In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werkzaam in het naaiatelier.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werkzaam in het naaiatelier.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-18 Plaats: Westerbork, kamp

Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-18 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Saartje Kruimink-van Dam

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-02 Onderwerp: ze is vrij en zit op het trapje van de woonwagen, waar ze ' s nachts slaapt; er loopt een sloot, prikkeldraad en daarachter aanplant van jonge dennetjes; rechts en links de verhoogde posten van de marechaussee; sterk voel van verbondenheid met haar man; haar man is op bezoek geweest; Lotte wil dingen weten over zijn terugreis; frau Hassel is zijn kwade genius, erg anti joods; Gemmeker is bang voor haar; Dr. Spanier die andere in en uit loopt en iemand van de transportlijst af wilde halen, werd geeneens ontvangen; tot vier maal toe heeft hij het geprobeerd; De productie van de batterijen moet omhoog, 19 doktoren gaan naar de batterijen; verschillende malen over mevrouw Röttgen, geeft een pakketzegel aan haar man mee; Lotte was bij Dr. Elzas….; brainstormen wie de benaderen voor een vrijlating: Lages, Seiss Ing. of misschien Zöpf….; Dr. Swaab een doosje sigaretten gegeven bij Mr. Barmat en G. achterin het ziekenhuis gezeten…; over gemmekers invloed in het kamp boven Aus der Fünten; &nbsp;haar man heeft tijdens zijn bezoek een glimp van het kamp kunnen zien, Lotte had hem graag haar barak laten zien; arme stad is gestorven, een paar brieven en een trouwring kon ik nog aan een zekere Davids (JR) meegeven voor zijn vrouw…; lange tijd met Ludnowski gepraat…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-02 Onderwerp: ze is vrij en zit op het trapje van de woonwagen, waar ze ' s nachts slaapt; er loopt een sloot, prikkeldraad en daarachter aanplant van jonge dennetjes; rechts en links de verhoogde posten van de marechaussee; sterk voel van verbondenheid met haar man; haar man is op bezoek geweest; Lotte wil dingen weten over zijn terugreis; frau Hassel is zijn kwade genius, erg anti joods; Gemmeker is bang voor haar; Dr. Spanier die andere in en uit loopt en iemand van de transportlijst af wilde halen, werd geeneens ontvangen; tot vier maal toe heeft hij het geprobeerd; De productie van de batterijen moet omhoog, 19 doktoren gaan naar de batterijen; verschillende malen over mevrouw Röttgen, geeft een pakketzegel aan haar man mee; Lotte was bij Dr. Elzas….; brainstormen wie de benaderen voor een vrijlating: Lages, Seiss Ing. of misschien Zöpf….; Dr. Swaab een doosje sigaretten gegeven bij Mr. Barmat en G. achterin het ziekenhuis gezeten…; over gemmekers invloed in het kamp boven Aus der Fünten; &nbsp;haar man heeft tijdens zijn bezoek een glimp van het kamp kunnen zien, Lotte had hem graag haar barak laten zien; arme stad is gestorven, een paar brieven en een trouwring kon ik nog aan een zekere Davids (JR) meegeven voor zijn vrouw…; lange tijd met Ludnowski gepraat…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Programma opvoering operette in vluchtelingenoord Reuver Met de namen van de spelers en bij de opera betrokken personen om de uitvoering mogelijk te maken.

Programma opvoering operette in vluchtelingenoord Reuver Met de namen van de spelers en bij de opera betrokken personen om de uitvoering mogelijk te maken.

