In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-08-20 Onderwerp: brieven hebben elkaar gepasseerd; over een groter huis en haar verjaardag; verhuizing en met haar zus een eigen kamer; over hun tweeën; niet gewest bij de lezing van de ministers v/d Tempel en Alberda, de zaal was gelijk al vol; over een Zionistencongres in Geneve en het wijden van een artikel daaraan en hoe dat verliep…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-08-20 Onderwerp: brieven hebben elkaar gepasseerd; over een groter huis en haar verjaardag; verhuizing en met haar zus een eigen kamer; over hun tweeën; niet gewest bij de lezing van de ministers v/d Tempel en Alberda, de zaal was gelijk al vol; over een Zionistencongres in Geneve en het wijden van een artikel daaraan en hoe dat verliep…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Recept&nbsp; Van: Cohen-Nijstad, Lena Datum: 1944-08-04 Plaats: Westerbork, kamp Voorgeschreven door haar arts.

Recept&nbsp; Van: Cohen-Nijstad, Lena Datum: 1944-08-04 Plaats: Westerbork, kamp Voorgeschreven door haar arts.

Recept voor Lena Cohen-Nijstad

Van: Mouw, Siegfried, Willem Geboren: 1938-03-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 12 Datum: 1945-01-26 Onderwerp: Siegfried (Fred) is op 26 januari 1945 in kamp Westerbork terecht gekomen samen met zijn moeder om zich bij Bernard Mouw (zijn vader) te kunnen voegen. Als kind uit een gemengd huwelijk hoeft hij geen Jodenster te dragen. &nbsp;

Van: Mouw, Siegfried, Willem Geboren: 1938-03-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 12 Datum: 1945-01-26 Onderwerp: Siegfried (Fred) is op 26 januari 1945 in kamp Westerbork terecht gekomen samen met zijn moeder om zich bij Bernard Mouw (zijn vader) te kunnen voegen. Als kind uit een gemengd huwelijk hoeft hij geen Jodenster te dragen. &nbsp;

Ausweiskarte van Siegfried Willem Mouw in kamp Westerbork

Van: Vries, de, Hennie Aan: Rietje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-14 Onderwerp: uit de trein gegooide briefkaart; transporten; familie; Fliegende Kolonne; transport naar Westerbork

Van: Vries, de, Hennie Aan: Rietje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-14 Onderwerp: uit de trein gegooide briefkaart; transporten; familie; Fliegende Kolonne; transport naar Westerbork

Brief

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudi, Roel enz. Plaats: Westerbork kamp Datum: 1943-07-15/28 Onderwerp: De werkstempels zijn vervallen. Annie heeft nog een Palestinacertificaat. Vorige week dinsdag zat zij met haar ouders een uur in de wagon. Ze konden eruit. Afgelopen dinsdag zat ze alleen in de wagon. Dankzij hulp in het kamp is ze er weer uitgekomen (Erich Zielke). Naast de personen met een Palestina Austausch mogen 1623 personen, die opnieuw zullen worden gestempeld, blijven. Annie's vader is door zijn baas van de schilderwerkplaats op de lijst gezet. Of het gaat lukken is onduidelijk. Annie heeft over haar eigen toekomst weinig illusies. Mien van Thijn was als strafgeval in het kamp. Annie heeft haar nog gesproken, maar ging uiteindelijk niet met haar mee naar het Oosten. Max is niet in Westerbork terecht gekomen. Annie heeft in de gevangenis en de strafbarrakken geïnformeerd. Via Verdoner heeft ze gehoord dat Max in Amersfoort is gesignaleerd. De briefkaart werd niet afgemaakt, omdat het niet kon worden meegenomen. Op 28-7 schrijft Annie dat zij en Loes een Sperre hebben gekregen en naar een andere barak zullen gaan verhuizen. Mogelijk mist ze daardoor een schrijfbeurt. Ze moet gaan werken bij een boer. &nbsp;

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudi, Roel enz. Plaats: Westerbork kamp Datum: 1943-07-15/28 Onderwerp: De werkstempels zijn vervallen. Annie heeft nog een Palestinacertificaat. Vorige week dinsdag zat zij met haar ouders een uur in de wagon. Ze konden eruit. Afgelopen dinsdag zat ze alleen in de wagon. Dankzij hulp in het kamp is ze er weer uitgekomen (Erich Zielke). Naast de personen met een Palestina Austausch mogen 1623 personen, die opnieuw zullen worden gestempeld, blijven. Annie's vader is door zijn baas van de schilderwerkplaats op de lijst gezet. Of het gaat lukken is onduidelijk. Annie heeft over haar eigen toekomst weinig illusies. Mien van Thijn was als strafgeval in het kamp. Annie heeft haar nog gesproken, maar ging uiteindelijk niet met haar mee naar het Oosten. Max is niet in Westerbork terecht gekomen. Annie heeft in de gevangenis en de strafbarrakken geïnformeerd. Via Verdoner heeft ze gehoord dat Max in Amersfoort is gesignaleerd. De briefkaart werd niet afgemaakt, omdat het niet kon worden meegenomen. Op 28-7 schrijft Annie dat zij en Loes een Sperre hebben gekregen en naar een andere barak zullen gaan verhuizen. Mogelijk mist ze daardoor een schrijfbeurt. Ze moet gaan werken bij een boer. &nbsp;

Brief van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Van: Mulder, A Jr. Waarnemend commandant Aan: Wachtcommando Bewakingstroepen Westerbork Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-29 Onderwerp: verzoek tot afgifte van een bewijs voor de aanschaf van ijzerwaren (gereedschappen) aan groepscommandant J.E. Gerritsen.

Van: Mulder, A Jr. Waarnemend commandant Aan: Wachtcommando Bewakingstroepen Westerbork Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-29 Onderwerp: verzoek tot afgifte van een bewijs voor de aanschaf van ijzerwaren (gereedschappen) aan groepscommandant J.E. Gerritsen.

HijmanSluijter

Hijman
Sluijter