In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Platvoet, Rachel&nbsp; Aan: Koning, de, B.&nbsp; Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp&nbsp; Datum: 1943-08-11&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst van goederen, vragen over familie en behoefte aan het ontvangen van een brief.

Van: Platvoet, Rachel&nbsp; Aan: Koning, de, B.&nbsp; Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp&nbsp; Datum: 1943-08-11&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst van goederen, vragen over familie en behoefte aan het ontvangen van een brief.

Brief Rachel Platvoet aan B. de Koning vanuit kamp Vught

Lagerbefehl No. 1&nbsp; Datum: 1943-01-11&nbsp; Gebruik Duitse taal, gebruik kleurpotloden in Lagerbedrijven, nieuwe dienstafdelingen: Lagerkommandantur en registratie, Dienstleidersrapport, telefoonvergunning voor Lageringezetenen, arbeidskaarten&nbsp; blz. 2

Lagerbefehl No. 1&nbsp; Datum: 1943-01-11&nbsp; Gebruik Duitse taal, gebruik kleurpotloden in Lagerbedrijven, nieuwe dienstafdelingen: Lagerkommandantur en registratie, Dienstleidersrapport, telefoonvergunning voor Lageringezetenen, arbeidskaarten&nbsp; blz. 2

Lagerbefehl No. 1

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: dank voor het pakket, niet goed ingepakt; onzeker situatie voor Stella in Amsterdam. Het zou beter zijn te gaan trouwen en dat Stella naar Westerbork komt. Ze kan dan onder Werners vrijstelling in het kamp verblijven. Groeten van Max. H. en de familie Hakker. De binnenkomst van Amsterdammers gaat op alfabet, ABC in nu aan de beurt. Het is volgens Werner een kwestie van enkele weken en de P van Pach zal ook aan de beurt zijn.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: dank voor het pakket, niet goed ingepakt; onzeker situatie voor Stella in Amsterdam. Het zou beter zijn te gaan trouwen en dat Stella naar Westerbork komt. Ze kan dan onder Werners vrijstelling in het kamp verblijven. Groeten van Max. H. en de familie Hakker. De binnenkomst van Amsterdammers gaat op alfabet, ABC in nu aan de beurt. Het is volgens Werner een kwestie van enkele weken en de P van Pach zal ook aan de beurt zijn.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen Aan: Eerstaanwezend Ingenieur der Genie Plaats: Assen Datum: 1952-02-02&nbsp; Onderwerp: schietbanen, plaatsen van borden 'Verboden Toegang', geen bezwaar.

Van: Houtvester Assen Aan: Eerstaanwezend Ingenieur der Genie Plaats: Assen Datum: 1952-02-02&nbsp; Onderwerp: schietbanen, plaatsen van borden 'Verboden Toegang', geen bezwaar.

