvangen. De schrijver vraagt om nog veel meer. Hij werkt prettig in zijn vak. Hij voelt zich fit en slaapt beter dan thuis. Hij heeft foto's ontvangen van zijn vrouw en kinderen…

Van: Goldsteen, A (via K. Moses) Aan: Goldsteen, T.J. Datum: 1944-04-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: het werk is prettig. De schrijver krijgt hier voor een halve liter melk extra. Alfred heeft behoefte aan een brief en een pakketje (voornamelijk etenswaren en twee spel kaarten en leren pantoffels). Onze oude buurman Maso is hier (…) Pien is hier ook geweest en heeft hier haar tweede kind gekregen.'… &nbsp;

Van: Goldsteen, A (via K. Moses) Aan: Goldsteen, T.J. Datum: 1944-04-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: het werk is prettig. De schrijver krijgt hier voor een halve liter melk extra. Alfred heeft behoefte aan een brief en een pakketje (voornamelijk etenswaren en twee spel kaarten en leren pantoffels). Onze oude buurman Maso is hier (…) Pien is hier ook geweest en heeft hier haar tweede kind gekregen.'… &nbsp;

Brief van A. Goldsteen van K. Moses aan T.J. Goldsteen vanuit kamp Westerbork

Van: Goldsteen, Alfred Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: het is zondag en rustig. Een extra pakket zegel ontvangen wegens &nbsp;Goed werk. Vervolgens een opsomming van wat de schrijver nodig heeft. Hij maakt het uitstekend en heeft veel vrienden…

Van: Goldsteen, Alfred Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: het is zondag en rustig. Een extra pakket zegel ontvangen wegens &nbsp;Goed werk. Vervolgens een opsomming van wat de schrijver nodig heeft. Hij maakt het uitstekend en heeft veel vrienden…

Van: Goldsteen, Alfred Geboren: 1906-02-06 Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-04 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: verzoek om het verzenden van broodnodige spullen.

Van: Goldsteen, Alfred Geboren: 1906-02-06 Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-04 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: verzoek om het verzenden van broodnodige spullen.

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-07-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 4, zaal 1 (ziekenhuis) Onderwerp: de schrijver ligt al 13 dagen in het ziekenhuis. De verzorging is voortreffelijk. Alfred is geopereerd aan een breuk. Verzoek om het een en ander toe te sturen.

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-07-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 4, zaal 1 (ziekenhuis) Onderwerp: de schrijver ligt al 13 dagen in het ziekenhuis. De verzorging is voortreffelijk. Alfred is geopereerd aan een breuk. Verzoek om het een en ander toe te sturen.

1948

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-04-25 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: zojuist de bagage ontvangen. Scheergerei is vergeten. Daarnaast een opsomming van goederen die de schrijver nog nodig heeft. Alfred voelt zich goed en is volledig ingeleefd.

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-04-25 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: zojuist de bagage ontvangen. Scheergerei is vergeten. Daarnaast een opsomming van goederen die de schrijver nog nodig heeft. Alfred voelt zich goed en is volledig ingeleefd.

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-05-28 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: nog geen antwoord op zijn laatste brief ontvangen. Hij moet echter deze brief (1ste Pinksterdag) schrijven. Hij heeft bezoek gehad. Graag een abonnement bij het handelsblad, het NRC is ook goed. Mocht de kookplaat niet lukken, dan een ‘Spiraal’ 220 Volt, eventueel een element voor een straalkachel. 's Avonds zit hij buiten, vanuit dat punt heeft hij uitzicht op de heide. Hij wast zich iedere dag (geheel)…&nbsp;

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-05-28 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: nog geen antwoord op zijn laatste brief ontvangen. Hij moet echter deze brief (1ste Pinksterdag) schrijven. Hij heeft bezoek gehad. Graag een abonnement bij het handelsblad, het NRC is ook goed. Mocht de kookplaat niet lukken, dan een ‘Spiraal’ 220 Volt, eventueel een element voor een straalkachel. 's Avonds zit hij buiten, vanuit dat punt heeft hij uitzicht op de heide. Hij wast zich iedere dag (geheel)…&nbsp;

