In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gedeelte uit interview met Ahlfeld, Werner Opgenomen in 1955 Onderwerp: Hachsjara-groep, landarbeid, uitbreiding van de groep; de sterkte samenhang van de groep en het voorlopig uitstel van transport weerhield sommigen ervan te ontvluchten in verband met represailles. In oktober 1943 was hij betrokken bij het leeghalen van de gebouwen van de Joodse Raad. Hij kwam toen in contact met mensen van het Joodse verzet. Er ontstond een ontvluchtingsplan. Deze werd afgeblazen. Zelf wist Werner aan het transport van 2-11/1942 te ontsnappen door onder te gaan duiken. Later werd hij weer ingeschreven als kampgevangene; vervalsen Ausweisen; Palestinacertificaat, waardoor voorlopig uitstel van transport; &nbsp;Bergen-Belsen; Tröbitz.

Gedeelte uit interview met Ahlfeld, Werner Opgenomen in 1955 Onderwerp: Hachsjara-groep, landarbeid, uitbreiding van de groep; de sterkte samenhang van de groep en het voorlopig uitstel van transport weerhield sommigen ervan te ontvluchten in verband met represailles. In oktober 1943 was hij betrokken bij het leeghalen van de gebouwen van de Joodse Raad. Hij kwam toen in contact met mensen van het Joodse verzet. Er ontstond een ontvluchtingsplan. Deze werd afgeblazen. Zelf wist Werner aan het transport van 2-11/1942 te ontsnappen door onder te gaan duiken. Later werd hij weer ingeschreven als kampgevangene; vervalsen Ausweisen; Palestinacertificaat, waardoor voorlopig uitstel van transport; &nbsp;Bergen-Belsen; Tröbitz.

Interview opgenomen met Werner Ahlfeld in 1955

Vooroorlogs Joods leven

Hachsjara

Specifieke groepen kampbewoners

Verzet kamp Westerbork

Groep van Dien

Groep Westerweel

Hachsjara opleidingscentra

Opleidingscentrum Elden

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Joods Werkdorp Nieuwesluis

Paviljoen Loosdrechtse Rade

Opleidingscentrum Deventer

Kibboets Franeker

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Bevrijdingsacties kamp Westerbork

Bevrijdingsplan Dominee Ader

Gedeelte uit interview met Siegel, Shaul (Paul) Opgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Datum: onbekend Onderwerp: Einzelhachsjara, onderduik met anderen, een maand kunnen uithouden, vervolgens naar Deventer gevlucht. de papieren van Shaul waren niet in orde, waardoor verdere onderduik volgde, ontdekt door de politie en overgebracht naar kamp Westerbork. De groep pioniers bleven zoveel mogelijk bij elkaar. In september 1943 worden de leden ouden dan 21 gedeporteerd; Palestina-certificaten; geen individuele vluchtpogingen, wachten op een algemeen reddingsplan. Transporten naar Bergen-Belsen; methode van ontvluchten via vrijwillige opgave voor transport om vervolgens te ontsnappen met valse Ausweisen voor werken buiten het kamp…Paul nam zo op 1 februari 1944 de benen. Joop Westerweel (verzetsgroep).

Gedeelte uit interview met Siegel, Shaul (Paul) Opgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Datum: onbekend Onderwerp: Einzelhachsjara, onderduik met anderen, een maand kunnen uithouden, vervolgens naar Deventer gevlucht. de papieren van Shaul waren niet in orde, waardoor verdere onderduik volgde, ontdekt door de politie en overgebracht naar kamp Westerbork. De groep pioniers bleven zoveel mogelijk bij elkaar. In september 1943 worden de leden ouden dan 21 gedeporteerd; Palestina-certificaten; geen individuele vluchtpogingen, wachten op een algemeen reddingsplan. Transporten naar Bergen-Belsen; methode van ontvluchten via vrijwillige opgave voor transport om vervolgens te ontsnappen met valse Ausweisen voor werken buiten het kamp…Paul nam zo op 1 februari 1944 de benen. Joop Westerweel (verzetsgroep).

