In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Beplanting kamp Westerbork

Tuinen in kamp Westerbork

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-16 Onderwerp: dagrapport van 15 april 1946, afdeling bureau Dienst Uitvoering Werken. Over werkzaamheden die doorgedetineerden zijn verricht in en buiten het kamp; aantal dagen en aantal werkkrachten.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-16 Onderwerp: dagrapport van 15 april 1946, afdeling bureau Dienst Uitvoering Werken. Over werkzaamheden die doorgedetineerden zijn verricht in en buiten het kamp; aantal dagen en aantal werkkrachten.

Rapport van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over door gedetineerden verrichte werkzaamheden

Plaatsen in kamp Westerbork

Dienstwoningen kamp Westerbork

Deportatie vanuit kamp Westerbork

Samenstelling transportlijsten kamp Westerbork

Klaveren, van, dhr. Het huis van de commandant/directeur Schol van het Centraal Vluchtelingen Kamp. Kamp Westerbork, 1941.

Klaveren, van, dhr. Het huis van de commandant/directeur Schol van het Centraal Vluchtelingen Kamp. Kamp Westerbork, 1941.

van het huis van directeur Schol van het Centraal Vluchtelingenkamp

Bewijs van crematie Datum: 17-03-1943 Nr. 122 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Eichwald, Margarethe geb. 03-12-93 overleden 16-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 17-03-1943 Nr. 122 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Eichwald, Margarethe geb. 03-12-93 overleden 16-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Margarethe Eichwald

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-22 Onderwerp: Mevrouw Boas-Snuijff schrijft dat ze op het kantoor van haar zoon Salomon is geweest om fotokopieën van diens Palestinaverklaring te regelen. Salomons chef is bereid om duplicaten op te sturen. &nbsp;

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-22 Onderwerp: Mevrouw Boas-Snuijff schrijft dat ze op het kantoor van haar zoon Salomon is geweest om fotokopieën van diens Palestinaverklaring te regelen. Salomons chef is bereid om duplicaten op te sturen. &nbsp;

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins, regelen duplicaten Palestinaverklaring

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-31 Onderwerp: de belangrijkste gebeurtenis van de week is dat medewerkers, schrijvers van de Joodse Raad en de Zentralstelle, men spreekt van 180 personen, verhuisd zijn naar kamp Westerbork. verhuizingen gaande. Werner is verhuisd naar een slaapzaal met ruim 40 mannen, waar ook gegeten wordt. Nog steeds 2 maal in de week een transport. Het arme slag van de Joodse bevolking komt binnen, ook prostitués. Ze zitten onder de luizen en vlooien. Velen van de nieuw gearriveerde worden kaalgeschoren. Onder de mannen die uit de werkkampen komen zitten criminele elementen. Ze stelen van anderen. Veel Duits-Joodse kampgevangenen moeten niets hebben van dit volk; verhouding Duitse en Nederlandse Joden in het kamp; binnenkomst van het eerste transport uit Rotterdam; nog geen berichten uit Auschwitz. Welke conclusie moet je hier uit trekken; Stella denkt dat zij in september zal worden doorgestuurd.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-31 Onderwerp: de belangrijkste gebeurtenis van de week is dat medewerkers, schrijvers van de Joodse Raad en de Zentralstelle, men spreekt van 180 personen, verhuisd zijn naar kamp Westerbork. verhuizingen gaande. Werner is verhuisd naar een slaapzaal met ruim 40 mannen, waar ook gegeten wordt. Nog steeds 2 maal in de week een transport. Het arme slag van de Joodse bevolking komt binnen, ook prostitués. Ze zitten onder de luizen en vlooien. Velen van de nieuw gearriveerde worden kaalgeschoren. Onder de mannen die uit de werkkampen komen zitten criminele elementen. Ze stelen van anderen. Veel Duits-Joodse kampgevangenen moeten niets hebben van dit volk; verhouding Duitse en Nederlandse Joden in het kamp; binnenkomst van het eerste transport uit Rotterdam; nog geen berichten uit Auschwitz. Welke conclusie moet je hier uit trekken; Stella denkt dat zij in september zal worden doorgestuurd.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 230&nbsp; Datum: 1943-01-04&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: reorganisatie in verband met het vertrek van ondercommandant J.M.I.J. de Haan. Zijn taken zullen worden overgenomen door&nbsp;

Lagerbefehl No. 230&nbsp; Datum: 1943-01-04&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: reorganisatie in verband met het vertrek van ondercommandant J.M.I.J. de Haan. Zijn taken zullen worden overgenomen door&nbsp;

Lagerbefehl No. 230

Lagerbefehl No. 18&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Werkbrieven voor de kleermakerij en schoenmakerij; benoeming tot groepsleiders en plaatsvervangende groepsleiders van de Fliegende Kolonne

Lagerbefehl No. 18&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Werkbrieven voor de kleermakerij en schoenmakerij; benoeming tot groepsleiders en plaatsvervangende groepsleiders van de Fliegende Kolonne

Lagerbefehl No. 18

Formulier Nederlandsche Roode kruis Plaats: Den Haag Onderwerp: verzoek door tusschenkomst van het Duitsche Roode Kruis aan het Internationale Comité van het Roode Kruis te Genève om inlichtingen Niet ingevuld. Met bijbehorende attentie.

Formulier Nederlandsche Roode kruis Plaats: Den Haag Onderwerp: verzoek door tusschenkomst van het Duitsche Roode Kruis aan het Internationale Comité van het Roode Kruis te Genève om inlichtingen Niet ingevuld. Met bijbehorende attentie.

Formulier Nederlandsche Roode kruis voor een verzoek

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-02 Onderwerp: Henk heeft Stella's brief ontvangen en hij zal vanavond bij Estella's zus eten.

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-02 Onderwerp: Henk heeft Stella's brief ontvangen en hij zal vanavond bij Estella's zus eten.

Briefkaart van Henk de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Breslauer, Werner Rudolf Twee paarden in een weiland bij de kampboerderij.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Twee paarden in een weiland bij de kampboerderij.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Paarden in een weiland bij kamp Westerbork

Han Bloemhard (links) en drie andere leeftijdsgenoten staan voor de bus op weg naar Assen.&nbsp; Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)&nbsp;

Han Bloemhard (links) en drie andere leeftijdsgenoten staan voor de bus op weg naar Assen.&nbsp; Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)&nbsp;

Foto van Han Bloemhard en leeftijdsgenoten staande voor de bus naar Assen

Barakken gebouwd van 1939-1942

Bericht Van: Hes, Levi Datum: november 1939 Onderwerp: gedachten over emigratie naar Palestina.

Bericht Van: Hes, Levi Datum: november 1939 Onderwerp: gedachten over emigratie naar Palestina.

LevieGodschalk

Levie
Godschalk