Programma opvoering operette Zum Weissen Rössl in Reuver

Tekst.&nbsp; Tekst en illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Der Ehrlich reisst hier seine witze, und gibt dem Feiner eine spritze'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst.&nbsp; Tekst en illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Der Ehrlich reisst hier seine witze, und gibt dem Feiner eine spritze'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Illustratie en tekst uit het revueboek Humor und Melodie

Van: van Koppelen-Bannet, M. Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-06-06 Onderwerp: uit de antwoorden blijkt dat haar dochter de verstuurde brieven niet ontvangt; waardoor Mathilda in elke brief het overlijden van haar man Nathan herhaald, &nbsp;en de reden geeft waarom ze zo lang gewacht heeft om haar dochter ervan op de hoogte te brengen…; over de familie…

Van: van Koppelen-Bannet, M. Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-06-06 Onderwerp: uit de antwoorden blijkt dat haar dochter de verstuurde brieven niet ontvangt; waardoor Mathilda in elke brief het overlijden van haar man Nathan herhaald, &nbsp;en de reden geeft waarom ze zo lang gewacht heeft om haar dochter ervan op de hoogte te brengen…; over de familie…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan de familie Smit vanuit Rotterdam

Van: Haas, de, Belia Aan: Aaltje Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-23 Onderwerp: opgepakt in Rotterdam, via de Haagse Veer en overgebracht naar Amsterdam; politiebureau naast het station; met een overvalwagen naar de Hollandsche Schouwburg. Het gezin heeft hier een week gezeten. het was volgens Belia gezellig, met andere Rotterdams kinderen stukjes voorgedragen en gezongen op verschillenden avonden. Ze werden getrakteerd op koffie/thee en gevulde koeken; vrijdags ging er een transport, de vrijgestelden, waaronder de familie de Haas naar een gymnastiekzaal overgebracht. Vervolgens werd het gezin bepakt en gezakt bij kennissen en familie ondergebracht totdat er en huis werd gevonden in Amsterdam-Oost.

Van: Haas, de, Belia Aan: Aaltje Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-23 Onderwerp: opgepakt in Rotterdam, via de Haagse Veer en overgebracht naar Amsterdam; politiebureau naast het station; met een overvalwagen naar de Hollandsche Schouwburg. Het gezin heeft hier een week gezeten. het was volgens Belia gezellig, met andere Rotterdams kinderen stukjes voorgedragen en gezongen op verschillenden avonden. Ze werden getrakteerd op koffie/thee en gevulde koeken; vrijdags ging er een transport, de vrijgestelden, waaronder de familie de Haas naar een gymnastiekzaal overgebracht. Vervolgens werd het gezin bepakt en gezakt bij kennissen en familie ondergebracht totdat er en huis werd gevonden in Amsterdam-Oost.

Brief van Belia de Haas aan Aaltje de Grijff vanuit Amsterdam

Van: Hoorn, van, Henriette en Betsy Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-21 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, transporten binnenkomend en uitgaande, grote transporten, difterie geconstateerd in de barak, marechaussee, bij ontvluchtingen worden 10 personen uit dezelfde barak op transport gesteld.

Van: Hoorn, van, Henriette en Betsy Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-21 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, transporten binnenkomend en uitgaande, grote transporten, difterie geconstateerd in de barak, marechaussee, bij ontvluchtingen worden 10 personen uit dezelfde barak op transport gesteld.

Brief van Henriette en Betsy van Hoorn aan familie Medema vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de kousenweverij/spinnerij van het kamp. De jongen achter het spinwiel is strafgeval Alfred Josephus Jitta.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de kousenweverij/spinnerij van het kamp. De jongen achter het spinwiel is strafgeval Alfred Josephus Jitta.

Getuigschrift voor Refendar Walter Kauffmann werkzaam geweest in Alfeld/Leine.

Getuigschrift voor Refendar Walter Kauffmann werkzaam geweest in Alfeld/Leine.

Getuigschrift voor Refendar Walter Kauffmann werkzaam geweest in Alfeld/Leine

Verklaring van doop Gedoopt in het jaar 1800 Johannes Adam Verhoeven Datum: 1942

Verklaring van doop Gedoopt in het jaar 1800 Johannes Adam Verhoeven Datum: 1942

Cornelia Johanna SaraVisser-Wertheim

Cornelia Johanna Sara
Visser-Wertheim