In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bord Het gaat om een uniek houten bord, door de grootvader van de schenker op de timmerwerkplaats gemaakt. Versierd met bloemen door Edgar Reich, een reclametekenaar, die op 15-7-1942 naar Auschwitz werd gedeporteerd.&nbsp; Het bord werd tijdens Pesach gebruikt en het heeft Westerbork, Bergen-Belsen en Tröbitz overleefd. Interessant zijn de geschreven namen op de achterkant van de bewoners van zaal 2, barak 6.&nbsp; In het Hebreeuws staat op de achterkant ook het jaar 1942 vermeld (Pesach 5702) Namen: Walter Cremer, 8.5.23, 4.6.45 Dachau Werner Bloch, 15.9.20 oorlog overleefd Hans Leiser, 2.8.22, 7.1.45 Dachau Hans Blume, 23.11.21, 26.10.44 Auschwitz Walter Adwokat 13.10.22 oorlog overleefd Edgar Reich 19.8.23, 30.9.42 Auschwitz Norbert Hekler 25.8.21, oorlog overleefd Harry Klafter 1.11.25 oorlog overleefd Fritz Tannenwald 20.6.24, 30.9.42 Auschwitz Günter Röttgen 30.12.1920, 26.9.42 Auschwitz Salo Forgasz 2.6.21, 2.5.45 Trobitz Kurt Weintraub 1.7.22, vermist Siegmund Keller 19.9.20, oorlog overleefd Ernst Hahn 12.6.21, 23.8.42 Auschwitz &nbsp;

Bord Het gaat om een uniek houten bord, door de grootvader van de schenker op de timmerwerkplaats gemaakt. Versierd met bloemen door Edgar Reich, een reclametekenaar, die op 15-7-1942 naar Auschwitz werd gedeporteerd.&nbsp; Het bord werd tijdens Pesach gebruikt en het heeft Westerbork, Bergen-Belsen en Tröbitz overleefd. Interessant zijn de geschreven namen op de achterkant van de bewoners van zaal 2, barak 6.&nbsp; In het Hebreeuws staat op de achterkant ook het jaar 1942 vermeld (Pesach 5702) Namen: Walter Cremer, 8.5.23, 4.6.45 Dachau Werner Bloch, 15.9.20 oorlog overleefd Hans Leiser, 2.8.22, 7.1.45 Dachau Hans Blume, 23.11.21, 26.10.44 Auschwitz Walter Adwokat 13.10.22 oorlog overleefd Edgar Reich 19.8.23, 30.9.42 Auschwitz Norbert Hekler 25.8.21, oorlog overleefd Harry Klafter 1.11.25 oorlog overleefd Fritz Tannenwald 20.6.24, 30.9.42 Auschwitz Günter Röttgen 30.12.1920, 26.9.42 Auschwitz Salo Forgasz 2.6.21, 2.5.45 Trobitz Kurt Weintraub 1.7.22, vermist Siegmund Keller 19.9.20, oorlog overleefd Ernst Hahn 12.6.21, 23.8.42 Auschwitz &nbsp;

Houten Bord tijdens Pesach gebruikt in kamp Westerbork

Informatie uit andere archieven

Breslauer, Werner Rudolf Een man aan het werk in de moestuin. Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Een man aan het werk in de moestuin. Westerbork, 1943-1944

Werken in de moestuin in kamp Westerbork

Cahn was koopman en samen met Alfred Kohn eigenaar van de ijssalons Koco in de Van Woustraat en de Rijnstraat te Amsterdam. Beide mannen waren Joodse vluchtelingen afkomstig uit Duitsland. Vanuit de ijssalon in de Van Woustraat werden verzetsactiviteiten georganiseerd, de salon was de thuisbasis voor Joodse knokploegen en het verzet tegen de anti-Joodse rellen van februari 1941 werd vanuit de salon georganiseerd. Op 19 februari 1941 werd de ijssalon min of meer toevallig overvallen door de Grüne Polizei, waarbij een flinke knokpartij ontstond waarbij ammoniakgas is vrijgekomen. Het is onduidelijk of er met voorbedachte rade een installatie was aangebracht of dat het louter een ongeluk was waarbij een Duitser per ongeluk een fles ammoniak, benodigd ter bereiding van ijs, heeft omgestoten. Er zijn belastende en ontlastende verklaringen omtrent de gebeurtenissen bij ijssalon Koco. Cahn en Kohn werden gearresteerd en gevangengezet en er werden buurtrazzias gehouden, wat de aanleiding zou worden voor de februaristaking. Tot 3 maart 1941 zat Cahn in de gevangenis van Scheveningen (Oranjehotel), waar hij ondanks marteling weigerde de naam van de monteur van de ammoniakinstallatie te noemen. Ernst Cahn was de eerste verzetsstrijder die op de Waalsdorpervlakte werd doodgeschoten.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Boekhouding, de heren Sportel en Moes.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Boekhouding, de heren Sportel en Moes.

Hermande Groot

Herman
de Groot