In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-08-25, No. 46&nbsp; Inhoud: verlof; nieuw Dienstbereich (DB 12 - Besondere Lagerwerkstätten)

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-08-25, No. 46&nbsp; Inhoud: verlof; nieuw Dienstbereich (DB 12 - Besondere Lagerwerkstätten)

Lagerbefehl No. 46

Lagerbefehl No. 10&nbsp; Datum: 1943-02-25&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Spertijd voor (bezitters van een 'Z'' stempel en de rest van de kampgevangenen) Plaatsvervangend dienstleider DB1; Inleveren van vergunningen; Inlichtingen van het woningbureau.

Lagerbefehl No. 10&nbsp; Datum: 1943-02-25&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Spertijd voor (bezitters van een 'Z'' stempel en de rest van de kampgevangenen) Plaatsvervangend dienstleider DB1; Inleveren van vergunningen; Inlichtingen van het woningbureau.

Lagerbefehl No. 10

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal Kamp Westerbork, 1943-1944. Mevrouw Asch was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal Kamp Westerbork, 1943-1944. Mevrouw Asch was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portret van Erna Asch-Rosenthal

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal. Kamp Westerbork, 1943-1944 Erna was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal. Kamp Westerbork, 1943-1944 Erna was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portret van Erna Asch Rosenthal

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944.&nbsp; Erna was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944.&nbsp; Erna was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal Kamp Westerbork, 1943-1944.&nbsp; Erna was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal Kamp Westerbork, 1943-1944.&nbsp; Erna was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Interieur van een ‘huisje’ Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-01-01 Foto van de tekening (origineel in collectie aanwezig)&nbsp; Betreft de heer en mevrouw Asch in hun bed in een ‘huisje’. Mevrouw Asch-Rosenthal was huishoudster in de woning van de kampcommandant.&nbsp; De koffer op de foto en het mesje bij de geschilde appel is ook een onderdeel van de collectie van het Herinneringscentrum.

Interieur van een ‘huisje’ Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-01-01 Foto van de tekening (origineel in collectie aanwezig)&nbsp; Betreft de heer en mevrouw Asch in hun bed in een ‘huisje’. Mevrouw Asch-Rosenthal was huishoudster in de woning van de kampcommandant.&nbsp; De koffer op de foto en het mesje bij de geschilde appel is ook een onderdeel van de collectie van het Herinneringscentrum.

Foto van een tekening van het echtpaar Asch-Rosenthal getekend door Leo Kok

Groepsfoto van kampgevangenen in een huisje Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Staande Frits Spanier (l.) en Kurt Gottschalk (Gockel). Zittende Mevr. Berdi van der Hoff (l.) en Mevr. Babette Spanier-Seidemann (r.). &nbsp;

Groepsfoto van kampgevangenen in een huisje Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Staande Frits Spanier (l.) en Kurt Gottschalk (Gockel). Zittende Mevr. Berdi van der Hoff (l.) en Mevr. Babette Spanier-Seidemann (r.). &nbsp;

Kampgevangenen in een huisje

Kok, Leo Interieur van een huisje met in het bed liggen het echtpaar Asch-Rosenthal. Westerbork, kamp 01-01-1944

Kok, Leo Interieur van een huisje met in het bed liggen het echtpaar Asch-Rosenthal. Westerbork, kamp 01-01-1944

Interieur van het huisje van het echtpaar Asch-Rosenthal

Van: Letty (dochter) Aan: Liefste moes (moeder) Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-27&nbsp; Onderwerp: vraag hoe het in Westerbork toegaat; briefkaart kwam retour; Letty zou graag wat van haar moeder horen; de machtigingen rond het kunnen innen van het pensioen zijn rond; vragen over het kampleven; wachtgeld van echtgenoot Jan loopt vanaf 1 april, na zijn ontslag. Ze kunnen het nog wel even uitzingen.

