In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Sonder-Ausweis ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Niet ingevuld exemplaar !

Sonder-Ausweis ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Niet ingevuld exemplaar !

Sonderausweis

Sonder-Ausweis ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Arbeiten zu Gültig bis: Niet ingevuld exemplaar !

Sonder-Ausweis ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Arbeiten zu Gültig bis: Niet ingevuld exemplaar !

Balans en rekening van baten en lasten van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork van 31 juli 1940.&nbsp; Datum: 1940-08-06

Balans en rekening van baten en lasten van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork van 31 juli 1940.&nbsp; Datum: 1940-08-06

Verslag van de balans en rekening van baten en lasten van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Zerlegebetriebe Overzicht van Dienstbereiche 6

Overzicht

Meijer Nieweg trouwde op 8 mei 1940 met Magdalena Wolf, het echtpaar ging wonen aan de Jukwerderweg 6. Oorspronkelijk handelde Meijer in vee, maar later is hij makelaar geworden. Hij verkocht landerijen en sloot daar dan ook verzekeringen voor. Hij werkte voor o.a. Winterthur. In zijn vrije tijd speelde hij trompet in de Appingedam Philharmonie, en speelde ook toneel in de plaatselijke toneelvereniging. &nbsp;

Document met gegevens van Henriëtte Polak.&nbsp; Zij is op 1945-05-25 vertrokken naar Bern (Zwitserland).

Document met gegevens van Henriëtte Polak.&nbsp; Zij is op 1945-05-25 vertrokken naar Bern (Zwitserland).

Document met gegevens van Henriëtte Polak in Zwitserland

Van: Nijveen, Aaron&nbsp; Aan: Mulder, Roelof en familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05 Onderwerp: O.a. over oprichting boksschool onder leiding van een kampioen bokser (Bennie Bril). Aaron heeft last van een gebroken nagel.

Van: Nijveen, Aaron&nbsp; Aan: Mulder, Roelof en familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05 Onderwerp: O.a. over oprichting boksschool onder leiding van een kampioen bokser (Bennie Bril). Aaron heeft last van een gebroken nagel.

Briefkaart van Aaron Nijveen (Mosis) aan de familie Mulder vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 61

Transport Een groep kampgevangenen staat met bagage in de hand te wachten voor de trein. Er is ook een OD' er aanwezig&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 Twee mannen dragen een stofbril.

Transport Een groep kampgevangenen staat met bagage in de hand te wachten voor de trein. Er is ook een OD' er aanwezig&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 Twee mannen dragen een stofbril.

Kampgevangenen wachten bepakt en gezakt bij een deportatietrein

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-24&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Binnendienst; Scheerzeep; Ramen in grote barakken; Boksavond.

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-24&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Binnendienst; Scheerzeep; Ramen in grote barakken; Boksavond.

Bekendmaking over de binnendienst, scheerzeep, ramen in de grote barakken en kaarten voor een Boksavond

Rechtsgang van samenwerking met de nazi's verdachte personen

Berechting oorlogsmisdadigers

Eichmann-proces

Drie van Breda

Auschwitzprocessen

Gemmeker-proces

Bergen-Belsen proces

Bewijs van crematie Datum: 16-06-1943 Nr. 344 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Weijl, Marcus Maximiliaan, geb. 01-05-80 overleden te Westerbork op 06-06-1943 en op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 16-06-1943 Nr. 344 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Weijl, Marcus Maximiliaan, geb. 01-05-80 overleden te Westerbork op 06-06-1943 en op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Marcus Maximiliaan Weijl

Gezondheidszorg kamp Westerbork

EHBO-posten kamp Westerbork

Wagons van het smalspoortreintje. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Wagons van het smalspoortreintje. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Foto van wagons en het smalspoor in kamp Westerbork

Programma van Buhne Lager Westerbork&nbsp; Datum: 1943-09-04&nbsp; Humor und Melodie was een grootst opgezet cabaretprogramma dat in september 1943 in het kamp werd uitgevoerd. Zie ook de foto's en van de uitvoeringen en de decors.

Programma van Buhne Lager Westerbork&nbsp; Datum: 1943-09-04&nbsp; Humor und Melodie was een grootst opgezet cabaretprogramma dat in september 1943 in het kamp werd uitgevoerd. Zie ook de foto's en van de uitvoeringen en de decors.

van het cabaretprogramma Humor und Melodie

Detail uit grotere foto van Aus der Funten, Ferdinand gemaakt tijdens het Joelfeest in kamp Westerbork. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19&nbsp;

Detail uit grotere foto van Aus der Funten, Ferdinand gemaakt tijdens het Joelfeest in kamp Westerbork. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19&nbsp;

Foto van Ferdinand Aus der Funten

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-15/17/18/19/20 Onderwerp: briefpost; foto van Stella in zijn kast geplaatst; stemming; over Stella en Werner; bedtijd om 21.30; in het kamp wordt Chanoeka en kerstfeest gevierd; de komende weken een schrijfverbod.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-15/17/18/19/20 Onderwerp: briefpost; foto van Stella in zijn kast geplaatst; stemming; over Stella en Werner; bedtijd om 21.30; in het kamp wordt Chanoeka en kerstfeest gevierd; de komende weken een schrijfverbod.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp;1945-05 Onderwerp: Tewerkstelling in verband met ontginning van heide ten behoeve van bosaanplant op een half uur lopen van het kamp. Duizend geïnterneerden kunnen beschikbaar worden gesteld voor het werk.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp;1945-05 Onderwerp: Tewerkstelling in verband met ontginning van heide ten behoeve van bosaanplant op een half uur lopen van het kamp. Duizend geïnterneerden kunnen beschikbaar worden gesteld voor het werk.

Brief van Houtvester Assen over ontginning van heide

Pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op de pagina is een gedicht geschreven door haar lerares Engels, Lotte Friederike Schönheim (1902-1992).&nbsp; Datum: 1942-04-17 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op de pagina is een gedicht geschreven door haar lerares Engels, Lotte Friederike Schönheim (1902-1992).&nbsp; Datum: 1942-04-17 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

MarthaKorngold-Hecht

Martha
Korngold-Hecht