We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Lagerbefehl No. 14 Datum: 1943-03-11 Appel; intrekkingsbeschikking

Lagerbefehl No. 14 Datum: 1943-03-11 Appel; intrekkingsbeschikking

Lagerbefehl

Lagerbefehl No. 18&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Werkbrieven voor de kleermakerij en schoenmakerij; benoeming tot groepsleiders en plaatsvervangende groepsleiders van de Fliegende Kolonne

Lagerbefehl No. 18&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Werkbrieven voor de kleermakerij en schoenmakerij; benoeming tot groepsleiders en plaatsvervangende groepsleiders van de Fliegende Kolonne

Lagerbefehl No. 18

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-08-25, No. 46&nbsp; Inhoud: verlof; nieuw Dienstbereich (DB 12 - Besondere Lagerwerkstätten)

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-08-25, No. 46&nbsp; Inhoud: verlof; nieuw Dienstbereich (DB 12 - Besondere Lagerwerkstätten)

Lagerbefehl No. 46

Lagerbefehl&nbsp;No. 53 Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Beëindiging ziekentransporten naar Groningen (wegens ontvluchtingen); Drankverbod; Koken en bakken in de Centrale Keuken (verbod).

Lagerbefehl&nbsp;No. 53 Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Beëindiging ziekentransporten naar Groningen (wegens ontvluchtingen); Drankverbod; Koken en bakken in de Centrale Keuken (verbod).

Lagerbefehl No. 53

Lagerbefehl No. 30 Datum: 1943-05-10 Woningverdeling; gebruik van dienstrijwielen in het kampbedrijf

Lagerbefehl No. 30 Datum: 1943-05-10 Woningverdeling; gebruik van dienstrijwielen in het kampbedrijf

Lagerbefehl No. 30

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-03-03, No. 68 Inhoud: Nieuwe werkregeling; regeling voor zwangere vrouwen en voedende moeders; spertijd. Blz.: 2

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-03-03, No. 68 Inhoud: Nieuwe werkregeling; regeling voor zwangere vrouwen en voedende moeders; spertijd. Blz.: 2

Lagerbefehl No. 68

Van: Meijer, Philips Aan: Rijst, van de, fam. Plaats: Arbeitslager Wlodawa Datum: 1943-08-29 Onderwerp: beschrijving omstandigheden De briefkaart is vanuit Dorohucza geschreven, een buitencommando van Sobibor. Wlodowa is een stad in de buurt. De briefkaart is onder censuur geschreven.&nbsp;

Van: Meijer, Philips Aan: Rijst, van de, fam. Plaats: Arbeitslager Wlodawa Datum: 1943-08-29 Onderwerp: beschrijving omstandigheden De briefkaart is vanuit Dorohucza geschreven, een buitencommando van Sobibor. Wlodowa is een stad in de buurt. De briefkaart is onder censuur geschreven.&nbsp;

Briefkaart van Meijer Philips aan familie van de Rijst vanuit een bij-kamp van Sobibor

Naziconcentratiekampen

Kamp Dorohusk

Van: Groot-Gazan, B. Aan: Schokker, W. Plaats: Trein Datum: 1943-06-01 Onderwerp: Wij zijn met de heele familie in de trein. Wij gaan. Erg dankbaar zijn wij voor die lieve mevrouw Schokker etc. Afscheidsgroet. Op de achterkant staat waarschijnlijk Muidergracht, het laatste officiele adres van de familie de Groot in Amsterdam Poststempel 4 juni 1943, Haren. De kaart is vermoedelijk op het emplacement Onnen-Haren, waar de trein altijd moest stoppen, (wachtend op een groen sein) uit de trein gegooid.

Van: Groot-Gazan, B. Aan: Schokker, W. Plaats: Trein Datum: 1943-06-01 Onderwerp: Wij zijn met de heele familie in de trein. Wij gaan. Erg dankbaar zijn wij voor die lieve mevrouw Schokker etc. Afscheidsgroet. Op de achterkant staat waarschijnlijk Muidergracht, het laatste officiele adres van de familie de Groot in Amsterdam Poststempel 4 juni 1943, Haren. De kaart is vermoedelijk op het emplacement Onnen-Haren, waar de trein altijd moest stoppen, (wachtend op een groen sein) uit de trein gegooid.

Briefkaart van B. de Groot-Gazan aan W. Schokker vanuit de trein gegooid

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 1 juni 1943 - Sobibor

Van: Leefsma-Hammelburg, Anna Aan: Hammelburg, S, familie Plaats: de trein (poststempel Groningen) Datum: 1943-07-13 Onderwerp: 'Zoo je ziet is het onverhoopte gebeurd. De spanning was onverdraaglijk. We gaan nu naar het onbekende… (weinig vertrouwen in de toekomst) Op de kantlijn: 'We zitten in de trein, nachtmerrie. Op de achterkant: ‘Vinder gelieve te posten’&nbsp;

Van: Leefsma-Hammelburg, Anna Aan: Hammelburg, S, familie Plaats: de trein (poststempel Groningen) Datum: 1943-07-13 Onderwerp: 'Zoo je ziet is het onverhoopte gebeurd. De spanning was onverdraaglijk. We gaan nu naar het onbekende… (weinig vertrouwen in de toekomst) Op de kantlijn: 'We zitten in de trein, nachtmerrie. Op de achterkant: ‘Vinder gelieve te posten’&nbsp;

Briefkaart van Anna Leefsma-Hammelburg aan de familie S. Hammelburg vanuit de trein gegooid

Van: van Dam-Roco, Esther Aan: familie van Dam Plaats: Westerbork, kamp en trein Datum: 1943-01-29 Onderwerp: 'Ben net aangekomen en had het hier goed. Vandaag gaan wij verder…&nbsp;

Van: van Dam-Roco, Esther Aan: familie van Dam Plaats: Westerbork, kamp en trein Datum: 1943-01-29 Onderwerp: 'Ben net aangekomen en had het hier goed. Vandaag gaan wij verder…&nbsp;

Briefkaart van Esther van Dam-Roco aan familie vanuit de trein gegooid

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 25&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-06 Opmerking: woon- en schoolfunctie

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 25&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-06 Opmerking: woon- en schoolfunctie

Mauritsde Vriend

Maurits
de Vriend