Van: Letty (dochter) Aan: Liefste moes (moeder) Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-27&nbsp; Onderwerp: vraag hoe het in Westerbork toegaat; briefkaart kwam retour; Letty zou graag wat van haar moeder horen; de machtigingen rond het kunnen innen van het pensioen zijn rond; vragen over het kampleven; wachtgeld van echtgenoot Jan loopt vanaf 1 april, na zijn ontslag. Ze kunnen het nog wel even uitzingen.

Brief van Letty aan haar moeder vanuit Rotterdam

Van: moeder Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar Datum: 1943-09-18 Onderwerp: bijna geen brieven aangekomen vanwege en verkeerd adres (baraknummer); moeder wil zoveel mogelijk horen, dus ook de blanke gedeelten van de briefkaart volschrijven; Betty is weg (doorgestuurd); krijgt Hanneke 2 keer in de week een pakketje? ‘Zit er alles in wat je nodig hebt?'; Hanneke mag alles vragen en schrijven; de toegestuurde koekjes zijn zelf gebakken; de pakjes zijn bedoeld om haar gezondheid op peil te houden; denk aan de hygiëne en voorkom kouvatten; Hanneke heeft nu een meester in haar klas die de sommen goed weet uit te leggen; ‘Wat leer je eigenlijk?’; ' Zijn er klassen?'; 'Waar ben je vier maal tegen ingeënt?' …; er zal Hanneke een boek worden toegestuurd…&nbsp;

Van: moeder Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar Datum: 1943-09-18 Onderwerp: bijna geen brieven aangekomen vanwege en verkeerd adres (baraknummer); moeder wil zoveel mogelijk horen, dus ook de blanke gedeelten van de briefkaart volschrijven; Betty is weg (doorgestuurd); krijgt Hanneke 2 keer in de week een pakketje? ‘Zit er alles in wat je nodig hebt?'; Hanneke mag alles vragen en schrijven; de toegestuurde koekjes zijn zelf gebakken; de pakjes zijn bedoeld om haar gezondheid op peil te houden; denk aan de hygiëne en voorkom kouvatten; Hanneke heeft nu een meester in haar klas die de sommen goed weet uit te leggen; ‘Wat leer je eigenlijk?’; ' Zijn er klassen?'; 'Waar ben je vier maal tegen ingeënt?' …; er zal Hanneke een boek worden toegestuurd…&nbsp;

Brief van moeder aan haar dochter Hanneke

Lagerbefehl No. 71 Datum: 1944-03-24 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Verbod tot het ontvangen van nieuwsbladen; het verliezen van legitimaties, die recht geven het kamp te verlaten

Lagerbefehl No. 71 Datum: 1944-03-24 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Verbod tot het ontvangen van nieuwsbladen; het verliezen van legitimaties, die recht geven het kamp te verlaten

Lagerbefehl No. 71

Van: Stad, P.M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-19 Betreft uittreksel uit het bevolkingsregister.

Van: Stad, P.M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-19 Betreft uittreksel uit het bevolkingsregister.

Persoonsbewijs van Philip Stad in kamp Westerbork

Van: Burgerlijke Stand gemeente Rotterdam Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1915-05-01 Onderwerp: gegevens over Judith Teixeira de Mattos.

Van: Burgerlijke Stand gemeente Rotterdam Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1915-05-01 Onderwerp: gegevens over Judith Teixeira de Mattos.

Uittreksel Burgerlijke Stand Gemeente Rotterdam met gegevens over Judith Teixeira de Mattos

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat personen met spraakgebreken bij Dr. Rozendaal terechtkunnen of bij de spraakleraar P. Goldschmidt.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat personen met spraakgebreken bij Dr. Rozendaal terechtkunnen of bij de spraakleraar P. Goldschmidt.

Mededeling dat kampgevangenen met een spraakgebrek terecht kunnen bij Dr. Rozendaal en P. Goldschmidt

Lagerbefehl No. 36&nbsp; Datum: 1943-06-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Spertijd; afzetting van Anna Pagener als barakleidster; Benoeming groepsleiders.

Lagerbefehl No. 36&nbsp; Datum: 1943-06-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Spertijd; afzetting van Anna Pagener als barakleidster; Benoeming groepsleiders.

MechielGobes

Mechiel
Gobes