Interview met Shaul Siegel door Mirjam Pinkhof-Waterman

Gedeelte uit interview met Durlacher, Lore. Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam en vlucht uit het Apeldoornsche Bosch, na tip van Zippie (Alfred Fränkel); onderduik in Hilversum bij de onbetrouwbare familie Metz; valse papieren van Ilse (Mirjam Birnbaum); (mislukt)ontsnappingsplan kamp Westerbork; ontsnapping Westerbork op individuele basis of per tweetal; aanhouding door een politieman. &nbsp; &nbsp;

Gedeelte uit interview met Durlacher, Lore. Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam en vlucht uit het Apeldoornsche Bosch, na tip van Zippie (Alfred Fränkel); onderduik in Hilversum bij de onbetrouwbare familie Metz; valse papieren van Ilse (Mirjam Birnbaum); (mislukt)ontsnappingsplan kamp Westerbork; ontsnapping Westerbork op individuele basis of per tweetal; aanhouding door een politieman. &nbsp; &nbsp;

Interview met Lore Durlacher opgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman

Gedeelte uit interview met Fraenkel, Alfred, Opgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam voor de Joodse Raad, bescherming pioniers in Amsterdam; helpen met ontvluchten van Max Windmüller, die Alfred als ordonnans voor de Joodse Raad in de trein naar kamp Westerbork ontmoette; hulp bij ontvluchtingen vanuit de trein, groot rangeerterrein (mogelijk Haren-Onnen of Winschoten); ontsnappingsplan van de hele Hachsjara-groep, het overvallen van een bewaakt kamp leek onmogelijk te zijn; stelen van Ausweisen in kamp Westerbork; ontvluchtingen (gewetensconflict), met een band van de OD, FK of Joodse Raad; &nbsp;over zijn eigen ontvluchting &nbsp;vanuit kamp Westerbork en daarna na het opheffen van de Joodse Raad in Amsterdam.

Gedeelte uit interview met Fraenkel, Alfred, Opgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam voor de Joodse Raad, bescherming pioniers in Amsterdam; helpen met ontvluchten van Max Windmüller, die Alfred als ordonnans voor de Joodse Raad in de trein naar kamp Westerbork ontmoette; hulp bij ontvluchtingen vanuit de trein, groot rangeerterrein (mogelijk Haren-Onnen of Winschoten); ontsnappingsplan van de hele Hachsjara-groep, het overvallen van een bewaakt kamp leek onmogelijk te zijn; stelen van Ausweisen in kamp Westerbork; ontvluchtingen (gewetensconflict), met een band van de OD, FK of Joodse Raad; &nbsp;over zijn eigen ontvluchting &nbsp;vanuit kamp Westerbork en daarna na het opheffen van de Joodse Raad in Amsterdam.

Interview met Alfred Fränkel opgenomen door Mirjam Pinkfof-Waterman

Gedeelte uit interview met Ahlfeld, Werner opgenomen in 1986 door Mirjam Pinkhof-Waterman Onderwerp: Binnenkomst op 3 oktober 1942 van de Palestina-pioniers uit Elden. Uitstel van transport mede dankzij de vader van Schlomo (Siegfried) Samson, die plaatsvervangend dienstleider van Dienstbereich 2 &nbsp;in kamp Westerbork was. De groep van pioniers groeide, mede ook door aanhang (zie bijvoorbeeld Gerrit Klijnkramer). De vrouw van Werner en Blüth van de Joodse Raad in kamp Westerbork zorgeden voor werkkleding voor een groep van 50-100 personen. Werner kon met Ernst Cosmann uit het kamp ontvluchten, maar zij zagen ervan af. Ze wilden de groep niet verlaten. Zelf ontkwam Werner aan transport op 2 november 1942 met behulp van een armband van de Joodse Raad. Josef Samson zorgde ervoor dat hij weer opnieuw werd ingeschreven als kampgevangene. Vrijstelling van transport voor zijn vrouw, eerst op zijn eigen vrijstelling en later op haar Palestina-certificaat; Selfried Fuchs; Zippie (Alfred Fränkel) van de Joodse Raad is de contactpersoon naar buiten toe, omdat hij zich vrij kon bewegen; ontruimen gebouwen van de Joodse Raad in Amsterdam; ontvluchtingsplan van de gehele Hachjara-groep en het af lasten ervan, werd geschoten vanuit het kamp; individuele ontvluchtingen tijdens de chaos van de uitgaande transporten; quarantaine; uitwisseling-transporten; represailles; transport 14 september 1943, valse hoop; Bergen-Belsen, verhaal van gaskamers via pioniers die met ziekentransporten in Bergen-Belsen terechtkwamen in een kamp naast het Sternlager waar Werner zat. Via het prikkeldraad konden ze met elkaar praten.