Arbeitskarte Van: Noach, Jaap (Jacob) Geboren: 1919-04-08 Gruppe DB. 3 Ordedienst Datum: 1943-11-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 22

Arbeitskarte Van: Noach, Jaap (Jacob) Geboren: 1919-04-08 Gruppe DB. 3 Ordedienst Datum: 1943-11-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 22

Arbeitskarte van Jacob Noach

Van: Goldsteen, Alfred Aan: Goldsteen-Hoen, T. Datum: 1944-04-02 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: De schrijver is op 1 april 1944 aangekomen. Er zal een bericht worden gestuurd van de Joodse Raad over de Arische afstamming van de vrouw van de schrijver. Er is haast bij…

Van: Goldsteen, Alfred Aan: Goldsteen-Hoen, T. Datum: 1944-04-02 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: De schrijver is op 1 april 1944 aangekomen. Er zal een bericht worden gestuurd van de Joodse Raad over de Arische afstamming van de vrouw van de schrijver. Er is haast bij…

Brief van Alfred Goldsteen aan T. Goldsteen-Hoen vanuit kamp Westerbork

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J.&nbsp; Datum: 1944-06-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: pakket ontvangen, de kookplaat was verdwenen. Het bleek dat er bezwaar tegen was. Hij kreeg een nieuwe hulp bij de zaagmachine, een Ir. in de scheikunde….

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J.&nbsp; Datum: 1944-06-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: pakket ontvangen, de kookplaat was verdwenen. Het bleek dat er bezwaar tegen was. Hij kreeg een nieuwe hulp bij de zaagmachine, een Ir. in de scheikunde….

1965

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-03-15, No. 15 Inhoud: Werktijden; gevonden voorwerpen

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-03-15, No. 15 Inhoud: Werktijden; gevonden voorwerpen

Lagerbefehl No. 15

1963

1958

Sonder-Ausweis&nbsp; Graetz, Karl, 28-4-92, ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Graetz, Karl, 28-4-92, ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Karl Graetz

1960

Lagerbefehl No. 81&nbsp; Datum: 1944-06-14&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Luchtbescherming; gedragslijnen bij luchtalarm overdag en 's nachts.&nbsp; &nbsp;

Lagerbefehl No. 81&nbsp; Datum: 1944-06-14&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Luchtbescherming; gedragslijnen bij luchtalarm overdag en 's nachts.&nbsp; &nbsp;

Lagerbefehl No. 81

1945

November 1945

Maart 1945

April 1945

Mei 1945

Juni 1945

Juli 1945

Augustus 1945

September 1945

Oktober 1945

Januari 1945

Februari 1945

December 1945

1942

Februari 1942

Januari 1942

Maart 1942

September 1942

Mei 1942

December 1942

April 1942

Augustus 1942

Juli 1942

Juni 1942

Oktober 1942

November 1942

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-18, No. 9 Inhoud: Politie-uur; stroom- en waterverzorging; sleutels van de bedrijfslokalen.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-18, No. 9 Inhoud: Politie-uur; stroom- en waterverzorging; sleutels van de bedrijfslokalen.

Lagerbefehl No. 9

1950

Bewoners en personeel voor de barak waar de kledingwerkplaats gevestigd was.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1941&nbsp; De zesde van links is dhr. Wiltjer.

Bewoners en personeel voor de barak waar de kledingwerkplaats gevestigd was.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1941&nbsp; De zesde van links is dhr. Wiltjer.

Bewoners en personeel voor de kledingwerkplaats in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-1944 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: aanvragen van kleding in de Kleiderkammer, de voormalige ‘F’.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-1944 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: aanvragen van kleding in de Kleiderkammer, de voormalige ‘F’.

GrietjeGroen-Kool

Grietje
Groen-Kool