In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Disclaimer

Kinderen.&nbsp; Kinderen in een rij.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Kinderen lopen onder begeleiding in de rij over een licht besneeuwd kampterrein. Ze lopen langs de garage.

Kinderen.&nbsp; Kinderen in een rij.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Kinderen lopen onder begeleiding in de rij over een licht besneeuwd kampterrein. Ze lopen langs de garage.

Schoolkinderen maken onder begeleiding een wandeling in het kamp

Van: Diamant, Sal Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-26 Onderwerp: een brief met drie gulden erin (die zijn van oma); fiets-pech voor Chaja….; hij zal contact opnemen met Nora voor het juiste adres van Chaja…; nog een prettige vakantie…

Van: Diamant, Sal Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-26 Onderwerp: een brief met drie gulden erin (die zijn van oma); fiets-pech voor Chaja….; hij zal contact opnemen met Nora voor het juiste adres van Chaja…; nog een prettige vakantie…

Brief van oom Sal aan Chaja van Bergen vanuit Amsterdam

Van: Yates, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-04 Onderwerp: verzoek om inventarislijsten aan te leveren.

Van: Yates, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-04 Onderwerp: verzoek om inventarislijsten aan te leveren.

Brief van lt. Kolonel J. Yates aan J. Buijvoets over de inventaris van het kamp

Van: Blauw, Ans Aan: Van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Obdam Datum: 1945-07-14 Onderwerp: er ging van alles door de schrijfster heen toen ze een brief van Nora ontving, die was teruggekomen uit onderduik; verlies van bekenden en familieleden; ze komt mogelijk over enkele dagen naar Amsterdam…

Van: Blauw, Ans Aan: Van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Obdam Datum: 1945-07-14 Onderwerp: er ging van alles door de schrijfster heen toen ze een brief van Nora ontving, die was teruggekomen uit onderduik; verlies van bekenden en familieleden; ze komt mogelijk over enkele dagen naar Amsterdam…

Briefkaart van Ans Blauw aan Nora van Bergen-Diamant vanuit Opdam

Papiergeld uit Theresienstadt. Briefjes van 1, 2, 5, 10, 20 en 50 kronen.&nbsp;

Papiergeld uit Theresienstadt. Briefjes van 1, 2, 5, 10, 20 en 50 kronen.&nbsp;

Kampgeld Theresienstadt

Van: Bierman, Maup Aan: Annie en de andere gezinsleden Plaats: Ommen Datum: 1941-12-29 Onderwerp: de zaak is vanaf 1 november gesloten. Maup zit nu met genoeg goed, hij moet er wel van afblijven, onzekere toekomst. Hij is net getrouwd en moet nu al rentenieren. Hij reist en verkoopt nu galanterieën in de hoop daarmee iets te kunnen verdienen; hij heeft met de brief een kiekje meegestuurd; voor zijn verjaardag (voor het eerst in huiselijke kring) een boekenplank gekregen…

Van: Bierman, Maup Aan: Annie en de andere gezinsleden Plaats: Ommen Datum: 1941-12-29 Onderwerp: de zaak is vanaf 1 november gesloten. Maup zit nu met genoeg goed, hij moet er wel van afblijven, onzekere toekomst. Hij is net getrouwd en moet nu al rentenieren. Hij reist en verkoopt nu galanterieën in de hoop daarmee iets te kunnen verdienen; hij heeft met de brief een kiekje meegestuurd; voor zijn verjaardag (voor het eerst in huiselijke kring) een boekenplank gekregen…

Brief van Maup Bierman aan Annie... vanuit Ommen

Van: Prins, E. Aan: Gassmann, Heinrich, barak 48 Datum: 1944 Plaats: Bergen-Belsen, Block 11 Onderwerp: teken van leven uit Bergen-Belsen, ondertekend door Mutti. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid om een bericht van de moeder van Heinrich, Hedwig Gassmann-Ginsberg, die samen met haar man Otto Gassmann op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen werd doorgestuurd en in juli 1944 werd uitgewisseld naar Palestina.