Gedeelte uit interview met Ahlfeld, Werner opgenomen in 1986 door Mirjam Pinkhof-Waterman Onderwerp: Binnenkomst op 3 oktober 1942 van de Palestina-pioniers uit Elden. Uitstel van transport mede dankzij de vader van Schlomo (Siegfried) Samson, die plaatsvervangend dienstleider van Dienstbereich 2 &nbsp;in kamp Westerbork was. De groep van pioniers groeide, mede ook door aanhang (zie bijvoorbeeld Gerrit Klijnkramer). De vrouw van Werner en Blüth van de Joodse Raad in kamp Westerbork zorgeden voor werkkleding voor een groep van 50-100 personen. Werner kon met Ernst Cosmann uit het kamp ontvluchten, maar zij zagen ervan af. Ze wilden de groep niet verlaten. Zelf ontkwam Werner aan transport op 2 november 1942 met behulp van een armband van de Joodse Raad. Josef Samson zorgde ervoor dat hij weer opnieuw werd ingeschreven als kampgevangene. Vrijstelling van transport voor zijn vrouw, eerst op zijn eigen vrijstelling en later op haar Palestina-certificaat; Selfried Fuchs; Zippie (Alfred Fränkel) van de Joodse Raad is de contactpersoon naar buiten toe, omdat hij zich vrij kon bewegen; ontruimen gebouwen van de Joodse Raad in Amsterdam; ontvluchtingsplan van de gehele Hachjara-groep en het af lasten ervan, werd geschoten vanuit het kamp; individuele ontvluchtingen tijdens de chaos van de uitgaande transporten; quarantaine; uitwisseling-transporten; represailles; transport 14 september 1943, valse hoop; Bergen-Belsen, verhaal van gaskamers via pioniers die met ziekentransporten in Bergen-Belsen terechtkwamen in een kamp naast het Sternlager waar Werner zat. Via het prikkeldraad konden ze met elkaar praten.

Interview met Werner Ahlfeld in 1986 door Mirjam Pinkhof-Waterman

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-04&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp Vught. Het gezin is nu bijna vier weken in kamp Vught. Moeder werkt als kinderverzorgster en vader en zoon werken in de kleermakerij. Verder vraagt aan zijn zoon Salomon of hij nog pakjes via de Joodse raad in Apeldoorn ontvangt.

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-04&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp Vught. Het gezin is nu bijna vier weken in kamp Vught. Moeder werkt als kinderverzorgster en vader en zoon werken in de kleermakerij. Verder vraagt aan zijn zoon Salomon of hij nog pakjes via de Joodse raad in Apeldoorn ontvangt.

Brief van Abraham Polak aan Salomon Polak vanuit kamp Vught

Joodse gemeenten in Gelderland

Joodse gemeente Apeldoorn

Van: Swart, F.&nbsp; Aan: Swart, Mevr.&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1944-07-29&nbsp; Onderwerp: mededeling dat gevangenen alleen pakketten tot 3 kg. gewicht mogen ontvangen.