Brief van Houtvester Assen aan de Ir. der Genie in Groningen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-11 Onderwerp: Werner bevindt zich op zijn buitenpost, het is koud; sinds weken is er weer een transport vertrokken met ongeveer 750 mensen, door de koude lijkt het op een Russisch tafereel; geen opgewekte stemming; een deel van de inhoud van zijn pakketje heeft Werner aan een vrouw gegeven, die moest vertrekken. De snoepjes zijn onder de mannen op de slaapzaal (12 mannen) verdeeld; man van een nicht van Stella heeft Werner niet kunnen spreken. Hij zit in strafbarak 66. De barak wordt streng bewaakt. Mogelijk heeft dit ook te maken met het op transport moeten gaan; met Aaron niet meer gesproken. Ze zijn erg bang; Werner sluit twee briefjes in van een vrouw, die haar bericht vanuit de strafbarak heeft geschreven. Deze vrouw kwam drie tot vier weken geleden met haar schoonzus uit Scheveningen. Ze waren twee maanden in Scheveningen geweest. De schoonzus ging naar het ziekenhuis, de ander ‘Cleo’ bleef in de strafbarak. Werner heeft zo veel mogelijk contact gehouden en hulp geboden. vandaag is Cleo vertrokken. Cleo wachtte maar steeds op haar man, die in Amersfoort zit. het leven wordt zwaar in kamp Westerbork, naast de transporten is er een strafcompagnie opgericht, is er een rookverbod, urenlang staan bij het prikkeldraad, groetplicht voor elke marechaussee en employee, hoelang kan het nog duren…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-11 Onderwerp: Werner bevindt zich op zijn buitenpost, het is koud; sinds weken is er weer een transport vertrokken met ongeveer 750 mensen, door de koude lijkt het op een Russisch tafereel; geen opgewekte stemming; een deel van de inhoud van zijn pakketje heeft Werner aan een vrouw gegeven, die moest vertrekken. De snoepjes zijn onder de mannen op de slaapzaal (12 mannen) verdeeld; man van een nicht van Stella heeft Werner niet kunnen spreken. Hij zit in strafbarak 66. De barak wordt streng bewaakt. Mogelijk heeft dit ook te maken met het op transport moeten gaan; met Aaron niet meer gesproken. Ze zijn erg bang; Werner sluit twee briefjes in van een vrouw, die haar bericht vanuit de strafbarak heeft geschreven. Deze vrouw kwam drie tot vier weken geleden met haar schoonzus uit Scheveningen. Ze waren twee maanden in Scheveningen geweest. De schoonzus ging naar het ziekenhuis, de ander ‘Cleo’ bleef in de strafbarak. Werner heeft zo veel mogelijk contact gehouden en hulp geboden. vandaag is Cleo vertrokken. Cleo wachtte maar steeds op haar man, die in Amersfoort zit. het leven wordt zwaar in kamp Westerbork, naast de transporten is er een strafcompagnie opgericht, is er een rookverbod, urenlang staan bij het prikkeldraad, groetplicht voor elke marechaussee en employee, hoelang kan het nog duren…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-07 Onderwerp: de wens van Werner dat Stella zolang mogelijk buiten de tewerkstelling van Westerbork en Polen mag blijven; verjaardag Stella, het sturen van een cadeau vanuit Westerbork is onmogelijk, via een andere weg; over zijn broer Herbert (gemengd-gehuwd) en zijn kinderen; Jacob Hijman is in zijn barak opgesloten, omdat er roodvonk heerst.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-07 Onderwerp: de wens van Werner dat Stella zolang mogelijk buiten de tewerkstelling van Westerbork en Polen mag blijven; verjaardag Stella, het sturen van een cadeau vanuit Westerbork is onmogelijk, via een andere weg; over zijn broer Herbert (gemengd-gehuwd) en zijn kinderen; Jacob Hijman is in zijn barak opgesloten, omdat er roodvonk heerst.

Gevangenissen

Oranjehotel

Van: Rabbie-Acohen, S. Aan: Loman, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-21 Onderwerp: gisteravond om 20.30 opgehaald; om zes uur 's morgens in de trein; de reis is naar Westerbork; hoe het verder gaat weet de schrijfster niet… Op de achterkant de volgende opmerking: ‘gelieve deze s.v.p. te posten. Dank u’ .

Van: Rabbie-Acohen, S. Aan: Loman, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-21 Onderwerp: gisteravond om 20.30 opgehaald; om zes uur 's morgens in de trein; de reis is naar Westerbork; hoe het verder gaat weet de schrijfster niet… Op de achterkant de volgende opmerking: ‘gelieve deze s.v.p. te posten. Dank u’ .

Briefkaart van S. Rabbie-Acohen aan de familie Loman vanuit Amsterdam

Van: Alg. Ned. Beheer van Onroerende Goederen&nbsp; Aan: Gudema, Aron Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-06-22&nbsp; Onderwerp: Betaling huurpenningen voor het in bezit zijn van het perceel Engelstilstraat nummer 4 te Winschoten.

Van: Alg. Ned. Beheer van Onroerende Goederen&nbsp; Aan: Gudema, Aron Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-06-22&nbsp; Onderwerp: Betaling huurpenningen voor het in bezit zijn van het perceel Engelstilstraat nummer 4 te Winschoten.

Brief van Alg. Ned. Beheer aan Aron Gudema

Van: Emmering, S. Aan: mijn patienten Plaats: Amsterdam Datum: 1941 Onderwerp: dringend advies om een nieuwe huisarts te kiezen. Dit i.v.m. het niet meer mogen uitoefenen van de praktijk na 1 mei a.s.

Van: Emmering, S. Aan: mijn patienten Plaats: Amsterdam Datum: 1941 Onderwerp: dringend advies om een nieuwe huisarts te kiezen. Dit i.v.m. het niet meer mogen uitoefenen van de praktijk na 1 mei a.s.

Karl Heinrich SimonFuerst

Karl Heinrich Simon
Fuerst