Van: Prins, E. Aan: Gassmann, Heinrich, barak 48 Datum: 1944 Plaats: Bergen-Belsen, Block 11 Onderwerp: teken van leven uit Bergen-Belsen, ondertekend door Mutti. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid om een bericht van de moeder van Heinrich, Hedwig Gassmann-Ginsberg, die samen met haar man Otto Gassmann op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen werd doorgestuurd en in juli 1944 werd uitgewisseld naar Palestina.

Briefkaart van Heinrich Gassmann zijn moeder uit Bergen-Belsen via E. Prins

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 8, 1945-04-25

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 8, 1945-04-25

Kampkrant

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Leo (Loeb, Leo) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-23 Onderwerp:&nbsp;Meta hoopt dat alle vrienden haar brieven zullen lezen en vraagt Mien hier zorg voor te dragen. Ze vertelt dat het met Wim beter gaat en dat het werken op het land daarbij een goede hulp is. Leo knapt ook zienderogen op en Meta hoopt op gestadig herstel van de tweede operatie. Verder vraagt Meta om een pyjama en zijden huisjas voor paps en daarnaast om keukendoeken, borden, messen, kopjes en dankbaar. Leo vervolgt de brief. Hij hoopt spoedig weer bij zijn dierbaren te zijn en de kampen te vergeten.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Leo (Loeb, Leo) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-23 Onderwerp:&nbsp;Meta hoopt dat alle vrienden haar brieven zullen lezen en vraagt Mien hier zorg voor te dragen. Ze vertelt dat het met Wim beter gaat en dat het werken op het land daarbij een goede hulp is. Leo knapt ook zienderogen op en Meta hoopt op gestadig herstel van de tweede operatie. Verder vraagt Meta om een pyjama en zijden huisjas voor paps en daarnaast om keukendoeken, borden, messen, kopjes en dankbaar. Leo vervolgt de brief. Hij hoopt spoedig weer bij zijn dierbaren te zijn en de kampen te vergeten.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel en Leo Loeb aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Expositur Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07-10 Onderwerp: Inge is geplaatst op de oproep van haar echtgenoot Heinrich. Ze zullen als getrouwd worden beschouwd. Het huwelijk vond op 8 juli 1942 plaats.&nbsp;

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Expositur Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07-10 Onderwerp: Inge is geplaatst op de oproep van haar echtgenoot Heinrich. Ze zullen als getrouwd worden beschouwd. Het huwelijk vond op 8 juli 1942 plaats.&nbsp;

Oproep van de Joodse Raad voor Amsterdam voor Heinrich Gassmann

Foto genomen voor de kampboerderij van Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto genomen voor de kampboerderij van Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto van Marianne Huisman op een paard bij de kampboerderij

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 160 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Bleekrode, Mozes geb. 04-07-62 overleden 01-04-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 160 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Bleekrode, Mozes geb. 04-07-62 overleden 01-04-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Mozes Bleekrode

Onderwerp: adreskaartje (?) van de familie W. Kortoef

Onderwerp: adreskaartje (?) van de familie W. Kortoef

Adreskaartje van de familie Kortoef

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-08-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: pakket in dank ontvangen.

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-08-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: pakket in dank ontvangen.

Briefkaart van S. Kortoef-Leijden van Amstel aan T. Piket vanuit kamp Westerbork

Breslauer, W.R. Portretfoto van baby Kamp Westerbork, 1943-1944 Er zijn verschillende baby's door Breslauer gefotografeerd.

Breslauer, W.R. Portretfoto van baby Kamp Westerbork, 1943-1944 Er zijn verschillende baby's door Breslauer gefotografeerd.

Portret van een baby in kamp Westerbork

Van: Ministerie van financien&nbsp; Aan: Minister van landbouw, visserij en voedselvoorziening&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-12-19&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; bestemming, zorg en instandhouding.

Van: Ministerie van financien&nbsp; Aan: Minister van landbouw, visserij en voedselvoorziening&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-12-19&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; bestemming, zorg en instandhouding.

Serlinavan Osch-Ensel

Serlina
van Osch-Ensel