Van: Swart, F.&nbsp; Aan: Swart, Mevr.&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1944-07-29&nbsp; Onderwerp: mededeling dat gevangenen alleen pakketten tot 3 kg. gewicht mogen ontvangen.

Briefkaart van Frouwina Swart vanuit kamp Vught

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal)&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-10-17&nbsp; Onderwerp: ziekte van vader, röntgenonderzoek heeft uitgewezen dat haar man longkanker heeft. Hij wordt in Vught goed verzorgt. Moeder hoort maar niet van haar zoon uit kamp Westerbork, terwijl vele berichten vanuit kamp Westerbork in Vught binnenkomen. Onder andere schrijft ze in haar brief dat ze aan personen die van Vught naar Westerbork worden gestuurd een berichtje meegeeft voor haar zoon, dat zijn vader ernstig ziek is. Mina heeft veel aan haar zoon Gerard, die ook in kamp Vught is. Vader heeft hem gevraagd als hij er niet meer is voor zijn moeder te zorgen.

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal)&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-10-17&nbsp; Onderwerp: ziekte van vader, röntgenonderzoek heeft uitgewezen dat haar man longkanker heeft. Hij wordt in Vught goed verzorgt. Moeder hoort maar niet van haar zoon uit kamp Westerbork, terwijl vele berichten vanuit kamp Westerbork in Vught binnenkomen. Onder andere schrijft ze in haar brief dat ze aan personen die van Vught naar Westerbork worden gestuurd een berichtje meegeeft voor haar zoon, dat zijn vader ernstig ziek is. Mina heeft veel aan haar zoon Gerard, die ook in kamp Vught is. Vader heeft hem gevraagd als hij er niet meer is voor zijn moeder te zorgen.

Brief van Mina Polak-Hoogstraal aan Salomon Polak vanuit kamp Vught

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal) Aan: Lieve jongen (Salomon)&nbsp; Plaats:&nbsp;Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-07 Onderwerp: beschrijving omstandigheden; moeder schrijft over geruchten dat iedereen uit Westerbork doorgestuurd zal worden, ook de OD. Misschien is het een optie dat Salomon in Vught wordt geplaatst voor de werkplaatsen van Philips.

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal) Aan: Lieve jongen (Salomon)&nbsp; Plaats:&nbsp;Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-07 Onderwerp: beschrijving omstandigheden; moeder schrijft over geruchten dat iedereen uit Westerbork doorgestuurd zal worden, ook de OD. Misschien is het een optie dat Salomon in Vught wordt geplaatst voor de werkplaatsen van Philips.

Brief van Mina Polak-Hoogstraal aan haar zoon Salomon vanuit kamp Vught

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving van situatie; al wekenlang geen bericht van zijn zoon uit kamp Westerbork ontvangen. Zoon Gerard heeft ander werk gekregen (Moerdijkbruggen). Hij slaapt nu niet meer naast zijn vader; krijg je nog pakketjes uit Apeldoorn gestuurd?

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving van situatie; al wekenlang geen bericht van zijn zoon uit kamp Westerbork ontvangen. Zoon Gerard heeft ander werk gekregen (Moerdijkbruggen). Hij slaapt nu niet meer naast zijn vader; krijg je nog pakketjes uit Apeldoorn gestuurd?

Brief van Abraham Polak aan zijn zoon Salomon vanuit kamp Vught

Van: Polak, G.&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp;(Westerbork, kamp, barak 22)&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-06-20 Onderwerp: informatie omtrent familie (ouders). Het is voor Gerard uit te houden met leeftijdsgenoten om hem heen. Zijn ouders zijn ook in Vught. Hij vraagt aan zijn broer of Leo de Beer en de heer Hes nog in kamp Westerbork zijn.&nbsp;

Van: Polak, G.&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp;(Westerbork, kamp, barak 22)&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-06-20 Onderwerp: informatie omtrent familie (ouders). Het is voor Gerard uit te houden met leeftijdsgenoten om hem heen. Zijn ouders zijn ook in Vught. Hij vraagt aan zijn broer of Leo de Beer en de heer Hes nog in kamp Westerbork zijn.&nbsp;

Brief van Gerard Polak aan zijn broer Salomon vanuit kamp Vught

Van: een vriend Aan: Prins, Piet Plaats: Datum: 1943-02-04 Onderwerp: gesproken met Levie Querido. Hij is in goede conditie en stemming; over het onderbrengen van de vrouw van Levie voordat het te laat is.

