In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Ministerie van Sociale Zaken, Rijksarbeidsbureau.&nbsp; Aan: Waarnemend Directeur Gewestelijk Arbeidsbureau Meppel Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1945-11-03 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden. Het standpunt van het Ministerie hierover.

Van: Ministerie van Sociale Zaken, Rijksarbeidsbureau.&nbsp; Aan: Waarnemend Directeur Gewestelijk Arbeidsbureau Meppel Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1945-11-03 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden. Het standpunt van het Ministerie hierover.

Brief van het Ministerie van Sociale Zaken aan het Arbeidsbureau in Meppel

Van: Neumann, Hermann Aan: Dhr. Hendriks Plaats: Zutphen Datum: 1943-07-02 Onderwerp: verhuizing naar kamp Westerbork op de dag van schrijven i.v.m. postbezorging.

Van: Neumann, Hermann Aan: Dhr. Hendriks Plaats: Zutphen Datum: 1943-07-02 Onderwerp: verhuizing naar kamp Westerbork op de dag van schrijven i.v.m. postbezorging.

Briefkaart van Hermann Neumann aan de heer Hendriks vanuit kamp Vught

Barakken in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Weeshuis en speelplaats, barak 35. Foto is genomen vanaf een wachttoren.

Barakken in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Weeshuis en speelplaats, barak 35. Foto is genomen vanaf een wachttoren.

Zicht op de speelplaats en barak 35 vanuit een wachttoren in kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Jettie (1931) Aan: beste tante Ali, An en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04 Onderwerp: ontvangst van pakketten en ansichtkaarten; verzoek om wc-papier; ziekenhuis; barak 67; weeshuis

Van: Zomerplaag, Jettie (1931) Aan: beste tante Ali, An en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04 Onderwerp: ontvangst van pakketten en ansichtkaarten; verzoek om wc-papier; ziekenhuis; barak 67; weeshuis

Briefkaart van Jettie Zomerplaag aan haar familie vanuit kamp Westerbork

Van: Kolthoff, H. Plaats: Westerbork, kamp en Theresienstadt Datum: 1943-06/1945-06 Onderwerp: allerlei aspecten uit het dagelijks leven van de kampen met een nadruk op de gezongen liedjes; plattegronden van het weeshuis en talloze ingeplakte documenten met commentaar.

Van: Kolthoff, H. Plaats: Westerbork, kamp en Theresienstadt Datum: 1943-06/1945-06 Onderwerp: allerlei aspecten uit het dagelijks leven van de kampen met een nadruk op de gezongen liedjes; plattegronden van het weeshuis en talloze ingeplakte documenten met commentaar.

Boek van Hanna Kolthoff over haar verblijf in kamp Westerbork en Theresienstadt

Foto vanaf de wachttoren bij het speelveld en de speelplaats voor het weeshuis, barak 35. Kinderen spelen op de wipwappen en voetballen. Achterop de foto staat geschreven: 'Apellplatz und zugleich Kinderspielplatz'. Op de achtergrond zijn meerdere barakken, de centrale keuken en het ketelhuis te zien. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto vanaf de wachttoren bij het speelveld en de speelplaats voor het weeshuis, barak 35. Kinderen spelen op de wipwappen en voetballen. Achterop de foto staat geschreven: 'Apellplatz und zugleich Kinderspielplatz'. Op de achtergrond zijn meerdere barakken, de centrale keuken en het ketelhuis te zien. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto van het weeshuis en de speelplaats vanaf een wachttoren in kamp Westerbork

Van: Breetveld, J. (beh. geneesheer) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen, Licht en Kracht Datum: 1945-06-01 Onderwerp: het overbrengen van een aantal besmettelijke patiënten van de ziekenafdeling van het N.A.D. kamp Hooghalen naar een lokaaltje in Beilen. Deze patiënten kunnen daar niet geïsoleerd worden. Afzender wil graag overleg hierover.&nbsp;

Van: Breetveld, J. (beh. geneesheer) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen, Licht en Kracht Datum: 1945-06-01 Onderwerp: het overbrengen van een aantal besmettelijke patiënten van de ziekenafdeling van het N.A.D. kamp Hooghalen naar een lokaaltje in Beilen. Deze patiënten kunnen daar niet geïsoleerd worden. Afzender wil graag overleg hierover.&nbsp;

Brief van J. Breetveld aan J.G. Buijvoets over overplaatsen patiënten uit kamp Hooghalen

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Kamp Hooghalen, vm. N.A.D. kamp Datum: 1945-06-21 Onderwerp: Rapport (III) betreffende Kamp Hooghalen. Rapportage over de overdracht van het kamp aan reserve 1e luitenant L. Tas. Bestemming van het kamp wordt Kaderschool. Afvoer van de N.A.D. jongens, financiële afwikkeling i.v.m. verrichte werkzaamheden voor de Heidemij.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Kamp Hooghalen, vm. N.A.D. kamp Datum: 1945-06-21 Onderwerp: Rapport (III) betreffende Kamp Hooghalen. Rapportage over de overdracht van het kamp aan reserve 1e luitenant L. Tas. Bestemming van het kamp wordt Kaderschool. Afvoer van de N.A.D. jongens, financiële afwikkeling i.v.m. verrichte werkzaamheden voor de Heidemij.

Rapport van J.G. Buijvoets over voormalig N.A.D. kamp Hooghalen

informatie afkomstig van digitaal joods monument: Margaretha Paulina Prins was hertrouwd met Ernst Kantorowicz. Zij had twee kinderen uit haar eerdere huwelijk. Margaretha en dochter Ellen Marion Levita stierven in Bergen-Belsen aan vlektyphus vlak voor de bevrijding. Het andere kind overleefde de oorlog.

Enveloppe van de Joodse Raad voor Amsterdam Geadresseerde: Adelaar, J. te Haarlem

Enveloppe van de Joodse Raad voor Amsterdam Geadresseerde: Adelaar, J. te Haarlem

EliazarKoster

Eliazar
Koster