Van: een vriend Aan: Prins, Piet Plaats: Datum: 1943-02-04 Onderwerp: gesproken met Levie Querido. Hij is in goede conditie en stemming; over het onderbrengen van de vrouw van Levie voordat het te laat is.

Brief van een vriend aan Piet Prins

Van: Mansfeld, Benjamin Aan: de familie P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-23 Onderwerp: pakketten ontvangen, dank

Van: Mansfeld, Benjamin Aan: de familie P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-23 Onderwerp: pakketten ontvangen, dank

Briefkaart van Benjamin Mansfeld aan de familie P. vanuit kamp Westerbork

Van: Benjamin Mansfeld Aan: den heer… Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-04-14 Onderwerp: Pakket ontvangen, hartelijk dank

Van: Benjamin Mansfeld Aan: den heer… Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-04-14 Onderwerp: Pakket ontvangen, hartelijk dank

Briefkaart van Benjamin Mansfeld vanuit kamp Westerbork

Van: Mansfeld, Benjamin Aan: de familie P. Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-04-21 Onderwerp: bedankt voor ontvangen pakketten.

Van: Mansfeld, Benjamin Aan: de familie P. Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-04-21 Onderwerp: bedankt voor ontvangen pakketten.

Van: Rika Aan: Prins, Piet Plaats: onbekend Datum: 1943-02-09 Onderwerp: familieaangelegenheden en een nieuw onderkomen; heeft vader al zijn pakje ontvangen?&nbsp;

Van: Rika Aan: Prins, Piet Plaats: onbekend Datum: 1943-02-09 Onderwerp: familieaangelegenheden en een nieuw onderkomen; heeft vader al zijn pakje ontvangen?&nbsp;

Brief van Rika aan Piet (Prins)

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-07-05 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-07-05 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan Piet en Fien Prins

Van: Mansfeld, B. Aan: Prins, Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04 Onderwerp: ontvangen pakket.

Van: Mansfeld, B. Aan: Prins, Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04 Onderwerp: ontvangen pakket.

Briefkaart van B. Mansfeld aan de familie Prins vanuit kamp Westerpork

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, familie Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-13 Onderwerp: berichten en werk.

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, familie Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-13 Onderwerp: berichten en werk.

Briefkaart van Sara aan de familie Prins vanuit kamp Vught

Van: Hilversum-Querido, Saar Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-16 Onderwerp: over het werk; nog even gesperd (door een lootje); Vught zal een echt werkkamp worden; geprobeerd als gedoopte (vals) aan deportatie te ontkomen; ze moet weg naar Westerbork; post ontvangen; er wordt gezegd dat ze niet naar Polen gaan; allerlei geruchten…over de verschillende categorieën…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Saar Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-16 Onderwerp: over het werk; nog even gesperd (door een lootje); Vught zal een echt werkkamp worden; geprobeerd als gedoopte (vals) aan deportatie te ontkomen; ze moet weg naar Westerbork; post ontvangen; er wordt gezegd dat ze niet naar Polen gaan; allerlei geruchten…over de verschillende categorieën…&nbsp;

Brief van Saar Hilversum-Querido aan Piet en Fien Prins vanuit kamp Vught

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Dikhoff, Manus en Prins, Piet en Pien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-05-28 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes; verlangen naar een bericht; de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Dikhoff, Manus en Prins, Piet en Pien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-05-28 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes; verlangen naar een bericht; de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan Manus Dikhoff en de familie Prins vanuit kamp Vught

Van: Hilversum-Querido, Sara en meerdere schrijvers Aan: Prins, Piet en Pim Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl., barak 82B Datum: 1943-06-15 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara en meerdere schrijvers Aan: Prins, Piet en Pim Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl., barak 82B Datum: 1943-06-15 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan de familie Prins vanuit kamp Vught

Van: Hilversum-Querido Aan: Querido, Abraham Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-06 Onderwerp: over pogingen te ontkomen aan deprotatie vanuit de Hollandsche Schouwburg; transport naar Vught, een vak nodig; kon geen uitweg uit de Schouwburg vinden; over kamp Vught, het eten, afzijdigheid en af en toe een dienst; de eerste week in Vught hoorde zij dat haar vader er niet meer was; over opstaan, appel, dagindeling en behandeling; over transporten; over ruilhandel en organiseren van voedsel; werken in het ziekenhuis en afspraak bij nieuwe barakken die worden gebouwd; mannenbezoek op de zondag; naaisters gesperd…

Van: Hilversum-Querido Aan: Querido, Abraham Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-06 Onderwerp: over pogingen te ontkomen aan deprotatie vanuit de Hollandsche Schouwburg; transport naar Vught, een vak nodig; kon geen uitweg uit de Schouwburg vinden; over kamp Vught, het eten, afzijdigheid en af en toe een dienst; de eerste week in Vught hoorde zij dat haar vader er niet meer was; over opstaan, appel, dagindeling en behandeling; over transporten; over ruilhandel en organiseren van voedsel; werken in het ziekenhuis en afspraak bij nieuwe barakken die worden gebouwd; mannenbezoek op de zondag; naaisters gesperd…

Brief van Sara Hilversum-Querido aan haar broer Abraham vanuit kamp Vught

De officiële overlijdensdatum. zoals vastgelegd in een overlijdensakte van oktober 1951 in Arnhem, kan niet kloppen. Heinrich Spittel is op 14 september 1943 naar Auschwitz gedeporteerd. Op een onbekende datum is hij vanuit Auschwitz overgebracht naar het kamp Stutthof. Op 21 november 1944 komt hij dan aan in Natzweiler en wordt van daaruit op 29 januari 1945 ingeschreven in Buchenwald (Ohrdruf). Van daaruit is hij, zo blijkt uit de verklaring van een overlevende, op 25 april 1945 met een ziekentransport in Bergen Belsen aangekomen. Heinz was ernstig verzwakt door uitputting en is in de dagen na aankomst in Bergen Belsen overleden. Zijn exacte overlijdensdatum kon in naoorlogs onderzoek door het Informatiebureau van het Rode Kruis niet worden vastgesteld, maar ligt tussen 25 april en eind mei 1945.&nbsp;

Max Windmüller behoorde tot de groep van jonge Duitse zionisten die naar Assen kwamen om zich in het Drentse Zeijerveld bij boeren voor te bereiden op een bestaan als landbouwer in Palestina. Dit waren de zogenoemde Palestina-pioniers. Begin 1942 kwam Max Windmüller in het kamp Westerbork terecht, waaruit hij ontsnapte. Hij sloot zich aan bij de Westerweel-groep. Max Windmüller was betrokken bij de door de groep-Westerweel georganiseerde vluchtroute van Palestina-Pioniers naar Spanje. Hij was belast met de contacten tussen de groep in Nederland en de groepen in Frankrijk. Bij een poging Palestina-pioniers uit een gevangenis in Parijs te bevrijden, is hij gearresteerd. In 1947 hebben overlevende Palestina-Pioniers op één van de hellingen van de berg Efraïm in Galilea in het toenmalige Palestina het Westerweel-Woud aangeplant, waar een monument staat met namen van tijdens de oorlog omgekomen Palestina-Pioniers. Hierbij staat de naam van Max Windmüller.&nbsp;

Simonde la Bella

Simon
de la Bella